A mundet njerëzimi të fitojë më në fund në betejën e gjatë kundër kancerit?
Përparimet e fundit shkencore dhe mjekësore kanë shtuar armë të reja në arsenalin njerëzor në luftën kundër kancerit, duke përfshirë terapinë e personalizuar të gjeneve, inteligjencën artificiale, testet e gjakut dhe ndoshta vaksinat.
Kanceri merr pothuajse dhjetë milionë jetë në vit, ose pothuajse çdo vdekje të gjashtë, sipas të dhënave të Organizatës Botërore të Shëndetësisë.
Me rastin e Ditës Botërore të Kancerit të shtunën, agjencia AFP publikoi një përmbledhje të procedurave më të fundit premtuese në diagnostikimin dhe trajtimin e sëmundjes.
Imunoterapia
Barnat që ndryshojnë mekanizmat imunitar, duke stimuluar sistemin imunitar për të dalluar dhe vrarë qelizat e kancerit, janë një nga përparimet më të mëdha në trajtimin e kancerit në dekadën e fundit.
Përdorimi i imunoterapisë ka më pak efekte anësore të rënda sesa kimioterapia dhe është treguar të jetë efektiv në trajtimin e disa llojeve të kancerit.
Përpara vitit 2010, shkalla e mbijetesës së pacientëve me forma të rënda të kancerit të lëkurës ishte shumë e ulët. Por falë imunoterapisë, disa pacientë tani mund të jetojnë dhjetë vjet ose më shumë.
Megjithatë, jo të gjitha format e tumoreve i përgjigjen imunoterapisë, e cila sërish ka efektet e saj anësore.
“Ne jemi vetëm në fillimin e imunoterapisë,” tha Bruno Quesnel, një shkencëtar kërkimor në Qendrën Kombëtare franceze të Kancerit.
Pierre Saintigny, një onkolog në Qendrën e Kancerit Leon Berard, thotë se lloje të ndryshme të procedurave të imunoterapisë do të duhet të kombinohen “në mënyrë sa më inteligjente të jetë e mundur”.
Falë imunoterapisë kemi arritur një nivel më të lartë në trajtimin e kancerit, por nevojiten hapa të tjerë që të gjithë pacientët të përfitojnë nga kjo.
Terapia CAR-T
Terapia CAR-T përfshin marrjen e qelizave T nga gjaku i pacientit dhe modifikimin e tyre në laborator.
Më pas pacientit i injektohen ato qeliza T, të cilat janë pjesë e sistemit imunitar, por tashmë “të trajnuar” për të sulmuar qelizat kancerogjene.
Një formë tjetër është terapia alogjene CAR-T ku përdoren qeliza nga donatorë të shëndetshëm.
Deri më sot, terapitë CAR-T janë provuar të jenë kryesisht efektive në luftën kundër disa formave të leuçemisë, por është një proces shumë i kushtueshëm.
Inteligjence artificiale
Programet kompjuterike të inteligjencës artificiale (AI) janë treguar se identifikojnë kancerin e trurit dhe gjirit nga skanimet rutinë më saktë se sa njerëzit.
Hulumtimi për aplikimin e AI është në lëvizje të plotë në fusha të shumta dhe pritet të luajë një rol gjithnjë e më të rëndësishëm në diagnostikimin e kancerit.
“Falë inteligjencës artificiale, ne do të jemi në gjendje të identifikojmë se cilët pacientë do të jenë më të përshtatshëm për terapi më të shkurtra”, thotë Fabrice André, një onkolog në Institutin francez të Kancerit Gustave Roussy.
Kjo do të sjellë më pak efekte anësore për pacientët, por edhe një barrë më të ulët financiare në sistemin e kujdesit shëndetësor.
Testi i biopsisë së lëngshme
Biopsitë e lëngshme mund të zbulojnë kancerin në ADN nga një test i thjeshtë gjaku dhe procedura është më e thjeshtë dhe më pak invazive sesa një biopsi tradicionale që kërkon një mostër indesh.
Testimi më i shpejtë dhe më i thjeshtë mund t’i ndihmojë mjekët të zbulojnë dhe të veprojnë mbi kancerin përpara se ai të ketë një shans për t’u përhapur.
Kjo teknikë e re tashmë po përdoret në Shtetet e Bashkuara, “por ka ende shumë false pozitive,” thotë Andre.
Vaksina
Ka kohë që ekzistojnë vaksina për të mbrojtur kundër papillomavirusit njerëzor (HPV), i cili shkakton kancerin e qafës së mitrës, si dhe vaksina kundër hepatitit B, i cili mund të çojë në zhvillimin e kancerit të mëlçisë.
Por pas dekadash përpjekjesh të pasuksesshme për të gjetur një vaksinë, shpresat po rriten se teknologjia mRNA, e përdorur për herë të parë në zhvillimin e një vaksine kundër COVID, mund të jetë një pikë kthese në luftën kundër kancerit.
Vaksinat që trajtojnë kancerin mund të jenë mjeti më premtues i së ardhmes.
Në dhjetor, kompanitë farmaceutike Moderna dhe Merck njoftuan provat e para pozitive të vaksinave të tyre të personalizuara mRNA në trajtimin e pacientëve me kancer të lëkurës.
Në janar, laboratori farmaceutik gjerman BioNTech njoftoi se 10,000 njerëz në Mbretërinë e Bashkuar do të ishin pjesë e një prove për një vaksinë mRNA që do të hulumtohej në shkallën e tumoreve individuale.
Kombinim i personalizuar
Steven Le Gouill, kreu i grupit spitalor në Institut Curie të Francës, tha se është optimist për të ardhmen e trajtimit të kancerit.
“Ne kemi kaluar një pikë kthese në të kuptuarit tonë për qelizën tumorale,” tha ai.
“Kanceri është ende një sprovë, por progresi është eksponencial”, tha Le Gouill. /tesheshi.com/
