Është duke u diskutuar gjerësisht gjendja e opozitës në Shqipëri pas humbjes së rëndë në zgjedhje. Gati çdo ditë diskutimi kryesor politik në vend është Partia Demokratike dhe opozita. Kjo është e drejtë për shkak se opozita shihet si mjeti krysor që ka shoqëria për të ndryshuar qeverisjen apo për të bërë presion qeverisjes. Një opozitë e dobët, jo alternativë pushteti, nuk e luan dot këtë rol dhe për këtë shkak debati do të jetë i fokusuar tek opozita.
Vetë opozita ka rënë në një kurth dhe sa më shumë kalojnë ditët aq më shumë forcon pozicionin e saj në këtë kurth. Ajo mendon se zgjedhjet ishin një farsë, një masakër e vërtetë ku qeveria vodhi, bleu përdori krimin dhe çdo formë tjetër perverse për të fituar.
Ky arsyetim i opozitës nuk ka patur rezonancë në shoqëri. Të gjithë e kanë të qartë se opozita ka arsye të tjera, jo politike, për të mbajtur këtë qëndrim.
Ata që mendojnë se opozita humbi thellë kërkojnë që ajo të mbajë përgjegjësi, të reflektojë dhe ndryshojë duke nisur që nga largimi i kryetarit të saj Sali Berisha siç e thotë në fakt edhe vetë statuti i PD-së.
Largimi i Sali i Berishës nga drejtimi i Partisë Demokratike nuk sjell asgjë. Kriza e PD-sa ka rrënjë apo shkaqe shumë më të thella. Ato janë tërësisht kulturore. PD duhet të hyjë në nëj proces meditimi dhe reflektimi shumë të thellë. Duhet të analizojë antrologjinë e saj politike, sociologjinë e saj politike dhe madje edhe psikologjinë e saj politike të gjithë këtyre viteve dhe të sotmen. Shkurt duhet diçka shumë e thellë, duhet shkuar tek kultura.
Kultura është shtrati ku ngjizen dhe marrin jetë sjelljet, veprimet, qëndrimet dhe personaliteti i një njeriu, një organizate apo çdo entiteti tjetër.
Ekzistojnë të paktën tre lloj kulturash bazë mbi të cilat, ose prej të cilave, lindin sjellje dhe qëndrime të caktuara politike. Bradley Campbell dhe Jason Manning kanë përshkruar në mënyrë shumë të imtësishme kulturat mbi të cilat shumë parti, sulkbjekte, individë ndërtojnë qëndrimet dhe sjelljet e tyre politike. Ata kërkonin në fakt të shihnin përmasën dhe shkaqet e kulturës së gjerë të viktimizimit që po përhapej në botën e viteve 60-70 të shekullit të kaluar dhe për këtë shkak bënë kërkime të gjera. Ata panë se ekzistojnë tre kultura bazë prej të cilave viktimizimi.
Viktimizimi përdorej gjerësisht nga e majta, ishte përdorur nga e majta që në filimet e saj. E majta fliste dhe flet për të shtypurit si viktima, për gruan si viktimë, për të varfërit si viktima, për personat homoseksualë si viktima etj. E majta përpiqet që nëpërmjet kësaj qasjeje të ndërtojë sjelljen dhe qëndrimet e saj dhe të tërheqë vëmendjen e shoqërisë. Një kulturë tjetër ishte kultura e “nderit”. Edhe kjo është një kulturë e përhapur shumë. Në kulturën e nderit burrat janë shumë të ndjeshëm ndaj fyerjeve apo sjelljeve që duan t’i anashkalojnë ata. Ata përpiqen ta fitojnë vëmendjen për aftësitë e tyre ose për tiparet e tyre në fusha që bartin rrezik. Ata nuk e bëjnë këtë vetëm përmes akteve të trimërisë apo të burrërisë por edhe përmes akteve të kokëfortësisë, krenarisë ekstreme. Ata e bëjnë këtë duke vlerësuar edhe akte si kumari, pija, dhënia pas femrave (gjuajtës apo gjahtar femrash i quajanë autorët duke u mburrur si trofe-fitues), rrahja me grushta ose përdirmi i armëve etj.
Cambell dhe Manning thonë se ishte kjo lloj kulture që dikur i bënte të shkonin në duel apo të rrinin natën bareve dhe pubeve shumë njerëz duke pirë. Kjo lloj kulture e “nderit” kërkon ta tërheqë vëmendjen me mburrjet për trimëri, për burrni, për arritjet e mëdha, për frikësimin për vdekje të kundërshtarit, për dominimin e plotë të zonës, lagjes, apo krahinës etj. Kjo lloj kulture sjelljeje përdor një gjuhë që nuk pranon asnjë dështim, asnjë humbje, që nuk i njeh kundërshtarit asnjë vlerë njerëzore, që e sheh kundërshtarin si armik, si vegël, si të shitur, si të mbaruar, si të tmerruar.
Në politikë këtë sjellje e kanë patur parti të vjetra dhe politikanë të dikurshëm në Europë apo në Jugun e SHBA-së, e kanë sot në vende të ndryshme të Afrikës apo Amerikës së Jugut etj. Zakonisht ky lloj nderi ka qenë i lidhur më shumë me të djathtën ose dëshironte të quhej e djathtë por në fakt nuk ka ndonjë anësi politike.
Kultura e tretë është ajo e dinjitetit thonë Bradley dhe Manning e sheh individin dhe njeriun si qenie të artë të pajisur me të mirën e brendshme dhe të patjetërsueshme. Këtë të mirë të brendshme të patjetërsueshme të qenies njerëzore njeriu e ka prej Zotit dhe nuk ka nevojë ta pohojë siç kërkojnë të bëjnë njerëzit në kulturën e “nderit”. Në kultuën e dinjitetit nuk shahet, nuk bërtitet, nuk pretendohet zotërimi i së vërtetës absolute por predikohet vetëpërmabjajtja, maturia dhe respekti për këdo. Kjo kulturë që gjendet tek e djathta është kultura që ka promovuar shtetin e të drejtës, respektimin e lirive themelore dhe të drejtave natyrore të njeriut.
Partia Demokratike në Shqipëri krizën e ka pikërisht tek fakti që ajo në masën dërrmuese përkufizohet nga kultura e “nderit”, kultura e të fortit, kultura e atij që e “tmerron kundërshtarin”, kultura e konsiderimit të kundërshtarit si diçka e keqe, e poshtër, që i shërben armikut, kultura e mosnjohjes së gjuhës së maturisë, sjelljes së përunjur, pranimit të të vërtetave. Partia Demokratike në mjaft raste adopton edhe kulturën e viktimizimit. PD nuk duhet të largojë Sali Berishën, duhet të heqë dorë nga kultura e “nderit” dhe nga kultura e viktimizimit dhe të hyjë gradualisht në kulturën e dinjitetit. Kjo është në fakt edhe e djathta.
