Teksa bisedoja me zyrtarët më të lartë të qeverisë turke për problemet politike dhe gjeopolitike të shtetit të tyre, më lindi dëshira të kontribuoja sado pak në bisedë. “Ferrotat’’ e maturisë ishin të brishta, pasi nuk i kalonin të njëzetepestat. Rasti i revokuar prej meje ishte përçarja e PBDNJ-së nga ish-kryeministri Berisha, duke futur si kryetar Spiro Kserën dhe duke eklipsuar Vangjel Dulen, atë kokëçarësin e çdo kryeministri. ‘’Përça e sundo’’ që funksionoi shumë mirë në fakt.
Kundrapërgjigja më erdhi e menjëhershme me një buzëqeshje apo gajasje e tyre, e cila që në start më ekspozoi nivelin ballkanas, ndoshta të ndikuar dhe nga paraardhësit e tyre bizantinë: “Këto janë intriga të ulëta ballkanase, ndërsa ne Turqit jemi të ‘ballë-për-ballshëm’ në politikë; nëse kundërshtari ynë politik merr votat, që nesër ia dorëzojmë pushtetin’’.
Aty njeriu kupton se kur jeton në kënetë, ajri pastër të vret mushkëritë dhe në rastin konkret inteligjencën. Për dy muaj m’u neverit çdo media kombëtare dhe e huaj, pasi shikon me sytë e tu nga njëra anë sesi OKB-ja e respekton atë shtet ndoshta edhe më shumë se të tjerët dhe nga ana tjetër lexon propagandat e mediave se Turqia është shtet diktatorial. Të paktën për kohën kështu thuhej.
Në fakt, po t’i referohemi historisë do gjejmë se dy janë tipologjitë e qeverisjes. Njëra është ajo e aparencës (propaganda, dikur magjia, teknologjia, arti, shkenca siç bënë komunistët, evolucioni siç bënë supermacistët dhe Hitleri, etj). Të gjitha këto lloj pushtetesh janë ciklike, pasi propaganda ezaurohet e përsëritet dhe në fund i ka detyruar shumë udhëheqës që të strehohen ke forca, prej nga buroi dhe dobësia dhe rënia e tyre.
Tipologjia e dytë të pushtetit janë qeverisjet e thelbit. Ibrahimi (Abrahami) është statistikisht njeriu më i përmendur tek të trija fetë abrahamike (hebrejtë, të krishterët dhe muslimanët), sepse ai bëri një sakrificë, pra tentoi të sakrifikonte birin e tij për hir të idealit. Ne kemi dëgjuar udhëheqës në histori që kanë sakrifikuar gjithë familjen dhe fisin për hir të pushtetit, por ata janë urryer nga historia sepse ishin tipologjia udhëheqjes së aparencës, ndërsa Ibrahimi respektohet sepse ishte lider i thelbit.
Por meqë jemi tek Turqia, një mishërim flagrant i tipologjisë së dytë të pushtetit është vet udhëheqësi aktual i saj Erdogani, i cili hyri në histori për hir të një sakrifice që bëri për kohën; ai refuzoi ofiqin e luksit si kryetar bashkie për hir të idealit dhe përfundoi në qelitë e ftohta dhe të pshurrta turke, të cilat ishin njëkohësisht edhe emblemë e shtetit të korruptuar, autokrat dhe policesk turk asokohe. Asnjë propagandë nuk do ishte më e frytshme për të sesa ky akt, i cili më pas i dha gjithë fuqinë popullore të votes, e cila e solli në pushtet AKP-në e themeluar prej tij.
Tipologjia e parë e qeverisjeve, ajo aparenciale, lipset të jenë inovatore dhe të shpikin metoda për të oksigjenuar pushtetin, ndërsa ato thelbësore thjesht duhet të bëjnë sakrifica për të ruajtur stabilitetin. Tipologjia e parë pas pikut të çon në rënie, e dyta vetëm në ngritje. Dhe filozofikisht e tillë është trajtuar edhe rrjedhshmëria apo aparenca e fenomeneve të dukshme të jetës, pasi ndryshueshmëria aparencës vjen për të vrarë monotoninë e jetës. Në kontrast me këtë qëndron thelbi i cili është konstant, pasi siç thotë Hajdegeri për ritet fetare: “gjuha e shpirtit është konstante, pasi kështu relaksohesh nga ndryshueshmëria e jetës’’.
Nuk e harrojmë besoj se për këtë gjuhë fliste edhe Pitagora apo Kanti për lirinë me imperativin kategorik.
Rasti i mbretit Ahmed Zog është tipik tipologjia aparenciale e qeverisjes, i cili pasi një kohë të gjatë në qeverisje filloi të bëhej i urryer nga populli, pikërisht sepse luksi shfrenuar i familjes, korrupsioni Lal Krosit dhe njerëzve përreth, por dhe shumë faktorë të tjerë, ishin më të mëdha sesa ndryshueshmëria aparenciale që ai i bënte pushtetit siç qe ndërrimi sistemeve qeverisëse, etj.
Nëse do ta sintetizonim pak të gjithën dhe bazuar në filozofinë e përplasjes së thelbit me aparencën në tipologjitë e qeverive, lider i zgjuar është ai që pasi kupton se pushteti është konsumuar, fillon dhe kthen pushtetin në thelbin e vlerave duke e përkthyer në qëndrime. Ajo që përmendet shpesh nga Miterrani si “vetmia e madhe e qeverisjes”, rrëzohet kur i bën qejfin gjithë botës, sepse lideri merr vendime kundra rrymës dhe mban qëndrime. Përndryshe as propaganda, qoftë e sponsorizuar edhe nga faktorë globalë po deshëm, na tradhton kur fillojmë të mos i kemi votat.
Është fakt tashmë që Turqia ka statusin e “mjekut kurativ” për plagët konsekuente që merr Ballkani, por ky doktor nuk është ballkanas i aparencës, por humanist i thelbit dhe nëse dëshirojmë që ta marrim vazhdimisht shërbimin e tij duhet të tregohemi thelbësisht human me të, dhe jo aparancialisht siç bëjmë rëndomë me mjekët këndej. Përndryshe vizioni ynë politik do vazhdojë të mbetet peng i kënetës ndotëse ballkanase, çka do rezultojë vdekje politike thjesht sepse s’kemi ditur të mbajmë një mjek që të na kurojë.
Është koha që politika shqiptare të ngrhet mbi kënetën e aparencës dhe të shkojë tek thelbi i ‘ballë-për-ballshëm’’ duke respektuar kërkesat e Turqisë, pavarësisht rrymës. Aparenca të bën udhëheqës të përkohshëm, thelbi lider të përhershëm historik. /tesheshi.com/
