Ka gjithmonë një herë të parë – edhe për ata që e njohin njëri-tjetrin për më shumë se një shekull.
Maroku dhe ish-kolonizitori i tij Franca u përballën në gjysmëfinale të Kupës së Botës të mërkurën mbrëma, hera e parë që dy skuadrat ua takuan në një garë, ku buzëqeshja e fundit u takoi francezëve.
Por tej futbollit, një histori e gjatë dhe komplekse, si dhe e tashmja, hedh hije mbi marrëdhëniet midis dy kombeve të ndarë nga Deti Mesdhe.
Sipas Institutit Francez të Statistikave dhe Studimeve Ekonomike, më shumë se 780,000 njerëz me origjinë marokene jetojnë në Francë.
Mosmarrëveshja e fundit e vizave e ka bërë të vështirë për marokenët të vizitojnë të afërmit në Francë.
Presidenti francez Emmanuel Macron, qeveria e të cilit ka vendosur kufizime vizash, u pa në tribunë në gjysmëfinale.
Kolonizimi francez i Marokut
Nëse kombëtarja marokene, në gjysmëfinalen e saj të parë të Kupës së Botës, do ishte nevojë për frymëzim shtesë kundër Francës, ata duhet vetëm të shikonin prapa në të kaluarën. Ndoshta dhe shikuan, por futbolli është i pamërshëm në ligjësitë e veta.
Në vitin 1912, Franca nënshkroi Traktatin e Fezit me Sulltanin maroken Abdul Hafiz, duke e bërë Marokun zyrtarisht një protektorat francez.
Gjatë Luftës së Parë Botërore, Franca rekrutoi rreth 40,000 ushtarë marokenë për të luftuar në ushtrinë e saj koloniale.
Por rezistenca antikoloniale ndaj Francës u rrit dhe mori një rëndësi të re gjatë Luftës së Dytë Botërore, një periudhë në të cilën shumë ish-koloni evropiane fituan pavarësinë.
Në vitin 1944, partia e sapoformuar Istiqlal nxori Shpalljen e Pavarësisë së Marokut.
Tetë vjet më vonë, kryengritja antikoloniale në Casablanca u shtyp me dhunë nga autoritetet franceze, të cilat më pas ndaluan partitë komuniste marokene dhe Istiqlal dhe e internuan Sulltan Mohamed V në Madagaskar.
Ky veprim forcoi më tej rezistencën ndaj sundimit kolonial dhe, përfundimisht, Franca e lejoi Mohammedin V të kthehej në Marok.
Sulltani shpalli pavarësinë më 18 nëntor 1955 dhe protektorati francez përfundoi në mars 1956.
Investitor primar i huaj dhe partner tregtar
Pasi Maroku fitoi pavarësinë, u vendos një politikë për distancimin e vendit nga ndikimi francez, duke ruajtur marrëdhënie të mira me të, si një partner jetik diplomatik dhe ekonomik.
Në vitin 1973, Mbreti Hassan II zbatoi një sërë reformash ekonomike në sektorin privat, të cilat transferuan më shumë se 50 për qind të ndërmarrjeve me pronësi të huaj, shumica e të cilave ishin franceze, në pronësi marokene.
Gjatë viteve 1980, mbreti zbatoi një politikë të arabizimit të sistemit shkollor, duke e ndërruar gjuhën e përdorur gjatë orëve nga frëngjishtja në arabisht.
Tridhjetë vjet më vonë, politika ndryshoi matematikën, shkencat natyrore dhe fizikën.
Franca mbeti investitori kryesor i huaj dhe partneri tregtar i Marokut dhe më pas bëri përpjekje për të mbajtur marrëdhënie miqësore me ish-koloninë.
Kjo përfshinte disa takime diplomatike të profilit të lartë, duke përfshirë vizitën e presidentit të atëhershëm francez Nicholas Sarkozy në Marok në 2007 për të mbikëqyrur fillimin e ndërtimit të Al Boraq, një hekurudhë me shpejtësi të lartë që Franca e financoi me 51 përqind.
Dy muaj më vonë të dy vendet luajtën kundër njëri-tjetrit në një miqësore ndërkombëtare në Francë dhe ndeshja përfundoi në barazim 2:2.
Por marrëdhëniet komplekse rrallë ndjekin një rrugë të drejtë.
Në vitin 2014, Maroku pezulloi bashkëpunimin gjyqësor me Francën pasi autoritetet në Paris u përpoqën të merrnin në pyetje Abdellatif Hammouchi, kreun e shërbimit inteligjent të Marokut, mbi akuzat për torturë.
Macron mbështeti planin për autonominë e Saharasë Perëndimore
Tensionet diplomatike u qetësuan një vit më vonë dhe vendet rifilluan bashkëpunimin.
Në vitin 2018, Mbreti Mohammed VI dhe Macron hipën në trenin e ri me shpejtësi të lartë, në udhëtimin e tij inaugurues nga Tangier në kryeqytetin Rabat.
Në shumë mënyra, marrëdhënia duket se është në një trajektore rritëse.
Në fillim të këtij viti, Macron mbështeti planin e Marokut për autonominë e Saharasë Perëndimore nën sundimin e tij.
Lëvizja e udhëhequr nga Fronti Polisario i Saharasë Perëndimore ka kërkuar prej kohësh pavarësinë nga Maroku.
Lëvizja e Macron pason njohjen e ish-presidentit amerikan Donald Trump të sovranitetit të Marokut mbi territorin e diskutueshëm në dhjetor 2020, i cili nuk ka ndryshuar nën administratën e presidentit aktual Joe Biden.
Por problemet mbeten.
Në shtator 2021, marrëdhëniet mes dy vendeve pësuan një goditje pasi Franca njoftoi se do të reduktonte numrin e vizave për shtetasit marokenë dhe algjerianë me 50 për qind dhe për tunizianët me dy të tretat.
Qeveria franceze tha se ishte një përgjigje ndaj vendeve të Afrikës së Veriut që refuzuan të marrin azilkërkuesit e kthyer nga autoritetet franceze.
Ministri i Jashtëm i Marokut Nasser Bourita e përshkroi masën si “të pajustifikuar”.
Bourita tha se ai kishte lëshuar 400 dokumente konsullore për marokenët që ishin dëbuar nga Franca, por se ata kishin refuzuar testin e detyrueshëm të COVID-19 të kërkuar për të rihyrë në vendin e Afrikës së Veriut, për të cilin ai tha se ishte “një problem për Francën”.
Është e qartë se të dy kombet e njohin rëndësinë e marrëdhënieve të tyre dypalëshe.
Macron është planifikuar të vizitojë Rabatin në janar 2023. /tesheshi.com/
