Muslimanët prej kohësh janë objektiv për qarqet anti-muslimane në Turqi, domethënë, ekstremistët laikë dhe vetëkryesuesit “e vërtëshpallur” të fesë. Në një vend ku kuptimi i Islamit është po aq i ndryshëm sa etnitë që jetojnë atje, stereotipet që i atribuohen myslimanëve janë të bollshme. Muslimanët në ditët e sotme përballen me një profilizim të padrejtë që kujton gjuetinë e shtrigave në fund të viteve 1990, kur grusht shteti i vitit 1997 i drejtoi haptazi ato, pjesërisht për shkak të vërejtjeve të diskutueshme nga disa figura që shoqërojnë veten me mendimin islamik.
Ç’është më e keqja, qarqet anti-muslimane përpiqen t’i paraqesin ato ose si adhurues të Grupit Terrorist Gylenist (FETÖ) ose Daesh-it, ose diku mes tyre. Të dy grupet, të cilat shfrytëzuan fenë për të avancuar axhendën e tyre të dhunshme, nuk i përshtaten realitetit në terren në aspektin e imazhit të myslimanëve në Turqi. Kjo është ajo që nënkupton Şule Albayrak, duke folur për histori suksesi, se si mund të ekzistojë si duhet një komunitet musliman në kohët moderne.
Albayrak, ligjëruese në Fakultetin e Teologjisë në Universitetin Marmara të Stambollit dhe një eksperte në sociologjinë e fesë, foli me Yusuf Özkır, koordinator editorial i revites shkencore “Kriter”, një mujore e botuar nga Fondacioni për Hulumtime Politike, Ekonomike dhe Sociale (SETA) .
Ajo thotë se Turqia haptazi sfidoi “modernizmin pozitivist” pas grushtshtetit të vitit 1997 dhe pengoi një ndarje të perceptuar në shoqërinë midis “të devotshmëve dhe laikëve, midis atyre që mbanin shami dhe atyre që nuk e mbanin”.
“Turqia është një shembull i rëndësishëm që tregon se muslimanët mund të ekzistojnë në këtë botë moderne me vlerat e tyre.” Kjo është kryesisht falë “një kalimi në laicizëm demokratik”, sipas Albayrak, nodhi nën Partinë për Drejtësi dhe Zhvillim (AK PartI).
“Ishte udhëheqja e Presidentit Rexhep Tajip Erdogan që e ktheu laicizmin autoritar në laicizëm demokratik dhe dinamika shoqërore ndryshoi me një qasje nga poshtë-lart. Në vend të një kuptimi unik, autoritar, kaloi në një mjedis sociopolitik dhe pluralist që merr parasysh historinë dhe përvojën socio-kulturore dhe është e hapur për qasjet alternative të modernizmit, “thotë Albayrak.
Ajo shton se ka arritur përfundimisht paqja në mes të shtetit dhe popullit dhe përfundoi polarizimin midis të dyjave dhe në mënyrë efektive zëvendësoi një shtet të sunduar nga pakica e pakujdesshme me një shtet që përqafonte gjithë shoqërinë”.
Turqia ose më mirë, elita e saj sunduese favorizoi një model francez të laicizmit dhe Albayrak thotë se kjo i ndihmoi ata që të “distancohen nga trashëgimia osmane”.
“Islami ishte komponenti kryesor i osmanëve dhe kthimi i tyre në to nënkuptonte gjithashtu refuzimin e Islamit dhe veçanërisht, një pikëpamje institucionale të Islamit (në të kaluarën),” vëren ajo. Sidoqoftë, versioni lokal i laicizmit francez mbështeti diskriminimin ndaj myslimanëve. Albayrak thotë se ideologjia laike gjithnjë e më autoritare u vendos në zemër të politikës dhe elita u përpoq të legjitimonte diskriminimin sistemik bazuar në këtë ideologji në këtë mënyrë.
Ajo vë në dukje modele alternative në versionin e lokalizuar të laicizmit francez dhe thotë se ato janë injoruar në mënyrë të përshtatshme nga elita laike. “Për shembull, Shtetet e Bashkuara ndjekin një model që të dyja sigurojnë liritë fetare dhe vendosjen e një muri ndarjeje midis fesë dhe shtetit”.
