Një nga xhindet e liruar nga referendumi për BE-në ka qenë fashizmi dhe nacionalizmi ekstrem. Kjo nuk është për të thënë se të gjithë ata pro-largimit ishin fashistë. Por një forcë politike që është çliruar është një formë e nativizmit që nëse nuk kontrollet, do na vendosë në rrezik të gjithëve.
Eshtë e qartë nga raportimet e shumta që në bisedat e përditshme po legjitimohet një formë fanatizmi. Nuk është rraciste të shqetësohesh për niveline lartë të emigracionit, por në emër të atyre që votuan pro largimit po krijohet një klimë frike. Ka raportime për fëmijë shkolle të tmerruar se do të deportohen. “Krimba polakë” apo “Dërgojini në shtëpi” duket se po bëhen gjëra që emigrantët dhe njerëzit jo të bardhë do të duhet t’i durojnë sërish.
BBC transmetoi një reportazh për një neo-nazist në një histori të ballancuar që kishte në qendër pasojat e Brexit për emigrantët e Europës Lindore. Jashtë një dyqani polak, në një intervistë Lee-ja i pikturuar rëndëshëm në trup e përshkroi veten si një “nacionalist” dhe një “fashist”. Ai hapur paraqiti tatuazhin e tij të zvastikës dhe foli për një “ndjenjë lehtësimi” pas votës Brexit. Ishte koha, sipas tij, “të rimarrim vendin tonë”.
Fushatuesve të Brexit duhet t’u peshojë në ndërgjegje që slloganet e tyre janë përvetësuar lehtësisht nga e djathta ekstreme. Ky është problem me fjalët, nuk e di kurrë se në gojën e kujt kanë qenë. Shtatë vjet më parë vendi u përfshi në një debat pasionant në lidhje me të drejtën e partisë britanike nacionale të Nick Griffin, nëse ajo duhej të dilte në një debat. Griffin u shfaq. Çështja e tij përjetoi një vdekje politike, e përndjekur nga furia e panelistëve.
Pasojat e Brexit kërcënojnë të ringjallin atë kufomë. Po bëhet gjithnjë e më e qartë se gjuha e ekstremistëve është pjesë e gjuhës së rrugëve britanike. Fjalët janë material për fabrikim bombash. Ato mund të shndërrohen në bomba politike. Sa kohë do të duhet që “dërgojini në shtëpi” të shndërrohet në pjesë të ndonjë manifestoje që sugjeron deportimin vullnetar për valën e fundit të emigrantëve europianë?
Ata që tregtojnë ksenofobinë janë në ngjitje në Europë. Ekstremistët, duke luajtur me pasigurinë ekonomike dhe përvojat kulturore të njerëzve, po fitojnë terren. Në Suedi, ekstremistët kundër emigrantëve, Demokratët suedezë mbajnë ballancën. Në Austri, e djathta ekstreme për një fije mund të kishte fituar zgjedhjet presidenciale. Marine Le Pen, në Francë e përshkroi Brexit si një “fitore të lirisë”.
Ashtu si Donald Trump, ato paraqiten me politikat “pa filtër”, një shpërthim freskues i logjikës së thjeshtë. Nëse vetëm mund të thoshim të pathënshmen do të ishim të lirë. Këta të kështuquajtur nacionalistë e duan vendin e tyre aq shumë sa do ta shtynin nga rrëza e shkëmbit, duke rrezikuar gjithçka që njerëzit të jenë sërish vetëm vetja. A e duam një nativizëm të tillë të furishëm të drejtojë politikën tonë në vitet e ardhshme – në një kohë kur përballemi me disa nga çështjet më komplekse dhe më të vështira të kohës. Mendoj se jo.
Është një paradoks që fitorja e moshës sekulariste bazohet në atë se argumentet politike fitohen me besime sesa me fakte. Debati nuk bazohet më në opinione që mund të testohen, shfaqur nga rivalët që paraqesin kauzën e tyre bazuar mbi prova empirike. Referendumet, që mund të shfrytëzojnë pasione të tilla dhe ku konsipracionet e vogla mund të kapin procesin demokratik, janë shumë të përshtatshme. Po, populli ka folur , por jo faktet.
Demokracia e duhur është shumë më tepër sesa një votim. Një referendum mund të jetë një “valvul sigurie” por nuk duhet të jetë lokomotiva që drejton politikën. Procesi demokratik duhet të përfshijë institucione të pjekura dhe “checks and balances”. Ka shumë pyetje të rëndësishme që kërkojnë përgjigje: cilat janë arsyet që modeli ynë ekonomik ka dështuar të punojë për shumë njerëz. Cili është roli ynë në botë. A kemi nevojë të bashkohemi, apo të ndahemi, si një vend. Këto pyetje kërkojnë atmosferën e një debati racional civil.
*Randeep Ramesh është redaktor për çështjet sociale në gazetën “The Guardian”. Ai ka qenë korrespondent i gazetës në Azi për gjashtë vjet dhe një nga gazetarët kryesorë, i specializuar për globalizimin.
Përktheu: Juli Prifti – /tesheshi.com/
