Me dhjetëvjeçarë tashmë, NATO dhe Bashkimi Europian kanë punuar së bashku heshtazi në unison. E para kërkonte krijimin e një uniteti europian, dhe BE e garantonte në mënyrë domethënëse, pavarësisht burokracisë së elitave dhe asaj shtetërore. Tashmë, ka ekspertë që mendojnë se e gjithë kjo ngrehinë është prekur dhe se vota për Brexit mund të nxisë një efekt domino dezertimesh.
Nga ana e saj, aleanca atlantike gjendet ende në pozicionin që duhet të ofrojë mbrojtje në Europën qendrore dhe atë lindore nga agresioni rus. Presidenti rus, Vladimir Putin, që përfiton nga shpërbërja e Europës, duhet ta konsiderojë Brexit një fitore. Kurrë më parë, që nga nisja e luftës së Ftohtë, NATO dhe Europa nuk kanë pasur kaq shumë nevojë për drejtimin amerikan. Brexit është provë për këtë president, dhe për atë që do të vijë në krye të Shtëpisë së Bardhë, shprehen ekspertët.
Shtetet anëtare të NATOS që kufizohen me Rusinë, nga Estonia në veri deri në Bullgari në jug, janë ato që kanë më shumë se ç’të humbin. Në vitet ’90 këto vende pendonin se mund të linin pas krahëve historinë me të gjitha tragjeditë e saj. Tashmë Polonia po kthehet drejt populizmit të së djathtës, Hungaria është në darën e neo-autoritarizmit, Rumania ndodhet në kushtet e një dobësie relative dhe e rënduar nga korrupsioni, Serbia dhe Bullgaria janë veçanërisht të marra në shënjestër nga propaganga dhe infiltrimi rus. Përballemi me rikthimin e një kaosi gjeopolitik që të kujton, për disa aspekte, atë të viteve ‘30”, shkruan Robert Kaplanm, ekspert amerikan në politikën e jashtme.
“Siguria e përbashkët po bëhet një concept abstrakt. Sa më shumë fragmentarizohet Europa aq më e vështirë do të jetë mbështetja tek neni 5 i NATO-s, sipas të cilit konsiderohet një sulm direkt mbi të gjitha shtetet anëtare, sulmimi i njëri prej tyre. Shtetet e Bashkuara mund ta mbushin këtë boshllëk pushteti emergjent, pa u ekspozuar përmes një kombinacioni të diplomacisë dhe shfaqjes së fuqisë ushtarale. Nëse nuk e bëjnë, fitorja e Luftës së Ftohtë do të shkojë dëm”.
Sipas ekspertëve, e gjitha nis nga Britania e Madhe. Togfjalëshi “Atlantiku i Veriut” me të cilin përfaqësohet NATO është kyç. Pas divorcit nga Europa, Mbretëria e Bashkuar duhet të përforcojë aleancën e saj me Shtetet e Bashkuara. Së bashku, dy kombet ende mund të mbrojnë Europën kontinentale deri në portat e Rusisë.
“Çështja është e rëndësishme, sidomos pasi Brexit ka minuar një objektiv të rëndësishëm të gjeopolitikës britanike në shekuj: parandalimin e një dominimi unik në kontinent. Sot Gjermania është e inkurajuar të bëjë pikërisht këtë gjë. Kush mund ta mbajë kreun e Europës? Franca është gjithnjë një fuqi në plan të dytë e përfshirë nga valë populizmi e nuk arrin të realizojë as reformat ekonomike të cilat ia kërkon Berlini. Së fundmi, Londra dhe Parisi kanë shkëmbime të mira, por e ardhmja nuk mund të bazohet vetëm tek mirëkuptimi. Një numër i madh kancelarësh gjermanë, duke nisur nga Konrad Adenauer, kanë përshtatur termin “atlantizëm” duke përfshirë përgjegjësinë special të Gjermanisë ndaj paqes dhe stabilitetit në Europë, por që në të ardhmen, gjërat mund të ndryshojnë”.
“Le të shohim përtej epokës së Angela Merkel. Gjermanët mund të lodhen nga detyra për të negociuar borxhin grek e për të përbajtur në kufij aventurizmin rus. Mund të negociojnë një marrëveshje të ndarë me Rusinë apo të bien në populizëm nacionalist, ashtu si ka ndodhur me kombe të tjera europiane. Për më të tepër që vala e populizmit ka përshfaqur të gjithë boshllëkun filozofik që qëndron në bazë të akq shumë partive politike tradicionale në Europë, e përse nuk do të ishte edhe Gjermania e përfshirë?”
“Këto janë arsyet përse që nga fundi i luftës së dytë Botërore, diplomacia amerikane nuk ka pasur kurrë një rëndësi kaq vitale në detyrën e inkurajimit dhe mbështetjes së rolit të politikës së jashtme gjermane. Uashingtoni duhet të mbajë një lidhje të ngushtë me Londrën ashtu si me Berlinin. Të drejtosh Europën do të thotë të drejtosh këto dy vende. Nëse kjo është e mundshme, pjesa tjetër rrjedh vetë si pasojë”.
Pas kësaj, janë Rumania dhe Polonia, që përfaqësojnë zemrën demografike dhe gjeografike repsketivisht të Europës juglindore dhe verilindore. Në maj, Shtetet e Bashkuara kanë dislokuar një sistem mbrojtjeje balistike në Rumani dhe në të njëjtën kohë kanë vendosur bazën ëpr një sistem të ngjashëm në Poloni. Edhe pse të operuara nga NATO, këto janë nisma thelbësisht amerikane. Edhe pse të menduara zyrtarisht si një mbrojtje nga Irani, ky angazhim ushtarak në Rumani dhe në Poloni, përsa shumë Europa mund të bëhet prejë e kaosit gjeopolitik, aktesh agresioni e provokimesh kundër kundër këtyre vendeve dhe vendeve të tjera kufitare të NATO-s, do të kishte një kosto”.
Dërgimi në prill i dy avionëve ushtarakë amerikanë F22 në brigjet e detit të Zi duket se përkohësisht ka ndaluar provokimet ruse në rajon. Për më tepër, brigjet rumune duke marrë në konsideratë nivelin e ndërhyrjes ruse në Bullgari dhe në Gjeorgji, ofrojnë për Shtetet e Bashkuara bazën më të mirë të nisjes për të shpërfaqur forcat detare në detin e Zi. Kështu sikundër pozicioni i Polonisë lejojnë të njëjtin lloj veprimi për shtetet balltike kur ka pasur mjaft shkelje kufitare nga avionët rusë.”
“Ankthi për pasojat e Brexit sapo ka nisur dhe do ta kushtëzojë Europën për shumë vjet në vazhdim. Nëse është e vërtetë se Shtetet e Bashkuara nuk mund të zgjidhin problmet ekonomike dhe politike të kontinentit, ato mund të mbrojnë demokracitë aleate në Europën qendrore dhe lindore kështu që mund të ruajnë ekulibrat e pushtetit lokal në Euroazi. Dobësimi i strukturave administrative të Europës mund edhe të rezultojë pozitiv në terma afatgjatë. Por është negative për ekuilibrin gjeopolitik dhe Amerika duhet të jetë e gatshme të përballojë sfidën”.
Përgatiti: Juli Prifti – /tesheshi.com/
