Maqedonia, një shtet i vogël, i dobët ekonomikisht, i dërrmuar politikisht, i ndarë etnikisht e fetarisht, një “banana republikë”, që në disa aspekte të veçanta synon majat e garës botërore: antikuizim në shek. XXI dhe teokratizim kristocentrik simbolik 2016. Ajo e ka kryqin e katërt (pas atyre në Spanjë, Kili dhe Liban) për nga lartësia në botë, mbi malin Vodno. Para do kohe (2014), në kryeqytet, para godinave më të shtrenjta dhe më moderne në këtë vend, të ndërtuara nga kompania turke “Xhevahir Holding”, u mboll një tjetër kryq madhështor (51 metra i lartë). Të shtunën (27 shkurt), në lagjen e Butelit, tek unaza, si kundërpërgjigje ndaj shqiponjës te unaza e Tophanës, u hodh gurthemeli i kryqit të tretë të jashtëzakonshëm, 55 metra të lartë. Inatet politike, me sa duket, po kalojnë në sferën e religjiozes. Kryqi i tretë, dhe dy të tjerë, për të cilët flitet, një në Gjorçe Petrov dhe një në Kumanovë, me gjasë do ta kryqëzojnë Shkupin dhe do ta vulosin si tokë krishtere, ndonëse ai ka qenë dhe është qytet multikulturor, mes tjerash edhe islam, e madje njihet edhe si “Medina e Ballkanit”.
Kjo shoqëri multietnike, multilinguale dhe multikonfesionale, një “shtyllë historike e tolerancës dhe respektit të vlerave qytetërues universale”, sot, në kohën e sundimit partitokratik të VMRO-së, është shndërruar në hapësirë ku raportet mes entiteteve të ndryshme, në veçanti mes dy më madhorëve, shqiptarë-maqedonas, shënojnë paralelizëm edhe në atë religjioz, muslimanë-ortodoksë, me shumë zigzage dhe jostabilitet. 2001-shi ishte viti i sfidimit të bashkëjetesës, vit në të cilin ky vend i shpëtoi luftës qytetare, në të cilin pati sulme edhe mbi objektet fetare (57 objekte fetare-islame të rrënuara nga forcat ushtarake-policore, prej të cilave 20 mbetën jashtë përdorimit, dhe një kishë nga forcat shqiptare).
Në veçanti pas vitit 2006, shteti në mënyrë transparente bën privilegjimin e KOM-it dhe të Krishterimit ortodoks, zhvillon politika kulturore provokuese proortodokse, gjë që vërehet që nga pavarësimi e këndej: kryqet e vëna në sahat-kullat osmane, Kryqi i Mileniumit, favoritizmi në çështjen e denacionalizimit të pronave të bashkësive fetare, etj. Shteti ndërton kisha (Shën Elena dhe Konstantini) dhe bën diskriminimin e bashkësive më të vogla fetare, të cilave nuk u ndihmon fare materialisht. Establishmenti etno-nacionalist tenton ta paraqesë atë si shtet monofetar dhe monoetnik, gjë që prish raportet ndërkomunitare, shkel mbi parimin e shekullaritetit konstitucional. Eshtë e çuditshme që edhe mbi figurat gjeometrike (mbi trekëndëshat) të librave shkollore në gjuhën shqipe janë vënë kryqe!
Se ekzistojnë abuzime me fenë e vërtetojnë edhe raportet e Departamentit të Shtetit Amerikan për të Drejtat e Njeriut (Human Rights Report: Macedonia), ku mes tjerash thuhet se mbështetja që shteti i ka dhënë ndërtimit të kishës ortodokse në qendër të kryeqytetit i ka tensionuar raportet ndëretnike dhe ka gjeneruar çështje që kanë të bëjnë me ndarjen e kishës nga shteti.
Faktet empirike tregojnë se në Maqedoni ekziston një tendencë institucionale për ta ortodoksizuar apo sllavizuar shoqërinë. Kjo më së miri vërehet nga provokimet me kryqet që vendosen vend e pa vend për të treguar se kush është Cezari i vërtetë i këtyre trojeve. Absurdi është më i madh kur kisha gjendet në krizë totale, kur numri i vizitorëve të tempujve të krishterë ka rënë jashtëzakonisht shumë, dhe kur mbretëron një fetarizëm ortodoks pasiv, ose një fetari e dukjes dhe e tregimit të dominancës politike edhe në sferën religjioze. Lidershipi politik maqedonas, në veçanti ky aktual, po bën veprime fatale për këtë shoqëri, duke i lënduar në sedër komunitetet e tjera fetare, në veçanti atë islam. Thuajse të gjitha objektet publike po shugurohen nga priftërinjtë, sikur të bëhej fjalë për një shoqëri cezaro-papiste, e jo laike. Shteti haptazi po tregon anshmërinë e vet, duke favorizuar njërën fe karshi të tjerave. Çmenduria ka treguar kulmin e vet me tendencën për të kishëruar edhe kalanë e lashtë. Mjaft që gjejnë kisha brenda xhamive të vjetra, tash kanë filluar t’i gjejnë edhe nëpër kala; nesër mund t’i kërkojnë edhe brenda oborreve tona. Hapësira jetike po ngushtohet. Maqedonizmi si ideologji sllavo-ortodokse po hap krahët si një lucifer i vërtetë. Eshtë një provokim, një tendencë për t’i rrethuar shqiptarët dhe muslimanët në një geto dhe për t’u dhënë përshtypjen se Maqedonia dhe Kisha janë një, se madje edhe antikiteti e objektet osmane do të pasqyrojnë ortodoksizëm. Irracionalitet! Vërtet ky maniakalizëm kulturor dhe tërbim fetar i tejkalon përmasat e një fundamentalizmi orotodoks, dhe kalon në terrorizëm panoramik e optik.
