Në shoqërinë bashkëkohore konsumeriste, përfitimi është forcë lëvizëse thuajse e të gjitha proceseve, gjindshmëria del si kriter i vlerës së njerëzve, kurse imazhi dhe fama janë më të rëndësishme sesa kualiteti i personalitetit. Rrënimi ekstrem i sistemit vleror modern pasqyrohet edhe në violencën gjithnjë e më të shpeshtë, në aferat korruptive, në skandalet e shumta, etj. Vetura e shtrenjtë, veshmbathja firmato, paraja dhe jeta komode – kjo është ajo që ofrohet si model, jo vetëm nëpër serialet televizive, por edhe në jetën e vërtetë të estradës. Në shoqëritë ballkanike partitokratike, të mbërthyera nga lobimet financiare e farefisnore, të rinjtë janë të rrethuar nga sistemet e rrënuara të vlerave, kështu që kriteri i vetëm i suksesit është paraja, e jo dija, lidhja, e jo merita. (studenti.rs) Në një portal boshnjak lexojmë se të rinjtë tanimë nuk i marrim si shembull shkencëtarët, por sportistët dhe biznesmenët, të vetëdijshëm se shoqëria në të cilën jetojnë i ka humbur të gjitha normat themelore të vlerave shoqërore që përbëjnë shtyllën kurrizore të shoqërisë së shëndoshë. Më tej thuhet se situata e tillë mbizotëron që nga fillimi i viteve 1990, dhe se botëkuptimi nga i cili udhëhiqen fëmijët është konsumerizmi. (nezavisne.com)
Deprimimi apo dekadenca vlerore është e pranishme edhe në shoqërinë shqiptare, gjithandej Ballkanit, në veçanti në Shqipërinë e liberalizuar skajshmërisht, ku gjejmë raste të përdhosjes vlerore nga më të skajshmet, si “paratë e pista”, diplomat false e seksi në universitete, dhuna nëpër çerdhe, lopët e sëmura në fabrikat e sallamit, raste si ai i vajzës 14-vjeçare që prindit iu kërkua si kompensim për një vend pune, i 73-vjeçarit që vrau me sëpatë bashkëshorten, i tjetrit që e hodhi gruan nga dritarja (Shqipëria e dyta në Europë për nga vrasjet, Mapo, 1.XI.2016), i kirurgut që pinte cigare teksa ia qepte plagët pacientit, i mafies së plehrave që asgjëson mbetjet toksike italiane në Shqipëri, i drejtorit që punëson gjithë familjen në drejtorinë e tij (civitas.al), e deri te ishujt kolumbianë e avionët e transportit të drogës (skandali 10 maj 2014).
Në Kosovë, në vitin 2014, studentët, gjatë një proteste në lidhje me politikat e gabuara arsimore, kishin shfaqur edhe këto parulla: “Krejt Kosova Prof. Dr., Mr.”, “Edhe unë jam prof. Dr., Mr.!”, “Ekspres doktoratura vetëm për 3 minuta”, “Zbritje: Publikojmë punime shkencore vetëm për 59.99 euro në Indinë ekzotike!” etj.
Situata përafërsisht e njëjtë, pra, problematike lidhur me vlerat, del edhe në Maqedoni. Një profesor universitar thotë se koha në të cilën jetojnë qytetarët e RM-së karakterizohet nga vrapimi pas pasurisë, famës, dominimit, në bazë të së cilit qëndron kënaqja e paskrupullt e epsheve më të ulta, shpërfillja e tërësishme e vlerave themelore shpirtërore dhe e gjithçkaje që i përbën atributet themelore të dinjitetit human. Sipas tij, gënjeshtra dhe vetëgënjimi janë shndërruar në mënyrë jetese, kurse sipërfaqësia, pangopësia, vetëpëlqimi dhe egoizmi janë bërë shenjë njohëse e çdo njeriu të turbosuksesshëm. “Në mungesë të një sistemi vleror të etabluar dhe të një anarkie evidente aksiologjike, në luftë për të arritur sa më lehtë dhe për një kohë sa më të shkurtër deri te një status më i lartë shoqëror, për fuqi, afirmim personal dhe të ngjashme, nuk zgjidhen mjetet….” Zhdërvjelltësia, serviliteti, grupimet dhe rigrupimet në varësi të kushteve momentale, sakrifikimi i lojtarëve të harxhuar janë parimet bazë me të cilat funksionon kjo mënyrë e organizimit të jetës shoqërore. (Peçijareski, 2009) Skandali i përgjimeve të publikuara në vitin 2016 nxori në pah të palarat e një pjese të mirë të klasës së politikanëve të Maqedonisë: grabitje e mallit publik, adulter, korrupsion, raste të montuara, racizëm, tallje me shenjtëritë…
E gjithë kjo fotografi e shoqërive ballkanike flet për një krizologji vlerash, për një degradim vleror, për nevojën akute për ndërhyrje shoqërore përmes politikave publike në drejtim të gatimit të një individi më etik, që do të gjeneronte frymë më pozitive, një mjedis më të mirë për jetesë, një jetë më cilësore, në mirëqenie e paqe. Politikëbërësit, juristët, eticienët dhe bashkësitë fetare, por edhe çdo individ që jeton në këtë kohë të krizologjisë globale, të skajshmërive (Hobsbawm), të brengës së njeriut modern (Guenon, S.H. Nasr), të gjithë duhet të japin kontributin e tyre për një botë më shpresëdhënëse, më të mirë se ajo e shekullit XX, i cili s’i plotësoi pritshmëritë për të qenë epokë e vetërealizimit dhe lumturisë së njeriut bashkëkohor. Shekulli dhe mileniumi në të cilin kemi hapëruar janë një faqe e re e historisë, në të cilën nuk mund të mbijetohet me vlerat dhe etikën e shekullit XX (Huddleston). Prandaj kursi doemos duhet të ndryshojë. /tesheshi.com/
