Nga Yasin Aktay: Më pak familje dhe rritje ateizmit, ç’po ndodh në shoqërinë turke?

Zakonisht është shoqëria ajo që së pari zhgënjen ata me vizione të mëdha politike dhe një program ndryshimi, pra ata që ëndërrojnë të arrijnë utopinë. Sa i përket revolucionit të majtë, zhgënjimet janë përsëritur disa herë gjatë historisë, çdo herë duke shkaktuar tronditje të rënda. Mirëpo, duke qenë se shoqëria për të cilën luftojnë, sipas tyre, nuk i mbështet as në momentet më të rëndësishme, është e natyrshme që ta akuzojnë si “të papjekur”, “të prapambetur” apo “të pandriçuar”.

Në të kaluarën, zbukurimi i realitetit ndaj të cilit një shoqëri, popull apo komb i varur krijonte iluzione të rrezikshme ideologjike, çoi në stereotipizimin e shoqërisë në format e ndryshme.

Por a janë vetëm të majtët që e bëjnë këtë? Në fakt, çdokush mund të bjerë në këtë gabim, qoftë konservator apo islamik, duke e lidhur vizionin e tij personal dhe ndjenjat e tij politike me shoqërinë, pa menduar për dallimin e madh që ekziston mes të gjitha pjesëve të kësaj shoqërie.

Me kalimin e kohës, dhe pavarësisht se çfarë është shoqëria në të vërtetë, konkurrenca politike mund të kthehet në një garë ku politikani supozon se mbështetet edhe nga njerëz neutralë, dhe hyn në garën për të “pushtuar shoqërinë” i bindur plotësisht se ai është përfaqësuesi i vërtetë i saj.

Në çdo fjalim, ai i jep vetes të drejtën të flasë në emër të komunitetit. Kjo metodë pranohet gjerësisht në konkurrencën politike.

Në fund të fundit, të gjithë politikanët janë në një garë të furishme për të përfituar sa më shumë avantazhe me koston më të ulët të mundshme, por problemi është të dalim nga kjo manovër politike pa i besuar së tepërmi.

Në fakt, politikanët kanë nevojë për shumë më tepër për të kuptuar një shoqëri që në një moment është qëllimi juaj, ju qëndron pranë, është në shërbimin tuaj në momentet më të rëndësishme, si zgjedhjet apo mosmarrëveshjet politike, dhe në një distancë tjetër distancohet nga ju dhe vepron në kundërshtim me pritshmëritë tuaja.

Kjo është natyra e shoqërisë, e cila është shumë e paqëndrueshme dhe për t’u kuptuar mirë, fillimisht të gjitha partitë politike duhet të kuptojnë se shoqëria nuk i nënshtrohet patronazhit të askujt dhe se politika serioze kërkon përpjekje interpretuese dhe pikëpamje serioze shoqërore.

Studime interesante matëse mbi shoqërinë turke po publikohen këto ditë, duke dhënë informacione të rëndësishme për trajektoren e shoqërisë turke, siç janë të dhënat kërkimore të publikuara së fundmi nga profesori i universitetit Koc, Ali Carkoglu.

Në raportin e tij me titull “Nuk po ndryshojmë”, shifrat tregojnë qartë se shoqëria në fakt nuk ka pasur zhvillime të mëdha dhe se ndryshimi që ka bërë mund të mos përmbushë pritshmëritë sociale të partive të ndryshme politike.

Shoqëria është në një nivel të caktuar sekularizmi, por jo në atë masë që disa duan ose frikësohen nga të tjerët. Gjithashtu, përqindja e ateizmit është në rritje, por jo në masën e parashikuar.

Për shembull, përqindja e atyre që thonë “Unë e di se Zoti ekziston vërtet dhe nuk kam asnjë dyshim për këtë” ra në 85,2 për qind në 2019, pas 93,1 për qind në 2008. Një rënie prej 8 për qind në numrin e njerëzve që deklarohen si besimtarë nuk është gjë e vogël dhe tregon se sa shumë ka ndryshuar shoqëria.

Një gjë interesante, ndryshe nga sa tregojnë këto të dhëna, është se statistikat tregojnë se përqindja e të rinjve që praktikojnë besimin është më e lartë se përqindja e regjistruar tek prindërit e tyre.

