Kalaja e Lezhës është pasuruar së fundi me një ndër thesaret më të vyera të gjendura në territorin shqiptar: një mbishkrim i rrallë për nder të Sulltan Sulejmanit të Madhërishëm, i njohur ndryshe si Ligjvënësi. Gjithçka i dedikohet Auron Tares, të apasionuar së fundi pas gjetjes dhe mbledhjes së mbishkrimeve orientiale që gjenden sidomos objekteve të trashëgimisë, siç janë dhe kalatë.
Në fakt, sipas shtjellimit që Tare ka bërë kohë më parë në media, mbishkrimi i Sulltan Sulejmanit ka qenë aty, në murret e kalasë, por që për rrethana gati ta pashpjegueshme, ka përfunduar vite më parë në duart e një fshatari të zonës.
Sipas Tares, ky mbishkrim, është gjetur prej Milan Shuflait dhe mendohet të jetë venë në kala aty nga viti 1522, kur kalaja e Lezhës u rikonstruktua, pikërisht në nder të Sulltan Sulejmanit, të Madhërishmit.
Më pas, aty nga viti 1996, arkeologu i njohur Frano Prendi, e pikas mbishkrimin e rrallë në muret e një fshatari, që sigurisht nuk kishte pikë lidhje me atë lloj vlere në vetvete.
Por mbishkrimi nuk përfundoi në murret e kalasë, ai u degdis për vite me rradhë ne depot e muzeut të Lezhës, derisa Tare e nxjerr që aty dhe këmbëngul në ministrinë e linjës që mbishkrimi të vendoset aty ku ka qenë që në fillesat e tij, siç dhe ka ndodhur së fundi.
I angazhuar në këtë “operacion”, është dhe Mehmet Tutuncu nga Qendra Orientale në Holandë, që Tare thotë se ia ka dërguar të fotografuar mbishkrimin, ku më pas është bërë e mundur prej tij përkthimi nga një arabishte, siç ka thënë ai, pa ndonjë formë poetike.
Ja ç`shkruhet aty: Sulltan Sulejmani, ka rikonstruktuar këtë kështjellë të bekuar, Zoti e përjetësoftë mbretërimin e tij dhe i dhëntë jetë të gjatë. Me ndihmën e (arkitektit) Dervish Muhamedi, i biri i Uzgur. Kryelarta kështjellë e fortë e Sulejmanit”. (Viti 928, ose me kalenderin gregorian, viti 1522).
Dhe këtu haset dhe një fakt tjetër interesant: rikonstruksioni i kalasë, që ishte shkak dhe për vënien e mbushkrimit me fjalët falenderuese për Sulltan Sulejmanin e Madhërishëm, është kryer nga arkitekt Skura, e që në mbishkrim shkruhet Uzgur. Siç dihej, Skurajt kanë qenë një derë e madhe aristrokate katolike. Sipas Tares, kjo përkon pikërisht me periudhën kur nis një konvertim masiv i familjeve të mëdha.
Për Taren, është një privilegj që në Shqipëri të gjendet një mbishkrim i rrallë dedikuar një prej figurave më impresionuese të Perandorisë Otomane, Sulejmanit të Madhërishëm. Dhe prej sot kjo merr një vlerë të veçantë me rivendosjen në kalanë e Lezhës. /tesheshi.com/
