Mbledhja, ruajta dhe koleksionimi i artefakteve të trashëgimisë kulturore të trevës së Shalës së Bajgores dhe Mitrovicës, është kthyer në një pasion për banorin e fshatit Vllahi,
Në një shtëpi të vjetër në lagjen Begu të Vllahisë, ndodhen mbi 400 eksponate të trashëgimisë kulturore me një vlerë shumë të madhe për këtë trevë.
Në shtëpinë ‘muze’ në dhoma e saj, janë të vendosura eksponate që datojnë edhe nga shekulli i II i epokës së re e deri tek ditë e sotme.
Shashivari, ekonomist, ish-financier në minierën e Stan Tërgut, rrëfen mbi dëshirën e madhe që ka në mbledhje dhe ruajtjen e këtyre eksponateve, me të vetmin qëllim ndërtimin e një muzeu në fshatin e tij të lindjes.
“Në mbledhjen e eksponateve dhe gjësendeve të vjetra kam filluar që i vogël, sa isha nxënës në shkollën fillore të fshatit, në afërsi të shkollës ka qenë një tunel që ne e quanim ‘bira e jazbacit’-vjedullës”, ka thënë Begu. Nga këtu më ka lindura ideja për të mbledhur gjësendet e vjetra.
Në fillim kam mbledhur mbetje nga xehet e shkrira tek tuneli, kam qenë shumë kurioz të di nëse kanë ndonjë vlerë, më ka interesuar shumë puna e xehetarëve të vjetër. Janë bërë mbi 50 vite që jam duke mbledhur eksponate të vjetra dhe deri më tani kam arritur të mbledh mbi 400 sish e që datojnë nga kohëra të ndryshme”, rrëfen Begu.
Ai më tej shton se: “më ka interesuar trashëgimia kulturores dhe materiale e vendit, pra ajo autoktone e trevës së Shalës së Bajgores edhe pse unë me profesion jam ekonomist. Gjithashtu kam mbledhur edhe folklor si nga lojërat e fëmijëve dhe burrave, këngë të dasmave e kanaxheqeve, këngët e kulaçit, fjalë të urat si dhe fjalë të rralla. Nga të gjitha këto eksponate, më së shumti e kam për zemër e gurin-lapidar kushtuar Jupiterit që daton nga shekulli i II i epokës së re dhe llambën e minatorit që e ka përdoruar babai i im e që ka një vjetërsi prej mbi 80 vite. Interesant është instrumenti muzikor që ne vendasit e quajmë ‘Nrrojcë’, është unikal, me dy kanale, njëri prej tyre me vrima për me i ndërruar tingullin. Nrrojcë është mbi 100-vjeçare, instrumenti tjetër i quajtur ‘mezhnicë’ e punuar nga lëkura e kafshëve po ashtu janë të fshatit tim të lindjes”, thotë ai.
Në muzeun e improvizuar eksponatet ishin të vendosura në tokë, në një vend jo adekuat dhe jo të seleksionuar ashtu si duhet.
“Vendi ku i mbaj këto eksponate është i pa përshtatshëm, jam munduar që të adaptoj shtëpinë, por mundësit ekonomike nuk më kanë lejuar më shumë”, thotë Shashivari. “Ideja e ime ka qenë që të bëjë një shtëpi-muze në fshatin tim të lindjes në Vllahi. Këtu në fshat janë dy kulla të vjetra, janë në gjendej jo të keqe, si kulla e Malë Ibrahimit dhe kulla e Halim Miftarit. Njëra nga këto dy kulla ka qenë mirë që të bëhet shtëpi-muze, eksponate të dërgohen aty dhe të merren nën mbrojtjen e institucioneve shtetërore të Republikës së Kosovës”, thotë ai.
Shashivari deri më tani asnjëherë nuk gjeti përkrahjen e institucioneve.
“Kam kërkuar ndihmë nga institucionet komunale që njëra nga këto dy kulla të restaurohen dhe të kthehen në shtëpi muze, por fatkeqësisht ende nuk është bërë asgjë në këtë drejtim”.