Sipas statistikave, të rinjtë janë më konsekuent në kryerjen e riteve fetare që mbahen dy ose tre herë në muaj dhe disa herë në javë, e cila shprehet në përqindje 79 për qind, ndërsa përqindja e nënave të tyre është 64 për qind dhe e baballarëve 71 për qind.

Ky studim u krye në bazë të një krahasimi midis vendeve me shumicë të krishterë dhe atyre me shumicë muslimane, si Tunizia dhe Izraeli, dhe gjeti shoqërinë turke si ndër shoqëritë më fetare.

Rezultatet e hulumtimit mbi fenë, shoqërinë dhe politikën në mbarë botën dhe në Turqi, të publikuara më 25 dhjetor 2021, tregojnë qartë këtë ndryshim.

Një studim i publikuar së fundmi nga kompania e njohur e kërkimit të opinionit publik Konda, e cila krahasoi rezultatet e dy studimeve të veçanta, njëri i kryer në vitin 2011 dhe tjetri në vitin 2021, zbulon se sa shumë ka ndryshuar shoqëria turke gjatë dekadës së fundit.

Dhjetë vjet më parë, numri i ateistëve ishte rreth 2 për qind, ndërsa tani është rritur në 7 për qind. Në të kundërt, përqindja e njerëzve që kryejnë rregullisht namazet ditore u rrit nga 42 përqind në vitin 2008 në 44 përqind në vitin 2021, ndërsa përqindja e njerëzve që nuk faleshin fare më parë u rrit nga 17 përqind në 24 përqind gjatë së njëjtës periudhë.

Të gjitha këto të dhëna tregojnë se shoqëria po shkon drejt sekularizmit, dhe pasojat e kësaj duhen marrë parasysh. Që nga publikimi i këtij hulumtimi në vitin 2008, Turqia ka kaluar një proces shumë të rrezikshëm urbanizimi.

Urbanizimi nuk i referohet vetëm lëvizjes së njerëzve nga fshati në qytet, por edhe ndryshimit të mënyrës së jetesës dhe adoptimit të sistemeve të vlerave në zonat urbane.

Përqindja e familjeve me një ose dy anëtarë u rrit nga 15 përqind në vitin 2011 në 22 përqind brenda dhjetë viteve. Përqindja e familjeve me tre deri në pesë anëtarë nuk ka ndryshuar, ndërsa përqindja e familjeve me gjashtë deri në tetë anëtarë është ulur nga 16 për qind në 11 për qind.

Gjithashtu, përqindja e familjeve me nëntë ose më shumë anëtarë ka rënë nga tre përqind në një përqind. E gjithë kjo tregon një tendencë të reduktimit të bërthamës familjare dhe rritjes së mbështetjes për beqarinë, me një mjedis ideologjik të përputhshëm me këtë tendencë.

Shkalla e regjistrimit në universitet u rrit nga 10 në 20 për qind. Studentët aktualisht përbëjnë rreth 10 për qind të popullsisë dhe ky numër pritet të rritet. Dihet që studentët kanë një stil të caktuar jetese dhe se kultura e kampusit është një inkubator i ideologjive unike.

Të dhënat për llojin e banesave në të cilat jetojnë njerëzit tregojnë se numri i banorëve që jetojnë në banesa dhe komplekse banimi është rritur me gati 50 për qind, që do të thotë më shumë shpërbërje e indeve shoqërore dhe izolim, duke qenë se jeta në këtë mjedis është e ndryshme nga ajo tradicionale.

Përgjigja se si këto ndryshime shoqërore ndikojnë në stilin e jetës dhe besimet fetare të njerëzve mund të gjendet në libra me tema fetare dhe sociologjike, prandaj le të mos e injorojmë këtë.

Të gjitha këto ndryshime të mëdha në strukturën e shoqërisë dhe themelet e saj që kanë zgjatur me dekada mund të çojnë në një përkeqësim të ndjeshëm të vlerave njerëzore si bashkëpunimi, dhembshuria, solidariteti dhe vlera të tjera shoqërore dhe njerëzore.

Gjithashtu, mund të ndodhë që logjika e makinerisë t’i imponohet gradualisht shoqërisë, e me këtë edhe rënien e njerëzimit, që nga ana tjetër mund të çojë në shtimin e konflikteve, dhunës dhe shtimit të problemeve sociale.

E gjithë kjo duhet t’i kushtohet vëmendje herët dhe nuk duhet lënë të neglizhohet, para se të jetë tepër vonë. /tesheshi.com/