Raportet i prishin deklaratat e kohëpaskohshme të teologëve të papërgjegjshëm, siç ishte rasti i Boban Mitevskit, profesor në Fakultetin Teologjik Ortodoks dhe shef i kabinetit të prijësit të KOM-it, Stefanit:
“…gjendja reale në terren tregon se muslimanët po e pushtojnë territorin dhe e shënojnë atë me objekte fetare, madje edhe atje ku realisht nuk kanë popullatë dhe besimtarë. Si përgjigje ndaj kësaj, ne ndërtojmë kisha e kryqe dhe e mbrojmë territorin tonë nga pushtuesit. E mbrojmë territorin që është i yni dhe mundohemi që të gjithë besimtarëve t’u sigurojmë kushte që me nder t’i kultivojnë ndjenjat e tyre fetare.” (plusinfo.mk)
Kryetari i Kongresit Botëror Maqedonas i arsyeton kryqet publike duke thënë se ato paraqesin legjitimim të maqedonasve, e se dhe ata kanë të drejtë ta shënojnë hapësirën e tyre etnike. Mitevski e quan “kompani muslimane” investitorin më të madh turk dhe shton se kryqi i lagjes Aerodrom duhet t’i pengojë muslimanët që të vendosen në një hapësirë krishtere.
Analistët vënë në dukje se vendosja e ikonave religjioze, si kryqi në Butel (disa ditë pas shqiponjës në Tophanë), në hapësirat publike të një shoqërie multietnike si Maqedonia paraqet provokim ndërfetar dhe shkelje të parimit kushtetutar të laicitetit, duke patur parasysh se institucionet shtetërore duhet të jenë tejfetare, mbifetare, duhet të jenë të të gjithë qytetarëve, dhe duhet që të ruajnë asnjanësinë. Rasti i Butelit është cytje për kthjellim të politikbërësve që të mos shkaktojnë dhunim vizual dhe teokratizim të sferës publike, ku gravitojnë njerëz të proveniencave të ndryshme fetare dhe afetare. Në këtë drejtim, edhe politika shqiptare duhet t’i bëjë hapat e matura, të mos e shfrytëzojë kombtarizmën për kundërreagim edhe më të rrezikshëm, të përmasës fetare, që është edhe më e ndjeshme. Kryqet grandiozë e kanë vendin në zemrat e besimtarëve, jo mbi kodra dhe nëpër parqe.
Ç’e do që loja me simbolet vazhdon: si kundërpërgjigje, shqiptarët nëpër rrjete sociale kanë fillluar të lakojnë “projektet” për flamurin kombëtar shqiptar mbi një shtyllë 55-metërshe në hyrje të Shkupit, në Saraj, dhe për xhami në kanionin e Matkës, në këtë margaritar turistik të Maqedonisë. Një gjë është e qartë, që jetojmë me marrëzinë e monumenteve, me një marri monumentale. Zoo-parku në sheshin e kryeqytetit me figura të panumërta sllave dhe antike, të shtrenjta sa s’bën (mbi 600 milionë euro), shtatoret e historisë shqiptare, si të H. Prishtinës, A. Jasharit, I. Boletinit, dhe shqiponja në Çair, modeste dhe të kontrabanduara, të prura madje edhe nëpër male, e ca të vendosura natën… Kjo është pesha e dy partnerëve në pushtet. Njëri me procedurë e me firmë, tjetri me muskuj. Faktori shqiptar në defanzivë totale. Vetëm te ne ndodh që pozita, deputetë e kryetarë komunash, të dalin të protestojnë kundër pushtetit pjesë e të cilit janë ata vetë. Dhe ndalen nga policia, kurse në anën tjetër të urës ndodhi ceremonia e gurthemelit të simbolit të provokimit, sipas të gjitha nishaneve. Kjo është periudha e dukurisë që Marian Niezgoda (2009) e ka quajtur multikulturalizëm patologjik. Dhe një pyetje: Ku ishin politikanët që bekojnë shqiponja, që thonë fjalë të mëdha për Shkupin që rishqiptarizohet, kur atij po i ndryshohet identiteti? Apo i kemi zgjedhur vetëm për fjalime e urime? A për kësifarë integrimi e multikulturalizmi e kishin fjalën?
Gjendjen e kolonës së politikanëve tanë aktualë e ka përshkruar bukur një gazetar (A. Zeqiri): “Dalin të protestojnë, i ndalon policia e vet, e rrahin Todor Petrovin dhe fshihen e demantojnë, rrinë në Qeveri dhe dalin protestojnë kundër vetes, koalicion në Butel e kryqi 55 metra ju ik para syve si një gjilpërë… ia japin besën partnerit i cili s’i pyet për asgjë!” “Shkupi 2014” i barokut, “Shkupi 2016” i klero-nacionalizmit dhe mesjetës! /tesheshi.com/
