Fakti që Joe Biden është zgjedhur presidenti i ardhshëm i SHBA ka rritur shpresat në Evropë që lidhja transatlantike do të rikthehet në skenë, shkruan Josep Borrell, Përfaqësuesi i Lartë i Bashkimit Evropian për Politikë të Jashtme dhe Siguri.
Por nuk ka kthim të lehtë në të kaluarën, shton ai.
Shtetet e Bashkuara, të cilat përballen me kaq shumë sfida të brendshme dhe ndërkombëtare, do të vlerësojnë lidhjen transatlantike vetëm në masën që ajo lidhje sjell vlera reale. Një Evropë më e fortë që merr shumicën e përgjegjësive globale, mund të sigurojë që po.
Eshtë folur shumë për arritjen e “autonomisë strategjike evropiane”, por çfarë do të thotë kjo në praktikë?
Rivalët dhe konkurrenca në rritje
Autonomia nuk duhet të nënkuptojë pavarësi të plotë ose izolim nga pjesa tjetër e botës. Përkundrazi, i referohet aftësisë për të menduar në mënyrë të pavarur dhe për të vepruar në përputhje me vlerat dhe interesat e veta. Bashkimi Evropian duhet të arrijë këtë lloj autonomie, ndërsa në të njëjtën kohë forcon aleancat tona dhe ruan angazhimin tonë për multilateralizmin dhe hapjen.
BE përballet me sfida serioze strategjike në mjedisin e sotëm antagonist ndërkombëtar, në të cilën rivalitetet gjeopolitike dhe konkurrenca midis fuqive të mëdha janë në rritje.
Prandaj, siç tha një herë hapur Kancelarja gjermane Angela Merkel, “ne evropianët duhet ta marrim fatin në duart tona”. Ne duhet të qëndrojmë në dy këmbët tona.
Për një kohë të gjatë, debati mbi autonominë strategjike u përqendrua kryesisht në sigurinë dhe mbrojtjen. Disa e panë këtë diskutim si një përpjekje për të krijuar alternativa të bashkëpunimit të mbrojtjes brenda Aleancës së Atlantikut të Veriut; disa madje e interpretuan atë sikur angazhimi i Amerikës në Evropë ishte vënë në dyshim dhe se një përçarje më e madhe mund të ishte në rrugë e sipër.
Por NATO pa dyshim që ka luajtur një rol të pazëvendësueshëm në sigurinë evropiane. Çdo konsolidim i kapacitetit evropian të sigurisë duhet të ndërtohet brenda kësaj aleance. Siç kanë theksuar udhëheqësit e njëpasnjëshëm amerikanë, Evropa duhet të rrisë kontributin e saj në mbrojtje, për t’iu kundërvënë perceptimit që vetëm Amerika paguan për sigurinë transatlantike.
Qasja më pak grindavece e Biden
Ndërsa administrata e Biden do të sjellë një ndryshim të tonit dhe një qasje më pak grindavece, për sa i përket shpenzimeve, ajo do të kërkojë të njëjtën gjë si paraardhësit e saj. Interesat thelbësore gjeopolitike të Amerikës nuk do të ndryshojnë, thuhet në tekst.
Për fat të mirë, BE tashmë po punon në disa nivele për të forcuar partneritetin transatlantik. Nën përpjekjet e Bashkëpunimit të Strukturuar të Përhershëm (PESCO), anëtarët e NATO-s po ndihmojnë për të mbyllur hendekun në aftësitë e Aleancës dhe po punojnë për të përmbushur synimin e vitit 2024 për të shpenzuar dy përqind të PBB-së në mbrojtje. Po aq e rëndësishme, krijimi i një Fondi të ri Evropian të Mbrojtjes (EDF) është një hap i rëndësishëm drejt përmirësimit të aftësive të industrisë ushtarake evropiane.
Por sfidat evropiane të sigurisë shkojnë përtej juridiksionit tradicional të NATO-s. Nga Sahel dhe Libia në Mesdheun lindor, nuk ka mungesë krizash që kërkojnë një përgjigje të fortë evropiane. BE ka për detyrë të përcaktojë një pozicion të përbashkët nga i cili mund të veprojë në interes të ruajtjes së stabilitetit rajonal.
Për të patur sukses, Evropa duhet të zhvillojë kornizën e saj për monitorimin dhe analizimin e kërcënimeve, në mënyrë që të lëvizë shpejt nga vlerësimi i kërcënimeve në zbatimin dhe reagimin praktik. Kjo është arsyeja pse ne tani jemi duke zhvilluar një Busull Strategjike.
Eshtë thelbësore që diskutimi i ekonomisë strategjike të zgjerohet përtej çështjeve të mbrojtjes dhe sigurisë. Siç ka treguar kriza me COVID-19, çështje të tilla si shëndeti publik dhe ndërvarësia ekonomike nuk janë më pak të rëndësishme.
Autonomia strategjike është korniza konceptuale që Evropa i duhet për të kuptuar këto çështje dhe mënyrën se si ato janë të lidhura. Kur shihen të izoluara, maskat e fytyrës dhe ilaçet nuk janë produkte strategjike. Por buxheti strategjik ndryshon kur prodhimi i artikujve të tillë përqendrohet vetëm në disa shtete. E njëjta gjë vlen për minierat e metaleve të rralla, rrjetet sociale dhe platforma dhe teknologji të tjera dixhitale si 5G.
Një marrëdhënie e paekuilibruar me Kinën
Për të ndihmuar vendet anëtare të përballen me këto dhe shumë çështje të tjera, Komisioni Evropian ka propozuar një numër instrumentesh të rinj, të tillë si një mekanizëm që hyri në fuqi muajin e kaluar për të monitoruar investimet e huaja në Bashkimin Evropian. Por për të arritur një autonomi strategjike, do të nevojitet ndikimi i madh i fuqisë së tregut të përbashkët evropian. Duke pasur parasysh madhësinë dhe ndikimin e tij të jashtëzakonshëm, ky treg i vetëm ofron shumë instrumente për të ruajtur interesat evropiane për sa i përket infrastrukturës, investimeve të huaja, subvencioneve qeveritare (duke përfituar disa investitorë të huaj), ose eksporteve me përdorim të dyfishtë (ushtarak dhe komercial).
Për shembull, ne jemi bërë më të vetëdijshëm për pikat e dobëta të sjella nga marrëdhënia ekonomike gjithnjë e më e paekuilibruar me Kinën, kështu që ne e kemi bërë reciprocitetin një qëllim kryesor në negociatat e marrëveshjes së investimeve. Evropa nuk ka asnjë problem me zhvillimin ekonomik të Kinës dhe përfitimet që u ka sjellë qytetarëve të saj. Kjo është arsyeja pse ne kemi një qasje të dyfishtë, ne e trajtojmë Kinën si një partner të rëndësishëm, por edhe si një konkurrent dhe rival, shkruan Borrell.
Në tërësi, qëllimi kryesor i Bashkimit Evropian duhet të jetë forcimi i rolit dhe ndikimit të tij në botë, në mënyrë që ai të jetë zgjedhja e partnerit të çdo shteti tjetër dhe fuqisë botërore. Koncepti i autonomisë strategjike është thelbësor për këtë ambicie. Gatishmëria strategjike nuk është një opsion. /tesheshi.com/
