Dikur, shumë amerikanë besonin se Kina do të bëhej në mënyrë të pashmangshme më shumë si Shtetet e Bashkuara thjesht duke u bashkuar me rendin global tregtar që Amerika kishte vendosur, dhe ndoshta edhe duke demokratizuar veten, siç sugjeroi dikur presidenti Bill Clinton.
Fitorja përfundimtare e neoliberalizmit të udhëhequr nga Amerika ishte e arritshme.
Clinton dhe të tjerë si ai nuk ishin plotësisht gabim. Për dekada, Kina ka imituar elementë kyç të modelit amerikan të sipërmarrjes, konsumizmit dhe integrimit me tregjet globale.
Kjo e ka bërë Kinën një fuqi industriale, me një klasë të mesme të madhe, shkencë dhe teknologji të përparuar, me marka globale si Huawei, Lenovo dhe Alibaba. Rreth 1.4 miliardë kinezë jetojnë një mënyrë jetese shumë më të larmishme dhe të begatë se kurrë më parë. Gjatë gjithë kësaj, Amerika ka qenë një model.
Suksesi spektakolar i Kinës
Por as amerikanët dhe as kinezët nuk e imagjinuan se sa një rrugë me dy drejtime do të bëhej, përfundon Jacob Dreyer në një artikull për The New York Times.
“Në garën e madhe të ideve dhe ndikimit midis dy vendeve, duket sikur lavjerrësi po kthehet në drejtimin e kundërt. Kthimi në detyrë i (Presidentit të SHBA-së Donald Trump) e ka bërë të qartë se në aspekte të rëndësishme – erozioni i demokracisë, fiksimi në kufij të fortë, kufizimi i lirisë së fjalës dhe shembuj të tjerë të shumtë – Amerika po fillon të duket pak më shumë si Kina”, shkruan Dreyer, një shkrimtar dhe redaktor që ka jetuar në Shangai për shumë vite.
“Duke jetuar në Shangai që nga viti 2008, kam pasur një pamje të drejtpërdrejtë të kulminacionit të ngritjes së Kinës. Në të vërtetë, ka shumë gjëra që Amerika mund të mësojë nga Kina. Por ndoshta mësimi më i rëndësishëm është të qëndrojmë besnikë ndaj asaj që jemi si komb. Kjo është ajo që ka bërë Kina. Ajo ka përvetësuar aspekte të mënyrës amerikane për t’u bërë përsëri e fortë, ndërsa në të njëjtën kohë i është përmbajtur sistemit të saj themelor të dominimit politik të Partisë Komuniste dhe përfshirjes masive të shtetit në gjithçka. Dhe ka qenë jashtëzakonisht e suksesshme“, shton ai.
Nga ana tjetër, shkruan autori, Amerika e Trump-it, siç duket, po merr udhëzime nga modeli politik kinez, dhe kjo nuk është “ajo që jemi”.
Lëvizja MAGA dhe udhëheqësit e saj demonizojnë Partinë Komuniste Kineze. Por disa nga veprimet e tyre konfirmojnë se ata duan gjëra të ngjashme.
Të dyja palët promovojnë patriotizëm të fortë, janë të fiksuar pas prodhimit dhe janë armiqësore ndaj emigrantëve. Të dyja duan një vend ku pritet që pakicat etnike t’i përulen grupit dominues dhe ku rolet tradicionale gjinore zbatohen. Dhe të gjitha nën sundimin e një partie dominuese në pushtet të udhëhequr nga një autokrat që mburret me parada ushtarake. Imitimi është me të vërtetë forma më e lartë e lajkatimit, thotë artikulli.
Ndëshkimi i partnerëve nga Kina dhe presioni i Trump-it mbi Aleatët
Provat po shtohen çdo ditë.
Kina e përdor ekonominë e saj si armë për të ndëshkuar partnerët tregtarë për mosmarrëveshje të ndryshme ose thjesht fyerje, ndërsa administrata Trump ka ushtruar presion mbi aleatët e SHBA-së me tarifa arbitrare ose hakmarrje të tjera për çështje si fentanili dhe politika.
Gjeopolitikisht, Kina i jep përparësi marrëdhënieve të dobishme, siç janë lidhjet me Rusinë, mbi aleancat formale. Ajo i frikëson fqinjët e saj, duke nxitur mosmarrëveshje territoriale me mesazhe të përmbledhura nga ish-ministri i Jashtëm Yang Jiechi në vitin 2010, kur ai u tha hapur zyrtarëve të Azisë Juglindore se “Kina është një vend i madh” dhe “vendet e tjera janë të vogla, dhe ky është vetëm një fakt”.
Trump gjithashtu sheh pak vlerë në aleanca dhe duket se synon të largojë miqtë dhe fqinjët me kërcënimet e tij për të përvetësuar Kanadanë dhe Groenlandën dhe për të riemërtuar Gjirin e Meksikës.
Ekonomikisht, amerikanët e kanë kritikuar prej kohësh Kinën për mbivlerësim të prodhimit dhe përmbytje të tregjeve botërore me mallra kineze, ndërsa neglizhon stimulimin e konsumit të brendshëm për të balancuar ekonominë dhe tregtinë e saj. Por ashtu si Presidenti kinez Xi Jinping, udhëheqësit e MAGA-s e shohin prodhimin si fisnik.
“Sistemet politike amerikane dhe kineze janë, sigurisht, thelbësisht të ndryshme në thelbin e tyre. Por politika jonë e brendshme po konvergon gjithnjë e më shumë me atë të Kinës, pasi administrata Trump minon të drejtat themelore kushtetuese dhe procesin e rregullt ligjor dhe shkel lirinë e fjalës dhe protestës.”
Kina u mbështet në modelin amerikan për t’u industrializuar dhe për të kapur ritmin me Perëndimin. Sot, është Amerika që shqetësohet se mos mbetet prapa. Njerëzit në të dy vendet shqetësohen se inteligjenca artificiale dhe automatizimi do të marrin vendet e punës dhe do të ndryshojnë mënyrën se si punojmë, jetojmë dhe komunikojmë si shoqëri, shkruan autori. /tesheshi.com/
