“Do t’i japim lajmet të zhveshur,” tha drejtuesi i një televizioni të quajtur “Zjarr”, i revoltuar nga fakti se përse në media, e kryesisht në rrjetet sociale, u aktivizua një kritikë e gjerë rreth mënyrës si ai kishte menduar ta organizonte edicionin e tij të lajmeve. Ndonëse një televizion live-stream, kjo nuk qe pengesë që spikeret e lajmeve të shfaqeshin me xhaketa të hapura, ku mungesa e sytjenave ishte më se e dukshme. Me një emërtim të ngjashëm me një pije energjike, kjo strukturë mediatike ishte ngazëllyer jashtë mase se brenda një dite kishte arritur mijëra klikime, që sigurisht nuk kishin të bënin aspak me esencën e kësaj medieje, por me imazhin dhe seksualitetin e saj. E, në fakt, aty nuk po bluhej lajm, as nuk po ndërtohej një media, aty thjesht po institucionalizohej një tentativë e dëshpëruar për të rënë në sy; dhe ku ka më mirë sesa të rënit në sy me metodën më të lashtë që qenia njerëzore njeh, atë të lakuriqësisë. Një media, e cila në vetvete është vlerë, kërkohet të ndërtohet përmes antivlerës. Dhe ja ku jemi këtu në debatin jo fort të vjetër mbi moralin dhe relativizimin e tij. Një ngjarje e tillë, apo edhe shkreptimat e ndonjë showmen-i në televizionet kombëtare, ku vlera dhe antivlera shoqërohen me pije energjike, kthejnë vëmendjen tonë përmes pyetjesh legjitime, se çfarë është e moralshme dhe ku janë kufijtë e saj.
Debatet e sotme mbi relativizimin e moralit nuk janë edhe aq komode, për arsye se për herë të parë shoqëritë moderne u shfaqën si shoqëri relativiste, duke sulmuar direkt principet morale që kishin zënë vend me shekuj, dhe, si të tilla, ishin absolute, të pandryshueshme, objektive, e, në të njëjtën kohë, universale. Përballë tyre, relativizmi i moralit shfaqej i ndryshueshëm, subjektiv dhe individual, i cili humbi kuptimin mbi të mirën dhe të keqen, e tha se të menduarit i bën fenomenet të mira ose të këqija. Si i tillë, të menduarit u kthye në variablin bazë për të gjykuar ekzistencën ose jo të moralit, dhe në kundështim me formulën e vjetër moraliste, që është morali që gjykon ndjenjat, relativistët pohuan se ndjenjat janë standardet për të gjykuar moralitetin. Dhe ja ku loja u hap. Kështu, ndjenjat individuale të secilit mund të përcaktonin morale individuale, dhe ngrehina e moraleve individuale sipas qejfit të çdonjërit është bymyer tej mase, sa pritet vetëm koha e shpërthimit të saj.
Mirëpo vlerat morale, të cilat janë edhe universale në të njëjtën kohë, janë transkulturore dhe tejhistorike, të përmbledhura në atë që është quajtur ligji i përbashkët njerëzor me të cilin shoqëritë kanë administruar veten. Vlerat morale janë për një kulturë dhe ligjet e saj siç janë konceptet për fjalët, pra, kemi gjuhë të ndryshme, por koncepte të përbashkëta. Në të njëjtën formë, kemi shoqëri të ndryshme, por vlera morale të përbashkëta. Ajo që mund të bëjnë njerëzit është ndërtimi i modeleve të ndryshme shoqërore, por jo i moraleve të ndryshme, sepse ne nuk mund t’i transferojmë vrasjen, tradhtinë, përdhunimin, vjedhjen nga modele të këqija në të mira. Po ashtu, vlerat morale janë si ngjyrat, të dhëna një herë, dhe nuk mund të ndryshohen. Ne nuk mund të ndërtojmë një rend të ri moral; ajo që mund të bëjmë është vetëm të vendosim ta refuzojmë ose jo atë. Ne mund të vendosim të përdhunojmë ose të vrasim dikë, por jo t’i sanksionojmë këto si morale, si detyrime për të vrarë dhe përdhunuar. Pra, liria jonë qëndron në të bindurit ose jo ndaj këtyre vlerave.
Deri këtu pothuajse të gjithë janë dakort. Problemi komplikohet kur qasja morale futet në fushën e feminizmit dhe të seksualitetit. Dhe këtu barriera e moralit bie, qasjet e relativizmit moral gëlojnë, çka e bën në vetvete forcën e cila e udhëheq relativizmin si teori të jetë në të shumtën e rasteve ekskluzivisht seksuale. Pra, ti mund t’i japësh lajmet jo vetëm pa sytjena, por edhe tërësisht e zhveshur, sepse nuk është logjika ajo që mbizotëron në vlerësimin e situatës; janë ndjenjat ato që përcaktojnë nëse ky veprim është i moralshëm apo jo. Dhe reagimi shoqëror vjen më se i natyrshëm ndaj këtij rasti, sepse shoqëria i kthehet natyrshmërisë së vet kur kufijtë e moralit cenohen, sepse ajo (shoqëria) përshkohet edhe pa e kuptuar vetë nga ndjenja e fajit, e fajit të ikjes nga e natyrshmja e saj. Mendo sikur të zhduknim çdo normë morale, të relativizonim çdo parim, të vinim në dyshim çdo standard etik. Atëherë nuk do të ekzistonte faji, e ne nuk do të ndjeheshim më fajtorë për asgjë. Faji do ta humbte kuptimin e vet, sepse ai merr kuptim nëse ti ke shkelur një normë, dhe nëse norma nuk ekziston, atëhere edhe përgjegjësia për të avullon.
Individualizmi intensiv i shoqërive moderne, i bazuar mbi postulatin “parapëlqimi im është morali im”, i materializuar edhe në shembuj të tillë, apo edhe në dhjetra të tjerë, ka humbur tiparin themelor me të cilin qenia njerëzore dallon nga krijesat e tjera. Në fakt, kjo situatë dëshmon edhe fundin e të jetuarit shpirtërisht të një realiteti, sepse të jetosh shpirtërisht do të thotë në thelb të jetosh moralisht; dhe ajo që e bën një qenie njerëzore të dallohet nga të tjerat është intelekti dhe vullneti për të bërë zgjedhje morale. E nëse ka reagime nga shoqëria për një televizion që i vë zjarrin vetes, atëherë ky është një lajm i mirë, sepse tregon që ndjenja e fajit ekziston akoma, referenca etiko-morale akoma është e gjallë ndër ne, dhe ne kemi akoma shpresë për sa kohë vazhdojmë të bëjmë zgjedhje morale dhe ngulmojmë fort për to. /tesheshi.com/
