Takimet diplomatike gjithnjë zbuten nga një dozë ambiguiteti. Por në konferencën e sigurisë në Mynih, të këtij viti, takimi i përvitshëm i aleancës trans-atlantike, ambiguiteti u zbeh në diçka pak më e çuditshme. Folës pas folësi, u bë thirrje për unitet dhe kohezion përballë rreziqeve të rënda me të cilat ndeshet aleanca perëndimore. Por askush nuk mundi ta detyronte veten për të thënë të vërtetën me zë të lartë: që një nga rreziqet më të rënda me të cilat përballet aleanca perëndimore është presidenti i Shteteve të Bashkuara.
Vetëm nëse nuk e dije se bëhej fjalë për këtë, gjithë fundjava do të kishte qenë mistike. Senatori John McCain bëri një zotim elokuent dhe prekës jo vetëm për sigurinë perëndimore, por edhe për idealet e Perëndimit. Ai dënoi “kthesën e forte nga vlerat universale, drejt lidhjeve të vjetra të gjakut dhe rracës dhe sektarizmit” si dhe “paaftësinë që po shtohet për të ndarë të vërtetën nga gënjeshtra”. Ai deklaroi se themeluesit e konferencës së Mynihut, pas në vitin 1963, do të “ishin alarmuar që shumë e më shumë qytetarë po flirtojnë me autoritarizmin dhe po e romantizojnë atë si të barabartin tonë moral”.
Për çfarë flet ai saktësisht? Ai nuk përmendi asnjëherë emrin “Trump” – por të gjithë në sallë e dinin se për çfarë e kishte fjalën. Edhe Angela Merkel, kancelarja gjermane, sa mezi foli për presidentin amerikan, por fjalimi i saj pati një strukturë të ngjashme. Problemet e botës janë të ndërlidhura, shpjegoi ajo, e kjo është arsyeja që asnjë komb nuk mund t’i zgjidhë ato i vetëm. Ajo u struk në vlerën e institucioneve shumëpalëshe – Kombet e Bashkuara, Bashkimi Europian, NATO- dhe vuri në dukje se përkujdesja ndaj refugjatëve dhe ndihma për zhvillim, gjithashtu, kontribuojnë në sigurinë ndërkombëtare, dhe ajo e la audiencën të nxirrte vetë përfundimet.
Më të çuditshmet nga të gjitha, megjithatë, ishin komentet e zëvendës-presidentit amerikan. Në sipërfaqe, ato ishin një rikonfirmim tërësisht konvencional i angazhimit amerikan në Europë, madje ku përfshihej edhe anekdota për një vizitë të shumë kohëve më parë në një Berlin të ndarë. Mike Pence, në mënyrë të përsëritur, deklaroi se ai po sillte garancinë “në emër të presidentit Trump”: “Shtetet e Bashkuara të Amerikës mbështesin fuqishëm NATO-n dhe nuk do të zbehin angazhimin ndaj aleancës sonë trans-atlantike”.
Ai foli, gjithashtu, për vlera të përbashkëta, apo për “ideale fisnike- liria, demokracia, drejtësia dhe sundimi i ligjit”. Por, këto fjalë banale u bënë emigmatike dhe misterioze nga problemi që nuk mund të artikulohej me emër. Sigurisht, mërmëriti dikush që qëndronte afër meje në pjesën e fundit të dhomës së stërmbushur, “e gjitha kjo është e vërtetë deri në postimin e rradhës nga ai burri”.
Në një tubim në Florida, më 18 shkurt, presidenti Trump renditi disa vende me numër të madh refugjatësh që së fundmi ishin goditur nga sulme terroriste. “Shikoni se çfarë ndodhi natën e kaluar në Suedi”, tha Trump. Autoritetet suedeze nuk ishin aspak në dijeni të ndonjë incidenti të tillë atë natë.
