Nga Bardha Nergjoni
Lagja “Kala”, nga e cila ka origjinën qyteti i Elbasanit përbën bërthamën nga ku lindën dhe u përsosën rite, doke e zakone të cilat edhe pse janë transformuar rrugës, në pjesën më të madhe janë ruajtur si një identitet i veçantë i transmetuar brez pas brezi.
Brezi i vjetër i banorëve të lagjes Kala mendohet të ketë jetuar përreth kishës e më pas përreth katedrales, që sipas të dhënave ka ekzistuar në brendësi të murit, por që deri tani nuk ka material të mjaftueshëm për zbulimin e saj.
Për disa shekuj në lagjen Kala kanë bashkëjetuar ortodoksë e myslimane. Kështu në fund të shekullit të XIX dhe fillim të shekullit XX, popullata e kësaj lagjeje kishte në përbërje ortodoksë, myslimanë, të krishterë dhe bektashinj.
Megjithë tolerancën e njohur fetare që ekzistonte mes besimeve, kryesisht fejesat dhe martesat kryheshin brenda së njëjtës fe. Por nuk mungonin rastet kur një ortodoks martohej me një mysliman dhe e kundërta.
Një tjetër tipar i rrethit të ngushtë të banorëve të lagjes Kala ishte një lloj distance nga familjet me prejardhje nga zona të tjera të Shqipëri. Ishte e vështirë të bleje një shtëpi në këtë rreth të ngushtë pasi duhet të ishe autokton dhe ishin të rrallë ata që edhe pse kishin para nuk ju jepej mundësia të jetonin brenda perimetrit autokton që përbëhej nga familjet e vjetra të Elbasanit.
Një familje bëri bujë në atë kohë pasi arriti të blejë një shtëpi gjatë sistemit komunist duke thyer mitin e lagjes vetëm me atoktonë.
Familja Mitrushi nga Përmeti bleu shtëpinë e Taq Budës në rrugicën e shtëpive të kategorisë së parë në afërsi të kishës Shën Mëria. Nipi i përmetarit Odhise Mitrushi tregon se gjyshi i tij e ka blerë me dollarë këtë shtëpi ku jetojnë edhe sot pasardhësit Mitrushi.
“Gjyshi ishte emigrant në Amerikë prej shumë vitesh. Këtu në Shqipëri kishte lënë gjyshen me një djalë dhe një vajzë. Kur gjyshja vdes ai vjen në Shqipëri. Bëhet fjalë për vitet 60-të kur ishim në sistemin komunist. Gjyshi u kthye për nuk u lejua të rikthehej në Amerikë e kështu mbeti në Shqipëri”.
Familja Mitrushi kishte ardhur në Elbasan pasi një prej vëllezërve kishte qenë partizan dhe ishte angazhuar në këtë zonë. Ai kish vendosur të martohej dhe të qëndronte në këtë qytet. Kështu e gjithë familja u spostua në disa banesa me qera derisa bleu një shtëpi në zemër të Kalasë. Odhisea nuk tregon shumën se sa dollarë është blerë por duket se kanë qenë shumë për kohën.
“Nuk ka rëndësi tani por di që është blerë shumë dollarë, të cilët i duheshin shtetit të asaj kohe. Shtëpia e Budave ishte e braktisur pasi të trembur pas një tërmeti, ata kishin ndërtuar një shtëpi tjetër në afërsi të Ish-Shtëpisë së Kulturës në Elbasan. Banorë të Kalasë jemi bërë në vitin 1961”.
Shtëpia duket e qëndrueshme edhe sot. Gjatë viteve janë bërë vetëm meremetime të vogla por mbetet e lartë dhe moderne edhe pse është ndërtuar gati 100 vjet më parë.
“Ne ishim tre vëllezër dhe morëm sejcili pjesën që i takonte, por nuk ka ndryshuar shumë nga kjo godinë. Siç e shikoni është e fortë”.
Aleks Buda ka qenë vetëm një herë për të parë nga afër këtë shtëpi, sipas kujtesës së Odhisesë. Nuk di të thotë shumë për këtë vizitë por tregon se elbasanllinjtë i kanë pritur mirë.
“Elbasanasit janë njerëzit më të mirë në Shqipëri. Janë indiferentë, shikojnë punën e vet. i mbaj mend si tani atje tek “Rruga e Trenit” dikur me këmbët në ujë pinin raki, kënaqeshin. Ndryshojnë krejtësisht nga zonat e tjera pasi janë të qetë dhe mikpritës. Nuk kanë shumë ambicie por janë njerëz të admiruar. Kemi bërë miq dhe kemi qenë njerëz që kemi zënë një farë vendi edhe për shkak të angazhimit në parti, shkollimit dhe pozicioneve që kemi pasur”.
Odhisea ka një histori të tijën që nis nga shkollimi, trajnimi në Suedi e ndërtimi i tyneleve të hekurudhave. “Unë kam mbaruar teknikumin në Tiranë. Në atë kohë na konsideronin teknik me vlerë dhe na zhvendosnin në punë të rëndësishme. Kështu kam filluar në Kombinatin e Drurit, më pas jam transferuar në Kurbnesh e pas rikthimit në kombinat, më dërgojnë me specializim dhe për të blerë makineritë për tynele në Suedi.
Kam punuar në hapjen e tuneleve të hekurudhës Elbasan-Prrenjas. Pasi mbaruam më transferuan në rrobaqepsi si përgjegjës”.
Jeta e Odhisesë sot në moshën 77 vjeçare është përkujdesi për baçen e famshme me portokalla dhe lulet tradicionale. Si banor i vjetër dhe i ri i kësaj lagjeje në rrethin e ngushtë të saj, ai ka shumë për të thënë dhe për të falenderuar. i falenderon banorët e vjetër të Kalasë që mikpritën një familje permetare në zemër të kësaj lagjeje me kaq shumë tradita e kaq shumë histori.
/tesheshi.com/
