Pasiguria është bërë një tipar dallues i jetës sonë në shekullin 21. Edhe Heisenberg, i cili formuloi parimin e pasigurisë, do të ishte befasuar nga shkalla në të cilën gjërat janë bërë kaq të paqëndrueshme dhe të pasigurta. Kjo është mjaft ironike, sepse kjo supozohet të jetë epoka e racionalizmit të ndriçuar, shkencës dhe lirisë. Por realitetet e botës post-moderne dhe post-industriale tregojnë një histori tjetër.
Ironitë e kësaj kohe nuk kufizohen vetëm në parimin e pasigurisë. Kjo është dashur të jetë një epokë e humanizmit të lartë ku “bota e re e guximshme” e Huxley-t do të mbronte jetën njerëzore dhe do të ruante dinjitetin njerëzor. Premtimi i modernitetit ishte drejtësia, liria dhe barazia për të gjithë. Por ne jemi dëshmitarë të disa prej mizorive më çnjerëzore dhe barbare që po ndodhin para syve tanë në shekullin e 21-të. Vetëm kriza globale e refugjatëve është e mjaftueshme për të treguar nivelin e hipokrizisë dhe standardeve të dyfishta përballë idealeve të larta të rendit aktual global. Refugjatët sirianë, libianë, afganë, somalianë dhe rohingia, ndër të tjera, tregojnë një histori të turpshme për indiferencën dhe mungesën e respektit. Fakti që ata rastisin të jenë muslimanë flet diçka rreth perceptimeve etno-centrike të gjendjes njerëzore në epokën e tanishme.
Pasiguria është baza e rendit aktual global. Luftërat e mëdha, rivalitetet mes kombeve, luftërat ndëretnike, luftërat civile, interesat e korporatave ndërshtetërore dhe një numër faktorësh të tjerë shtojnë kompleksitetin e gjendjes aktuale në të cilën ndodhet bota. Vlerat dhe interesat janë bërë aq të ndryshme saqë është e pamundur të gjendet një modus vivendi që do t’i mbajë komunitetet botërore së bashku në një mënyrë të menaxhueshme. Pasiguria e së tashmes dhe e së ardhmes siguron pak udhëzime për një botë më të mirë.
Por pasiguria nuk është gjithmonë një tipar i keq. Mund të na mësojë një ose dy gjëra për gjendjen njerëzore dhe kufizimet e fuqive tona të imagjinuara. Na nxit që të jemi të përgatitur për të papriturat. Na mban të vëmendshëm dhe agjilë përballë surprizave të mira apo të këqija. Na detyron të tregojmë kujdes shtesë karshi problemeve komplekse në mënyra që janë inkluzive më shumë sesa ekskluzive.
Por mbi të gjitha, pasiguria mund të na mësojë përulësi, një virtyt kyç të cilin e kemi harruar në botën moderne. Filozofia e iluminizmit e vendosi qenien njerëzore në qendër të një universi të pafund dhe vetë-rregullues dhe u hoq nga konceptet mesjetare të Zotit dhe botës së krijuar e të kufizuar. Kështu bëri qeniet njerëzore zotërinjtë e universit. Me mjetet dhe aftësitë e siguruara nga përparimi shkencor dhe teknologjik, figurat e Iluminizmit mendonin për veten e tyre si zotërinj të rinj të botës. Nuk duhej shumë kohë që ky “zotëri” të shndërrohej në një shfrytëzues dhe zhvatës.
Të luajturit e rolit të Zotit nuk i bën dobi qenieve njerëzore. Ne nuk jemi zotërinj, por kujdestarët dhe mëkëmbësit e universit. Bota dhe gjithë çfarë ka në të, na është dhënë si “emanet” (në besim) dhe ne jemi të ngarkuar me detyrën për t’u kujdesur për këtë emanet.
Të vepruarit si administrues i besuar i universit nuk do të thotë pacifizëm apo qëndrim indiferent ndaj botës. Përkundrazi, krijon një marrëdhënie më të ekuilibruar, humane dhe produktive midis qenieve njerëzore dhe botës dhe natyrës. Kjo do të thotë t’u shërbejmë nevojave dhe interesave njerëzore duke mbrojtur mjedisin natyror.
Pasiguria mund të mos jetë e pëlqyeshme në çdo gjë. Siguria është një komponent kyç i besimeve dhe veprimeve tona. Por, duke pasur parasysh vetëbesimin e tepruar dhe arrogancën e qytetërimit modern të cilin e kemi ndërtuar, do të ishte mirë të pranojmë kufizimet tona dhe të veprojmë me një ndjenjë përulësie ndaj qenieve të tjera njerëzore dhe universit, pjesë e të cilit jemi ne. Duke shkatërruar universin, zotërinj të të cilit pretendojmë të jemi, ne po shkatërrojmë të tashmen dhe të ardhmen tonë. Shpresoj që ta kuptojmë këtë fakt të thjeshtë por themelor përpara se të jetë tepër vonë.
Përktheu Jeton Zenuni – /tesheshi.com/
