Nëndetësja bërthamore amerikane e klasit “Los Angeles USS Newport News” lundroi në portin e Reykjavikut të mërkurën, duke u bërë nëndetësja e parë me energji bërthamore që viziton zyrtarisht Islandën.
Kjo ngjarje historike vjen në një kohë të ndjeshme për sigurinë e Arktikut, ku tensioni ushtarak po rritet, veçanërisht për shkak të pranisë në rritje të Marinës Ruse në rajon.
Islanda vendosi të hapë ujërat e saj territoriale për nëndetëset bërthamore vetëm në vitin 2023, dhe vizita është rezultat i bashkëpunimit intensiv midis Reykjavikut dhe Uashingtonit.
“Vizita përfaqëson një moment kyç në partneritetin tonë dhe një demonstrim të qartë të angazhimit tonë për mbrojtjen kolektive dhe stabilitetin e Arktikut”, tha Admirali Stuart B. Munsch, komandant i Forcave Detare të SHBA-së për Evropën dhe Afrikën.
Arktiku si një pikë e re nxehjeje
Arktiku është gjithnjë e më i rëndësishëm si një hapësirë strategjike. Në vitet e fundit, ka pasur një rritje të aktivitetit ushtarak rus, duke përfshirë lëvizjet e shpeshta të nëndetëseve nga baza Murmansk, shtëpia e Flotës Veriore Ruse. Rruga e tyre drejt Atlantikut kalon nëpër Ngushticën GIUK – brezi detar midis Groenlandës, Islandës dhe Mbretërisë së Bashkuar – ku Islanda është në një pozicion kyç për mbikëqyrje dhe paralajmërim të hershëm.
Nëndetësja amerikane, e pajisur me raketa lundrimi Tomahawk dhe pajisje të sofistikuara zbulimi nënujor, përfaqëson një përforcim të rëndësishëm në këtë drejtim. Sipas qeverisë islandeze, prania e saj kontribuon në mbrojtje më të mirë të infrastrukturës nënujore, duke përfshirë kabllot e komunikimit dhe energjisë të vendosura në ujërat islandeze.
Kthim në hartën strategjike
Islanda ka pasur rëndësi strategjike në planet e NATO-s për dekada të tëra. Gjatë Luftës së Ftohtë, forcat ajrore dhe detare amerikane ishin të stacionuara në bazën Keflavik, një traditë që vazhdon edhe sot përmes pranisë rrotulluese së avionëve patrullues të NATO-s.
Vizita e “USS Newport News” vjen pas një serie sabotimi të dyshuar të kabllove nënujore në Detin Baltik vitin e kaluar, të dyshuara se janë kryer nga aktorë rusë. Në përgjigje, NATO ka formuar një forcë të specializuar të quajtur Baltic Sentry, me qëllim mbrojtjen e infrastrukturës kritike.
“Kjo vizitë dërgon një mesazh të qartë në lidhje me lirinë e lundrimit dhe sigurinë e përbashkët të aleatëve”, tha Erin Sawyer, e ngarkuara me punë e Ambasadës Amerikane në Islandë.
Bashkëpunim në rritje dhe një kapitull i ri
Kjo nuk është prania e parë e nëndetëseve amerikane në ujërat islandeze – ka pasur gjashtë që nga viti 2023 – por kjo është vizita e parë zyrtare në port nga njëra prej tyre.
Autoritetet islandeze thonë se frekuenca e vizitave të ardhshme do të përcaktohet sipas nevojës, në përputhje me protokollet e para-dakorduara të ngjashme me ato në Norvegji dhe Mbretërinë e Bashkuar.
Pasi bombarduesit B-2 Spirit përdorën për herë të parë Islandën si një bazë operative në vitin 2019, kjo vizitë shënon një hap tjetër në forcimin e pranisë ushtarake amerikane në Atlantikun e Veriut.
Në një botë ku kufijtë e pushtetit po zhvendosen gjithnjë e më shumë nën ujë, Islanda po pozicionohet përsëri si një pikë e domosdoshme në arkitekturën globale të sigurisë, këtë herë me një nëndetëse bërthamore amerikane në portin e saj.
