Është fatkeqësi për një vend si ky i yni kur bisedat e kafeneve në lidhje me zhvillimet politike aktualizohen besnikërisht në realitet. Kjo tregon se sfera e politikës shqiptare i ngjan një kullese makaronash, nga e cila rrjedh çdo gjë që mund të quhet politikë shtetërore dhe administrim pushteti. Ajo që e dallon një shtet të strukturuar dhe serioz është mundësia për të bërë politikë brenda sferës së vet, duke ruajtur ekskluzivitetin si tipar i politikbërjes. Ky ekskluzivitet shprehet në kapacitetin për të ndërtuar sferën politike të emancipuar nga sfera publike, në kuptimin e prodhimit të veçorive politike që i kthehen publikut jo si narrativë baresh e restorantesh, por si produkte politike efikase.
Ajo çka ndodhi me takimin Rama- Basha ishte prova e përhershme se çfarë përflitet në folkun urban të kafeneve tona, realizohet besnikërisht në realpolitikën tonë, duke na treguar se praktikisht tek ne nuk ekziston sfera politike e veçuar nga sfera publike në eksluzivitetin e saj për të ndërtuar produkt politik. Pothuajse të gjithë e dinim që nuk do të kishte një marrëveshje Basha- Rama në këtë takim. Ky skenar, i qarkulluar në formën e basteve sportive në thuajse të gjitha sallonet e kafesë e çajit shqiptar, ishte prova se si është konfiguruar së prapthi kahu i shtetbërjes tek ne. Në saje të formës se si politika bëhet këtu, e mbështetur posaçërisht në psikologjinë e marketimit më shumë sesa thelbit politik, ka bërë që aksionet politike së pari të kalojnë përmes testimit në folkun urban, e më pas të marrë formë zyrtare e protokollare. Ky është elementi i parë që e shoqëroi takimin e veçantë të dy liderëve politikë të një shteti që ngjan në luftë civile, me dy popuj, të majtë e të djathtë, brenda të njëjtit popull, që lënë kështjellat e tyre për të bërë uljen historike të radhës pa pikë rezultati.
Elementi tjetër që e shoqëroi këtë takim është një pasazh politik shumë familjar për ne, i cili ka marrë trajtën e një lajtmotivi tashmë, e që përmblidhet në psikozën për të bërë reformë për hir të reformës, dhe kurrë për hir të së vërtetës. Pra, refoma që në thelb janë gjysmëreforma, të cilat kanë nevojë të përhershme të reformohen. Për ta bërë këtë gjithmonë të besueshme, artikulimi politik shoqërohet kastile me një ton dramatik, pothuaj ditirambik, që tregon patos ndaj asaj që “tjetri” është ai i cili pengon që gjysmëreforma për herë të parë të jetë reformë e vërtetë. Këtë e bëjnë me gjysmëmetafora politike mbi “tjetrin” si dështak dhe mbi suksesin vetjak. Por, në thelb, kemi përsëri një asgjë të madhe, e cila vërtitet diku mes kurrkundit dhe asgjësë në një nevojë për adresim në të ardhmen dhe për një aksion të radhës, të nisur për ta pafundmen herë nga fillimi.
Elementi i fundit në këtë mesele janë ndërkombëtarët si palë asnjanëse, e cila ka marrë përsipër të arbitrojë telashet në këtë vend duke aplikuar një inflacion kartonash të verdhë, portokallinj e të kuq, sipas klimës së radhës. Problemi i parë me ta është se janë investitorët kryesorë të kësaj klase politike problematike që ne kemi gjatë këtij çerekshekulli demokraci në Shqipëri. Gjuha e përdorur prejt tyre, për ta strukturuar procedurialisht këtë vend, ka qenë shpesh e dykuptimtë dhe jo e qartë. Kanë marrë dhe janë mbështetur në të njëjtët persona për të sulmuar po të njëjtët persona me kahje të ndryshme. E gjithë kjo për të bërë gjysmëreforma, që prej tyre shpesh certifikoheshin si arritje të mëdha, të cilat shumë shpejt ktheheshin në fitoret e vogla të dështimit të pritshëm. Të bazuarit në individë antireformë për të bërë reformë është një praktikë e dështuar që në premisë. Në fakt, reformat gjatë këtij tranzicioni shqiptar duhej të niseshin bazuar në personat dhe mendësitë e tyre sesa në gjuhën e ligjit, i cili kurrë nuk gjeti zbatim ashtu siç duhet.
Të njëjtat synime që kërkon të arrijë Reforma në Drejtësi mund të arrihen krejt kënaqshëm edhe me kuadrin e tanishëm ligjor. Problemi nuk është me natyrën dhe formën e strukturës së ligjeve tek ne, sesa më shumë është i lidhur me dëshirën për zbatueshmërinë e tyre. Pra, kërkohet të bëhet Reforma në Drejtësi për shkak se nuk ka zbatueshmëri ligji, dhe jo se nuk ka ligj të mjaftueshëm për ta pastruar këtë vend nga mizerja që e ka përfshirë gjithandej. Po si mund të bëhet reformë me ata që nuk duan të bëjnë reformë? Paaftësia e ndërkombëtarëve për ta ndarë qartë çështjen do çojë në një kompromis të radhës që reforma të bëhet, se kështu e do plani, por ama, si gjithmonë, për hir të reformës, dhe aspak për hir të të vërtetës shqiptare. /tesheshi.com/
