Katër kompani kanë nënshkruar kontrata me agjencinë hapësinore amerikane, në bazë të së cilës ata do të mbledhin mostra të tokës hënore për çmime që variojnë nga vetëm një deri në 15,000 dollarë.
Qëllimi i marrëveshjes është të krijojë një precedent ligjor, sepse kompanitë private po futen në shfrytëzimin e burimeve jashtëtokësore, shkruan AFP.
“Eshtë mjaft e pazakontë që ne mund të blejmë ‘regolith’ nga Hëna nga katër kompani për një total prej 25,001 dollarë,” tha Phil McAlister, kreu i këtij programi në NASA.
“Regolith” është një shtresë gjeologjike e lirshme e materialit heterogjen që mbulon shkëmbinjtë e fortë, dhe gjendet në Tokë dhe planetë të tjerë, në Hënë dhe në disa asteroide.
Në këmbim të parave të premtuara, kompanitë “Lunar Outpost” kërkoi një çmim prej një dollar për shembull, “Ispace Japan” dhe “Ispace Europe” që kërkuan 5000 dollarë secili dhe “Masten Space Systems” që kërkuan 15,000 dollarë.
Kompanitë kanë për detyrë që robotët e tyre të ulen në Hënë, duke mbledhur dhjetëra ose qindra gram mostra, duke i fotografuar ato dhe duke transferuar pronësinë menjëherë te NASA.
Kompanitë do të dërgojnë robotët e tyre të koleksionit në misionet e planifikuara tashmë për të zbritur në Hënë në 2022 dhe 2023, të cilat nuk financohen nga NASA.
Sjellja e mostrave në Tokë nuk pritet në fazën e parë, qëllimi kryesor i së cilës është fillimi i një kërkimi hapësinor të bazuar në ligj me përfshirjen e sektorit privat, i cili merr pjesë në gjetjen e mineraleve dhe burimeve të tjera, të tilla si uji, për jetën jashtë Tokës.
“Eshtë shumë e rëndësishme të vendosim një precedent në mënyrë që entitetet e sektorit privat të mund të gjejnë dhe të marrin ato burime,” tha Mike Gold, një zyrtar i NASA-s i ngarkuar me marrëdhëniet ndërkombëtare.
Shtetet e Bashkuara dëshirojnë të krijojnë një precedent ligjor sepse nuk ka asnjë marrëveshje ndërkombëtare mbi të drejtat e pronës jashtë vendit. Fuqitë rivale të hapësirës Rusia dhe Kina ndryshojnë nga Uashingtoni për këtë.
Marrëveshja hapësinore e vitit 1967 ndalon vetëm çdo “përvetësim kombëtar duke deklaruar sovranitetin, ose duke përdorur, ose me ndonjë mjet tjetër”.
Dhe amerikanët me të vërtetë nuk duan ta vendosin flamurin e tyre në territorin e ri jashtë Tokës.
Por Shtetet e Bashkuara thanë si pjesë e asaj që e quajtën Marrëveshjen e Artemisit se ato rezervojnë të drejtën për të krijuar “zona të sigurta” për të mbrojtur aktivitetet në disa trupa hapësinorë. Artemis është një program për t’u kthyer në hënë, me dy astronautë në 2024.
Mike Gold siguron që aktivitetet e reja do të kryhen “në përputhje me marrëveshjen hapësinore”.
“Eshtë e rëndësishme që Amerika të jetë një lider jo vetëm teknologjikisht, por edhe politikisht,” tha ai. /tesheshi.com/
