Miratimi i rritjes së çmimit të ujit për qytetarët e Tiranës, shkaktoi debat të madh normalisht, por jo aq të madh sikur ai do të zhvillohej përpara zgjedhjeve të 25 qershorit.
Sikur në kulmin e çadrës dhe zhurmës së madhe ku çdo qime bëhej më shumë se tra apo trau bëhej lëndë drusore luftarake, të flitej edhe si hipotezë për rritjen e çmimit të ujit, timoni ka shumë gjasa që të mos ishte në duart e Edi Ramës.
Uji është një e mirë universale e falur nga Zoti që shteti nuk mund t’jua shesë qytetarëve të vet.
E vetmja gjë që duhet të rregullohet e tarifohet është natyrisht shërbimi,nëse ai është i rregullt dhe jo ky që është sot ku askush nuk ka të sigurtë ujin, përderisa e blen edhe për të pirë edhe për të gatuar.
Nejse, vendimi për rritjen e çmimit të ujit u morr përkatësisht më 26 korrik, pikërisht në jubileun e 25-vjetorit të 26 korrikut 1992 kur u zhvilluan zgjedhjet lokale të para postkomuniste në Shqipëri.
Partia Demekratike, vetëm katër muaj më parë kishte fituar me plebishit popullor zgjedhjet e 22 marsit dhe kishte marrë të gjitha pushtetet në vend: legjislativin, ekzekutivin, gjyqësorin, por kishte ndarë edhe komitetet ekzekutive sipas rezultateve të 22 marsit, me një vendim qeverie.
Por vetëm 4 muaj më pas, Partia Socialiste fitoi shumicën e qyteteve jo kryesore në vend, që nga Bajram Curri deri në Sarandë, ndërkohë që Partia Demokratike fitoi të gjitha qytetet e mëdha si Tiranë, Durrës, Shkodër, Vlorë, Elbasan, Korçë e Fier.
Ndërkohë të gjitha bashkitë e nivelit të dytë që nga Bajram Curri, Kukësi, Peshkopia, Kopliku, Bulqiza, Saranda, Gjirokastra, Lezha, Fushë-Kruja, Lushnja, Skrapari etj., u fituan nga socialistët.
Shumë analiza u bënë atëherë për këtë rezultat të papritur, ku u futën si shkaqe përçarja e PD-së që kishte nisur një rrugë arrogance ku përjashtoi mocionistët, apo edhe largimet masive nga puna nëpërmjet ligjit famëkeq 24/1, por realisht akti më i bujshëm që ndikoi në tronditjen e besimit të elektoratit ishte vendimi i qeverisë së Aleksandër Meksit për të liberalizuar çmimet, ku veçonte ai i bukës.
Pra buka, ushqimi kryesor i shqiptarëve që atëherë blihej me 4 lekë të reja u rrit mbi 100%, duke sjellë një boom të hapjes së furrave artizanale por edhe industriale në të gjithë vendin.
Disa nga miiarderët e sotëm e kanë nisur pasurimin pikërisht atëherë, dikush duke u bërë grosist mielli, e dikush duke hapur furra buke. Shumë vetë edhe u rrënuan duke hyrë në borxhe të mëdha, për t’ju futur kësaj sfide të madhe.
Por ata që u ndikuan më shumë ishin natyrisht pjesa më e madhe e popullsisë, shumica të papunë që paguheshin me të famshmin 80 përqindësh pasi fabrikat ishin mbyllur, dhe blerja e bukës rëndoi dukshëm në ekonominë familjare.
Më shumë tronditja erdhi psikologjikisht, pasi me kalimin e muajve liberalizimi solli një lloj stabiliteti, duke futur ekonominë në shina përgjithësisht normale.
Por goditja ishte e rëndë. Ishte një lloj shock-u. Gramoz Pashko, ideatori i liberalizmit që ishte përzënë nga Berisha, hodhi në treg idenë e “Terapisë së shock-ut”.
Por Namik Dokle, kreu i deputetëve socialist në Parlament deklaroi: “Shock-u, shocku, po terapia ku është?!”.
Partia Socialiste e përdori shumë mirë politikisht rritjen e çmimit të bukës, duke vënë në përdorim grupin cilësor të deputetëve ekspertë në Kuvend, të cilët e kundërshtuan idenë e qeverisë me të ashtuquajturën “shportë”.
Sipas socialistëve, qeveria duhet të ruante një “shportë” mallrash jetike ku futeshin buka, mielli, vaji sheqeri dhe veza, të cilët përbëjnë ushqimin bazik dhe që do të duhej që çmimi të kontrollohet prej saj.
Ideja e socialistëve në fakt nuk ishte një gjë e papërdorur më parë. Disa qeveri në një numër shtetesh ish-komuniste e kishin përdorur “shportën”, e cila kishte rezultuar efikase.
Rumania, Bullgaria, Polonia, Çekia e Havelit etj., që ishin shtete më të zhvilluara se Shqipëria, nuk liberalizuan në mënyrë të egër ekonominë e vjetër të centralizuar.
Për të mos shkuar të vendet ish-jugosllave që po përdornin një politikë shumë të kujdeshme transferimi të pronës dhe të kontrollit, në mënyrë që të mos shkaktonin pakënaqësi masive.
Nuk është rastësi që socialistët fituan në qendrat e varfëra, ish- karakatina industriale komuniste dhe jo në qytete të mëdha, që me shpërthimin e tregtisë u kthyen në mundësi jo të vogla për qytetarët që jo vetëm të ushqenin familjet por të kursenin para mënjanë për të pushuar në bregdet, ku për herë të parë njerëzit nisën të shkonin lirshëm pa pasur nevojë për fletë kampi që i ndante partia.
Metafora e verës së 1992-shit u bë shalqini, ku pati një prodhim të madh, që për herë të parë nuk eksportohej por shitej në vend.
Socialistët në të përditshmen e tyre “Zëri i Popullit” e përdoren si propagandë anektodën që “njerëzit po hanë shalqi në vend të bukës…”.
Pavarësisht se as sot qeveria e atëhershme nuk e përmendi bukën si element elektoral, madje Aleksandër Meksi, kryeministri i kohës thotë edhe sot se efektet e saj ishin pozitive, PD-ja nisi humbjen e parë që i shkaktoi një gërryerje elektorale zinxhir me një vendim jo populist por që i dha oksigjen opozitës së shkatërruar socialiste. /tesheshi.com/