Apo tubimi i tij i radhës. Sikur artikulonte në mënyrë perfekte për të kompletuar fjalimin e së shtunës në mëngjes të Pence, Trump u ngrit kundër Europës pasditen e së shtunës. Shtetet e Bashkuara duhej të mbaheshin të sigurta pasi, “kur sheh atë që po ndodh në Gjermani, kur sheh atë që ndodhi natën e kaluar në Suedi – Suedi! Kush mund ta besojë këtë? Suedi!”. Veçse asgjë nuk kishte ndodhur në Suedi, asgjë fare. Të dielën në mëngjes në Mynih, ish-ministri i Jashtëm suedez, po pranonte “ngushëllime” nga kolegë shakatorë.
Për momentin, administrata e re ka blerë kohë. Të paktën në publik, pjesa më e madhe e liderëve europianë kanë vendosur të besojnë Pence, ose të paktën t’i marrin për të mirëqëna fjalët e tij, ato të James Mattis, Rex Tillerson dhe të tjerëve. Ata vënë re, në mënyrë korrekte, se të gjitha vendimet ushtarake të marra nga administrata Obama po procedojnë si ishin planifikuar. Në janar, numri më i madh i forcave ushtarake amerikane që nga lufta e Ftohtë mbërriti në Gjermani, si pjesë e një operacioni të hartuar për të siguruar brinjën lindore të NATO-s dhe për të parandaluar agresionin rus. Pjesa më e madhe e aleatëve të NATO-s, përfshirë Gjermaninë, kanë nisur të rrisin shpenzimet e tyre ushtarake, dhe disa prej tyre kanë nisur të vendosin trupa, gjithashtu, në pozicione më lindore.
Ndjesia e dyshimtë e pasigurisë megjithatë, do të këmbëngulë, të paktën derisa autoriteti i Shteteve të Bashkuara, në Europë apo gjetkë, të sfidohet seriozisht. Dhe ka shenja se një sfidë e tillë është rrugës. Në ditët e fundit, qeveria ruse ka njohur pasaportat nga republikat e sajuara që “separatist” të armatosur nga rusët e të kontrolluar prej tyre, kanë krijuar në lindje të Ukrainës- ndoshta, ashtu si sugjeroi një zyrtar rus, si një prelud i dhënies së pasaportave ruse apo madje, edhe të aneksimit të hapur të territoreve.
Avionët rusë në mënyrë të përsëritur gumëzhinë pranë një avioni-gjuajtës amerikan në patrullim në detin e Zi. Më kërcënueshëm, Rusia raportohet se ka vendosur raketa kruz të gjeneratës së re, një lëvizje që shkel traktatet ekzistuese për armatimin dhe mund ta bëjë më të lehtë që bombat ruse të arrijnë kryeqytetet europiane.
Nuk ka asnjë arsye të mendojmë se këto “testime” të vogla nuk do të përsëriten. Dhe nëse ndonjë prej tyre shpërthen në diçka më të keqe, atëherë bisedat për “vlera të përbashkëta” nuk do të vijnë në ndihmë. As garancitë e përsëritura nga anëtarët e kabinetit. Në një pikë, ambiguiteti do të zvenitet, e nuk do të jetë më në gjendje të maskojë realitetin me “incidente suedeze” dhe ne do të mësojmë se çfarë beson në të vërtetë, presidenti. Unë shpresoj vetëm që ne të jemi të gjithë të përgatitur.
*Anne Applebaum është gazetare me origjinë polake, lindur në Amerike, fituese e çmimit Pulitzer që ka shkruar dendur për komunizmin dhe zhvillimin e shoqërisë civile në Europën Qendrore dhe Lindore. Ajo është drejtoreshë e forumit për Tranzicionin në institutin Legatum në Londër e ka qenë gjithashtu, redaktore e “The Economist” dhe anëtare e bordit editorial në “The Washington Post”. Artikulli u botua në “Washington Post”.
Përktheu: Juli Prifti – /tesheshi.com/