Koleksionuesi nuk dëshiron asnjë kompensim nga shteti për eksponatet, por ka një kërkesë: eksponatet duhet të mbesin në fshatin Vllahi të Komunës së Mitrovicës. “Ndihmë financiare apo ndonjë kompensim për pune time nuk dua, por dua vetëm që këto eksponate të trajtohen mirë e të mbesin këtu në Vllahi ku edhe shumica prej këtyre eksponateve janë gjetur”.
Eksponate nuk janë të vendosura në ndonjë vend adekuat, por muzeun tani po e vizitojnë shumë nxënës të shkollave.
“Ka vizitorë që dëshirojnë t’i shohin eksponatet, por ka rast kur në mënyrë të organizuar kanë ardhur për t`i shikuar eksponatet si dhe nxënësit e Shkollës ‘Musa Hoti’ nga qyteti I Mitrovicës, por edhe shumë shkolla të Shalës së Bajgores”, ka pohuar Begu.
Sipas tij eksponate kanë një vlerë të madhe të trashëgimisë kulturore të vendit.
“Nga eksponatet e gjetura kemi edhe një guri ose lapidar me një mbishkrim kushtuar ‘Jupiterit’, ky lapidar është iliro-dardan dhe është një prej të rrallëve në Kosovë e që daton që nga shekulli i dytë i epokës së re”, thotë Begu.
Këtë konstatim për këtë lapidarin të Jupiterit e ka dhënë ishe drejtori i Muzeut të qyteti të Mitrovicës, Bektesh Vidishiqi ka nënvizuar Begu.
Gjithashtu, ka eksponate si gur mulliri që bluajnë duke e sjell me dorë e që datojnë nga fillimi i epokës së re, disa para të perandorisë romake si dhe armë të vjetra e të zbukuruar me argjend .
“Unë kërkoj që këto eksponatet të merren në dorë nga ekspertë që të ruhen e të studiohet”.
Begu ka shtuar se ka kontakte e bashkëpunim me muzeun e qytetit, drejtori i këtij muzeu ka qenë e i ka vizituar eksponatet dhe është ndarë shumë i kënaqur nga ajo çfarë është bërë.
“Ka shumë raste që persona të ndryshëm nga Shala e Bajgorës duke ditur që unë i ruaj gjësendet e vjetra, mi kanë dhuruar disa, por ka rast që i kam blerë me të vetmin qëllim që t`i ruaj këtu në Shalë”, ka thënë ai duke përmendura një enë në të cilën shkruan viti i punimit e që është viti 1236.
Hajrulla Mustafa, Drejtor i Muzeut të qytetit të Mitrovicës ka theksuar se rasti i grumbullimit dhe ruajtjes së artefakteve nga qytetari, Shashivar Begu, është rast shumë i veçantë dhe unik.
Ne si institucion kulturor disa herë kemi vizituar këtë muze në Vllahi individualisht dhe me delegacione të ndryshme.
“Eksponat në atë muze, nëse mundemi ta quajmë muze, nuk janë të ruajtura mirë për shkak të mungesës së hapësirës që duhen të kenë eksponatet” , thotë Mustafa.
“Eksponatet duhet ta kenë një trajtim profesionale, duhet të bëhet një zgjidhej e shpejtë në Vllahi, për një shtëpi-muze. Eksponatet pastaj do të trajtoheshin nga ekspertë për çka është edhe mendimi i pronarit të tyre e që nuk kërkon kurrfarë kompensimi, në të kundërtën disa do të shkatërrohen vetvetiu”, thotë Drejtori i Muzeut të Mitrovicës.
“Me këto eksponate që kanë një vlerë të çmueshme të trashëgimisë kulturore duhet të merren ekspertët”, thotë Mustafa. Sipas tij deri sa shumë njerëzit i zhdukuni ato, Begu është një koleksionist i tyre i cili i mbledh, i ruan dhe i trajton në mënyrën më të mirë sipas mundësive që ka. /tesheshi.com/
