Ekonomia e një vendi bazohet në masë të madhe në kapitalin human (burime njerëzore) të saj dhe për këtë arsye duhet të jetë ndër shtyllat kryesore të zhvillimit ekonomik në programet qeverisëse. Në vendin tonë, vihet re se qytetarët pothuajse janë gjithmonë të pakënaqur nga punonjësit e administratës me të cilët përballen drejtpërdrejt në marrjen e shërbimit, por edhe me të gjithë administratën në përgjithësi.
Në Shqipëri, mungesa e rekrutimit të profesionistëve por edhe e programeve motivuese për punonjësit, ka çuar në një administratë publike jo-efektive dhe pasojat e saj vihen re në keqmenaxhimin e fondeve publike, investime publike të realizuara pa standarde, korrupsion dhe mungesë transparence, si dhe rritje e kushteve për një ekonomi informale.
Megjithatë, jo të gjithë duhen hedhur në një “thes” pasi ka plot punonjës të denjë që punojnë në administratë me ndershmëri dhe orare të zgjatura që as me pushim nuk kompensohen, janë gjithmonë në gadishmëri ndaj qytetarëve, punojnë në kushte aspak normale për punën që bëjnë, kjo për shkak të investimeve të pakta nga ana e shtetit, por edhe për shkak të kulturës së pakët dhe sjelljes agresive të vetë qytetarëve.
Nisur nga diskutimet e fundit të qeverisë për ndryshimin e orarit zyrtar të punës në administratë nga 8-16:30 në 8-17:30 me shtimin e një ore pushim në drekë, natyrshëm lind pyetja: Sa efektiv mund të jetë ky ndryshim dhe a do të jenë më të motivuar punonjësit në punë?
Nëse shohim ecurinë demografike të Shqipërisë, vihet re se mosha mediane në vitin 2016 ishte 35 vjeç (sipas të dhënave nga INSTAT). Rrjedhimisht edhe numri më i lartë i të punësuarve në administratë është në një moshë relativisht të re, shumica e të cilëve bëhen prindër për herë të parë dhe ndryshimi i orarit zyrtar të punës nuk i favorizon aspak, përkundrazi ul përqëndrimin në punë dhe janë më pak efiçentë dhe efektivë. Rritja e stresit tek punonjësit sjell probleme të mëdha shëndetësore të cilat do të reflektohen jo vetëm në punë, por edhe në shoqëri. Administrata publike do të përballet me mungesë të punonjësve të trajnuar dhe të aftë për punë, me raporte shëndetësore të shumta për të paguar, me kosto të lartë në ofrimin e shërbimeve publike si rezultat i produktivitetit të ulët të punonjësve.
Për të pasur një administratë efektive duhet t’i kushtohet rëndësi motivimit të punonjësve në mënyrë që të synohet rritja e produktivitetit në punë, si p.sh. vendosja e ditës 6-orarëshe të punës (pa pushim gjatë punës) e cila rrit edhe produktivitetin, por edhe kohën e lirë në jetën private të punonjësve; si dhe dita e shtunë të vendoset ditë pune, ose dita 8-orarëshe e punës me një pushim 30 min në kohën e drekës të konsideruar si kohë pune, pra jo shtyrje të orarit të punës me 30 min në ditë. Rëndësi shumë të madhe kanë edhe të ardhurat që marrin punonjësit në një vend pune dhe rritja e pagave në administratë është motivimi kryesor i punonjësve.
Sipas të dhënave të publikuara nga Fondi Monetar Ndërkombëtar, 4.268,467 dollarë për frymë janë të ardhurat për qytetarët shqiptarë në vitin 2017, duke e renditur kështu Shqipërinë në vendin e 134-të në botë nga 222 shtete në tërësi, ndërkohë Mali i Zi dhe Serbia janë renditur përkatësisht në vendin e 104-t dhe të 118-të, me 6.718,071 dollarë për frymë dhe 5.396,976 dollarë për frymë, ndërsa Maqedonia me 5,275.967 dollarë për frymë në vendin e 120.
Të ardhurat për frymë në Shqipëri janë sa 12.4% e të ardhurave mesatare të BE-së (34.430$/frymë) dhe pothuajse sa gjysma e mesatares së vendeve të Evropës Lindore (9.820$/frymë). Nga të dhënat e mësipërme vihet re se, Shqipëria është shumë më poshtë standardit të jetesës së vendeve fqinje të saj dhe shumë herë larg standardit të vendeve të BE në të cilën ajo aspiron të anëtarësohet.
Si përfundim, mund të themi se për të pasur një administratë publike efektive është i domosdoshëm një program vlerësimi sipas meritave të gjithsecilit në punën që bën si dhe trajnime të vazhdueshme në mënyrë që burimet njerëzore të jenë të përditësuara me ndryshimet më të fundit të teknologjisë, ligjeve, metodave të prodhimit, sjelljes dhe komunikimit.
Motivimi i punonjësve dhe shpërblimi i tyre sipas meritave në punën e bërë, rrit konkurrencën midis vetë punonjësve e cila ndikon në rritjen e produktivitetit në punë. Gjithashtu, gjetja e një ekuilibri midis punës dhe jetës private për punonjësit e administratës publike do të jetë rruga më e mire për të kënaqur të gjithë aktorë e përfshirë (qytetarët, qeverinë, shoqërinë, familjen dhe vetë punonjësit)! /tesheshi.com/