Përfundimisht, çarja midis shtetit dhe besimtarëve islam u thelluan gjatë dekadave, falë politikave antagoniste. Albayrak liston imponimin e recitimit turk të ezanit, zbatimi “brutal” i ndalimit të veshjes muslimane mes tyre, si dhe klasifikimi rastësor i çdo gjëje që lidhet me fenë si “arkaike dhe reaksionare. ”
Kjo mund të ketë çuar në trazira sociale në vendin me shumicë myslimane – siç dëshmohet edhe në vende të tjera me politika të ngjashme të shtypjes ndaj myslimanëve – por Albayrak thotë se njerëzit e devotshëm “kurrë nuk u bënë armiqësor ndaj shtetit”. “Njerëzit e dinin se shteti ishte nën tytë dhe liritë fetare do të jepeshin përsëri sapo të mbaronte tirania.
Edhe në kohërat kur shumica e presionit u imponua për të devotshmit, asnjë lëvizje shoqërore e drejtuar ndaj dhunës nuk u shfaq”, thekson ajo.
“Sot, ne shohim një ndryshim të shpejtë në fushën e fesë dhe shfaqjen e klasave dhe grupeve shoqërore më të larmishme dhe të ndryshme: Nga Massimo Introvigne – sociologu italian që krijoi ‘teorine e tregut fetar’ – Turqia ndryshon nga vendet e tjera muslimane me mungesën e grupeve fetare ultra-liberale dhe ultra-radikale dhe pjesa më e madhe e shoqërisë ndjek një kuptim relativisht më qendror fetar larg grupeve të vogla.
Megjithatë, ndryshimet e shpejta në vitet e fundit kanë bërë më shumë pikëpamje për grupet e vogla njohur “, thotë Albayrak, duke ia dhene meritat mediave sociale dhe teknologjive të komunikimit.
“Mes një hendeku në rritje, të rinjtë janë veçanërisht të prekshëm ndaj grupeve ekstremiste të zotëruara në përdorimin e teknologjisë për të përhapur propagandën e tyre.
Përveç kësaj, ne përballemi me përpjekjet për të nxitur konflikte në bazë të ndjeshmërisë fetare, “ajo liston si dy shqetësime kryesore për Turqinë.
Albayrak thotë se pikëpamjet dhe diskursi një herë ishte ekskluzivisht vetëm për ndjekësit besnikë të grupeve të vogla u bënë të zakonshme, sidomos në internet.
Pra, çfarë të bëjmë në lidhje me “predikuesit e medias” që ngjallën zemërim publik me përpjekjet e tyre për të justifikuar dhunën kundër grave nëpërmjet interpretimit të tyre të Islamit?
Albayrak thotë se grupet fetare ose ata që e portretizojnë veten si “përfaqësues vetëm të së vërtetës” duhet të heqin qafe atë mendim, para së gjithash. “Ne kemi nevojë për mekanizma që i mbrojnë liritë e grupeve fetare dhe vëzhgojnë aktivitetet e tyre që nuk lidhen me fenë,” shton ajo. FETÖ është një shembull se si një grup fetar mund të përdoret nga fuqitë e huaja si një mjet për tutelën që ata kërkuan të impononin në Turqi. Grupi terrorist, i cili u maskua si një bamirësi me nënshtetësi fetare, kërkoi të rrëzonte qeverinë në vitin 2016 dhe vrau 249 njerëz. Ndërsa zgjeroi fuqinë e saj, grupi terrorist mburrej gjithashtu me një perandori globale të shkollave dhe kompanive dhe shmangi inspektimet falë përhapjes së saj të përhapur kudo, nga gjyqësori në zbatimin e ligjit.
Albayrak thotë se shoqëria civile duhet gjithashtu “të monitorojë aktivitetet e grupeve fetare dhe të lëshojë paralajmërimet e nevojshme”.
“Predikuesit e medias nuk duhet t’i shohin mediat shoqërore si një fushë beteje dhe duhet të miratojnë një retorikë më të mirë për t’i përcjellë çështjet fetare masave larg polemikave, dhe kjo është ajo që i këshillon Kur’ani edhe ata: Thirr në rrugën e Zotit tënd me mençuri dhe këshillë të bukur dhe diskuto me ata në mënyrën më të mirë!”. (Nahl, 125)… /tesheshi.com/
