Lufta midis Izraelit dhe Iranit na ka kujtuar një të vërtetë gjeoekonomike: se disa kilometra ujë mund të destabilizojnë ekonominë globale. Ndërsa raketat fluturonin mbi Lindjen e Mesme, në tregjet e naftës u shfaqën shqetësime të vërteta në lidhje me mundësinë e Teheranit për të mbyllur Ngushticën e Hormuzit.
Revista franceze Le Point, në një artikull nga Charles Serfaty, pohon se iranianët kërcënojnë rregullisht të mbyllin Ngushticën e Hormuzit, përmes së cilës kalon 20 përqind e naftës botërore, por mësimet e Kanalit të Suezit duhet t’i dekurajojnë ata që ta bëjnë këtë.
Revista vëren se 20 milionë fuçi naftë kalojnë nëpër ngushticë çdo ditë, që përfaqëson një të pestën e konsumit global të naftës. Çmimi i një fuçie nafte u rrit me më shumë se dhjetë përqind kur u përhapën thashethemet për mbylljen e rrugës ujore 50 kilometra të gjerë midis territorit iranian dhe Sulltanatit të Omanit.
Hormuzi: një kalim kyç për arin e zi
Ndërsa disa ekspertë dyshojnë në aftësinë e forcave iraniane për ta mbyllur plotësisht ngushticën, fakti që huthët nga Jemeni fqinj, të cilët janë shumë më pak të armatosur, e kanë bllokuar pothuajse plotësisht hyrjen në Detin e Kuq do të thotë që Irani mund ta kufizojë trafikun përmes Hormuzit.
Hormuzi është e vetmja dalje për naftë dhe gaz natyror të lëngshëm nga Gjiri Arabik. Edhe pse Arabia Saudite ka një tubacion nafte që shkon nga Gjiri në Detin e Kuq, portet e saj të bregdetit perëndimor nuk janë të projektuara për të transportuar vëllime kaq të mëdha. Prandaj, mbyllja e Ngushticës së Hormuzit do ta linte botën pa afërsisht 20 përqind të furnizimeve të saj me naftë, edhe nëse fushat amerikane do të aktivizoheshin.
Mësime nga Kanali i Suezit
Le Point kujton se Egjipti e mbylli Kanalin e Suezit për nëntë vjet pas luftës së vitit 1967, gjatë konfliktit me Izraelin, si një formë presioni mbi bashkësinë ndërkombëtare. Edhe pse kjo pritej të shkaktonte një tronditje në tregje, surpriza ishte se çmimi i një fuçie u rrit vetëm me dy përqind. Për shkak të çmimit të ulët të naftës, lundrimi rreth Afrikës përmes Kepit të Shpresës së Mirë nuk shkaktoi shumë dëme.
Humbësit nuk ishin investitorë financiarë, por shtete. Izraeli, Jordania dhe Siria, si dhe Pakistani dhe India, thuhet se humbën midis pesë dhe dhjetë përqind të PBB-së së tyre për shkak të rënies së tregtisë së shkaktuar nga mbyllja e kanalit. Tregtia e tyre u shemb, gjë që ngadalësoi rritjen ekonomike deri në rihapjen e Kanalit të Suezit në vitin 1975. Evropa nuk u prek ndjeshëm nga kjo mbyllje.
Ironikisht, sipas revistës, viktima kryesore e kësaj bllokade ishte vetë Egjipti, i cili humbi të ardhura nga kanali, ndërsa pasojat e bllokadës ndikuan në tregtinë e vendit, prandaj nuk arriti të fitonte mbështetje ndërkombëtare kundër rivalit të tij.
Irani, një rob i pozicionit të tij gjeografik
Irani e gjen veten në një situatë krejtësisht të ndryshme sot nga ajo që ishte Egjipti në vitin 1967, megjithëse në shikim të parë situata duket e ngjashme. Mbyllja e Ngushticës së Hormuzit do të ishte e barabartë me vetëvrasje ekonomike dhe gjeopolitike. Kina do të tërhiqte mbështetjen e saj dhe Teherani do të detyrohej të kërkonte burime të tjera, më të shtrenjta të energjisë. Gjithashtu, fuqitë e Gjirit, të mbetura pa mundësitë e tyre për eksportet e energjisë, do të bashkoheshin kundër Iranit.
Si rezultat, ekonomia e Iranit, e cila varet nga ngushtica dhe eksportet e energjisë, do të shkatërrohej. Kjo shpjegon pse Teherani përfundimisht pranoi një armëpushim të propozuar nga presidenti Trump dhe u mjaftua me mburrje publike, edhe pse u detyrua të tërhiqej.
Paradoksalisht, huthët e Jemenit, më pak të pasur se Irani, kanë përsëritur qasjen egjiptiane për muaj të tërë, thotë revista. Sulmet e tyre me dronë dhe pirateria kanë ulur transportin detar përmes Ngushticës Bab el-Mandab me 70 përqind, duke e detyruar tregtinë globale të lundrojë përsëri rreth Afrikës. /tesheshi.com/
