E kam shprehur shpesh këtë dëshirë, në prag të këtyre zgjedhjeve, më të shumtën e herëve krejt instiktivisht dhe pastaj, duke dashur ta racionalizoj, jam ndeshur në vështirësinë që më paraqet termi “normale”. Shpesh ai ka kuptimin e përshtatjes me një mjedis, por jo rrallë ku mjedis më del se mund të jetë i çmendur. Shpesh ajo ka kuptimin e asaj që i pëlqen shumicës, ndërkohë që jo rrallë dhe shumica mund ta ketë gabim. Para disa ditësh, p.sh., mësova se një regjisor teatri kishte goditur me grusht kolegun, pasi ky qënkesh shprehur negativisht për shfaqjen e tij. Ndërkaq, më thanë se në shfaqjen e agresorit, që kolegu i goditur e paska quajtur “pa vlerë”, mblidhen, dëfrehen e gajasen me qindra shqiptarë, ndërkohë që në shfaqjet e kolegut, ndonëse të suksesshme dhe në Europë, mezi hyjnë ca pak njerëz.
Ja se si del vështirësia për të gjetur se cila është normalja dhe cila anormalja. Por, mëgjithatë, ta hajë dreqi, diçka duhet të meritojë të quhet normale nga të gjithë, (të paktën në një qytetërim të caktuar, sepse dihet që në lashtësi quhej “normale” shfaqja e përleshjes së skllevërve me bishat për të dëfryer patricët). Më duket se në këtë qytetërimin tonë të kapërcyellit të shekullit të XX, duhet të quhet normale nga të gjithë, që artisti të mos e mbrojë dinjitetin e veprës së tij me grushta, por me fjalë, mundësisht të të tjerëve. Aq më tepër më përforcohet kjo ndjenjë/kërkesë normaliteti kur mendoj se Presidenti ynë (Berisha sh.r) trumbeton me të madhe, gjithandej nëpër Europë, se Shqipëria nuk është Lindje, se ekzistenca e saj për pesë shekuj në perandorinë e dhunës dhe paranojës s’ka qenë veçse një incident krejt i papërfillshëm në historinë e saj të gjatë perëndimore…
I besoj, s’i besoj mufkat e Presidentit, më duket se dhe ato më japin të drejtë të shpreh si krejt “normale” disa dëshira qytetare të cilat, meqë qeveria Berisha/Meksi jo vetëm nuk i ka realizuar, por u ka shkuar keqazi ndesh, do të doja t’i realizonte një qeveri tjetër.
Ja se si do t’i formuloja disa prej tyre:
-Dua të jetoj në një shoqëri ku policia të mos rrahë deputetë.
– Dua të jetoj në një shoqëri ku, gjykatësit të jenë më të pavarur se policët.
– Dua të jetoj në një shoqëri ku politikanët të kenë dhe veshë, jo vetëm gojë.
– Dua të jetoj në një shoqëri ku artistët të jenë më të nderuar se burokratët.
– Dua të jetoj në një shoqëri ku sallat e kinemave dhe pallatet e kulturës të mos kthehen në salla bixhozi dhe vende prostitucioni.
– Dua të jetoj në një shoqëri ku banditët, vjedhësit dhe shpifësit të mos kenë në duar median shqiptare.
– Dua të jetoj në një shoqëri ku administrata shtetërore të mos jetojë me rryshfetet e hallexhinjve.
– Dua të jetoj në një shoqëri ku rrugaçëve të mos u hapen zyrat e gazetave, por vendet e riedukimit.
– Dua të jetoj në një shoqëri ku fëmijëve shqiptarë t’u rikthehen parqet, bari dhe pemët e grabitura.
Dikush thotë se këto kërkesa, dhe të tjera të ngjashme, nuk janë normale në një vend si Shqipëria; dhe se është naivitet të shpresosh se ato mund t’i realizojë ndonjë parti politike. Shih nivelin e artistëve për të parë nivelin e politikanëve. Po në atë orë dhe po në atë kafene ku mësova për ngjarjen e teatrit, dikush erdhi e tregoi se një shef rajoni në Tiranë, së bashku më skotën e trimave të tij, sapo kish rrahur e zhgamitur në qytetin e studentëve një deputet të opozitës. Të parevoltuarit dhe të gjunjëzuarit e përjetshëm, ngritën për një çast veshët dhe pastaj, duke surbur kafenë, thanë me atë qetësinë e sigurisë që u jep skllavëria: Ç’prisni ju nga një polic, në një shoqëri që dhunën e përdorin artistët.
Megjithatë shpresat e vrara duhet të rilindin. Kur bie shi, Tirana jonë bëhet gjithë baltë. Kur del dielli ajo bëhet e gjitha pluhur. Të vetmet ditë freskie dhe kënaqësie janë ato kur shiu resht dhe thatësira ende nuk i ka përzhitur rrugët, ashtu dhe aq sa të na pushtojë pluhuri.
Marrë me shkurtime nga përmbledhja “Liri e Kërcënuar”, shkrim i botuar në Koha Jonë, maj 1996
Përgatiti: Alba Skëndaj – /tesheshi.com/
