Në literaturën shkencore dhe në praktikën shtetërore njihen dy forma të krijimit të kombit: kombi etnik dhe kombi qytetar.
Kombi etnik është kur pjesëtarët e atij kombi kanë një ndjenjë të përkatësisë së përbashkët dhe identifikohen me karakteristika të përbashkëta, si prejardhja e përbashkët, raca, kultura, gjuha ose feja, siç është kombi shqiptar. Kombi etnik është ai komb ku përkatësia e tij nuk definohet me anë të shtetit, dhe është plotësisht e natyrshme që pjesëtarët e të njëjtit komb të gjenden në shtete të ndryshme.
Kombi qytetar është një grup njerëzish që lidhen kryesisht nga nënshtetësia e përbashkët, vullneti për të jetuar bashkë, pavarësisht nga besnikëritë e tyre kulturore, etnike, etj. Kombet qytetare pranojnë më lehtë popullata të ndryshme në gjirin e kombit në saje të identitetit politik. Sidoqoftë, këto vende gjithashtu kanë një ndjenjë të zhvilluar të identitetit etnik dhe kulturor. Për më tepër, qëndrimi karshi imigrantëve dhe qytetarëve të natyralizuar tregon se ata nuk janë aq të barabartë me të zotët e shtëpisë. Këtë e ilustron natyralizimi i kushtëzuar me provimet e shtetësisë (që provojnë njohjen e kulturës dhe gjuhës së shtetit përkatës), me betimin dhe parakushte të tjera (qëndrimi i pandërprerë për një periudhë të caktuar në shtet, puna vullnetare, etj.), si dhe me ndalimin e disa zakoneve të pakicave.
Sipas Dominique Schnapper-it, kombi përcaktohet nga dëshira që nëpërmjet qytetarisë të dalë përmbi përkatësitë e veçanta, biologjike, historike, ekonomike, fetare ose kulturore, si dhe ta përkufizojë qytetarin si një individ abstrakt, pa i bërë ndonjë shquarje ose cilësime të veçanta; një nga vetitë thelbësore të shtetit modern është laiciteti, që simbolizon faktin themelor se lidhja shoqërore tani më nuk është fetare, por kombëtare, pra, politike.
Tani, meqë e kemi të qartë ekzistencën e dy llojeve të kombeve, mund të analizojmë nëse ekziston kombi kosovar apo jo. Është fakt që ka tendenca për krijimin e kombit kosovar; është tendencë e bashkësisë ndërkombëtare, që përmes trajtimit të barabartë dhe të diskriminimit pozitiv që u bëhet komuniteteve pakicë në Kosovë, tentohet që qytetarët e Kosovës, pavarësisht etnive të tyre, ta pranojnë shtetin e Kosovës si krijesë të tyre dhe të mos kërkojnë ndarjen apo bashkimin me ndonjë shtet tjetër. Krijimi i identitetit të ri kosovar do të thotë pamundësim i shqiptarëve të Kosovës për bashkim me pjesën tjetër të shtetit shqiptar dhe i komunitetit serb për bashkim të komunave serbe në veri me Serbinë, pra, është masë preventive për ruajtjen e stabilitetit në rajon.
Domethënë, politika e bashkësisë ndërkombëtare është që tani kombi të identifikohet me shtetin, dhe secili qytetar, pa marrë parasysh etninë e tij, do të jetë pjesë e kombit të atij shteti, në mënyrë që t’i ndalojë pretendimet e popujve të ndryshëm etnikisht që jetojnë brenda një shteti të mendojnë për pavarësim nga shteti ku ata jetojnë apo për bashkim me pjesën tjetër të kombit.
Së pari, ekzistenca e dy shteteve, Shqipërisë dhe Kosovës, nuk pengon që qytetarët e këtyre dy shteteve të jenë pjesë e një kombi, atij shqiptar. Së dyti, për t’u krijuar një komb qytetar kosovar nevojitet që të gjitha komunitetet në Kosovë ta ndiejnë veten si kosovarë dhe ta pranojnë njeri-tjetrin si pjesë të atij kombi, t’i tejkalojnë veçantitë e tyre dhe të krijojnë vlera të përbashkëta kulturore e politike, pastaj kjo ide duhet të burojë nga brenda, pra, të jetë vullnet i popullsisë që jeton në Kosovë.
Dhe nga analizimi i kushteve që nevojiten për krijimin e kombit kosovar vijmë në përfundimin që kombi kosovar nuk ekziston dhe është vështirë i realizueshëm, i panevojshëm, por jo edhe i pamundur në të ardhmen relativisht të largët. /tesheshi.com/
*Leutrim Sahiti, sociolog dhe politolog, drejtor i Institutit për Hulumtime dhe Studime Sociologjike- Sociometri
