Empatia është një nga ndjenjat njerëzore më burimore. Ajo, sikurse çdo ndjenjë tjetër, lind bashkë me njeriun dhe i përgjigjet nevojës së tij për socializim. Por, në ndryshim nga ndjenjat e tjera, që gjejnë shprehje të plotë në një marrëdhënie të caktuar, si, për shembull, dashuria, aq më tepër kur është pasionante, ajo kurrë nuk shfaqet si dominuese në përkufizimin e një raporti. Megjithatë, prania e saj është e domosdoshme në arritjen e një alkimie të shëndetshme të bashkëveprimit njerëzor.
Të gjitha ndjenjat pozitive, përjetimet dhe raportet që ndërtojmë, kanë nevojë për pak pigment empatie që të jenë të plota dhe të frytshme. Altruizmi, solidariteti, dashuria, modestia, keqardhja, dhembshuria, mëshira, etj., ngrihen të gjitha mbi të njëjtat themele, mbi empatinë. Sepse empatia është bërthama e asaj që quajmë inteligjencë emocionale. Ajo është hallka e vetme mes vetes (unit) dhe tjetrit, që na mundëson të mbetemi të ndërgjegjshëm dhe të marrim në konsideratë përjetimet dhe ndjenjat e të tjerëve.
Empatia na mundëson t’i shmangemi botëkuptimit egocentrik mbi jetën, me veten në qendër dhe të tjerët që rrotullohen rreth saj, duke pranuar se çdo shpirt njerëzor është një univers përjetimesh që nuk mund të vërtitet rreth askujt.
Askund tjetër nuk mund të gjendet më bukur e përkufizuar dhe e ilustruar empatia se në devizën e vyer dhe të thjeshtë fetare: dëshiro për tjetrin atë që dëshiron për veten, ose mos i bëj tjetrit atë që nuk do të dëshiroje të ta bënin.
Shembja e themeleve të empatisë, si kryendjenja në hije, falë së cilës marrin trajtë dhe formë të gjitha ndjenjat e tjera që e mbizotërojnë shumësinë e marrëdhënieve tona njerëzore, ka një efekt të pashmangshëm mbi normalitetin e ndërveprimit tonë me të tjerët dhe mbi mirëqenien e shoqërisë në tërësi.
Një shoqëri ku themelet e empatisë janë të fortifikuara dhe të ruajtura me kujdes është jo domosdoshmërisht më e pasur apo më e zhvilluar, çka në njëfarë mënyrë nënkupton më e kënaqur, por më e lumtur sigurisht që po. Kjo nëse mbajmë parasysh ndarjen filozofike mes kënaqësisë, si përmbushje e dëshirave dhe trilleve individuale, kryesisht të jashtme, fizike, dhe lumturisë, si përndritje e brendshme, si harmoni shpirtërore, që vë në plan të parë dimensionin tejpersonal. Si një ndjenjë që nuk mund të ekzistojë e pavarur nga bota apo mjedisi që të rrethon.
Mund të biesh të flesh i kënaqur pas një darke të nginjshme e të shijshme, por s’mund të pretendosh të jesh i lumtur për sa kohë fqinji yt është i uritur. Çka do të thotë se lumturia ekziston përtej nesh, edhe pse ne mbetemi një faktor sado peshëlehtë në realizimin apo dështimin e saj.
Ky dallim i hollë, shpesh i pamundur për t’u kuptuar nga shumëkush, është edhe shpjegimi më elokuent i situatës ku ndodhemi aktualisht. Njerëz të kënaqur, por aspak të lumtur, që në kontekstin e eksplorimit të natyrshëm dhe krejt njerëzor të lumturisë thjesht gërmojnë në pusin e kënaqësisë, që si një hon i errët e i pamatë vijon të thellohet, duke i përthithur gjithmonë e më fort.
Dhe sa më thellë kridhesh në detin e kënaqësive, aq më i pafuqishëm dhe më i pavetëdijshëm bëhesh përballë kësaj force pushtuese, të aftë ta vrasë empatinë, e si rrjedhojë lumturinë, jo thjesht tënden, por të shoqërisë, të gjindjes së cilës i përket.
Siç tregojnë studimet, përgjithësisht mungesa e empatisë, gërryrja e shtratit të saj, ndodh tek personat e pasur dhe të pushtetshëm. Jo për shkak të ndonjë ceni gjenetik apo moral, nga i cili të tjerët janë të imunizuar, por për arsyen e thjeshtë se kjo kategori njerëzish zotëron mjetet financiare, dhe jo vetëm, për të kënaqur veten.
Pasqyrim i këtij tensioni të brendshëm, të aftë të gjenerojë kriza personaliteti, të tilla si prepotenca, arroganca e pashkak, ekscentrizmi dhe mosmirënjohja, ajo e sundon sot tipologjinë e shqiptarit të konsideruar të suksesshëm, në politikë dhe në biznes. Vetëmjaftueshmëria është klauzola konsensuale që e përbashkon këtë kategori individësh.
E sa kohë që ne si shoqëri dyndemi pas kënaqësisë, duke e pandehur si lumturi, do ta kemi të pamundur të promovojmë të tjera modele veç “derrave të vetëkënaqur”, por aspak të lumtur, që na udhëheqin me arrogancë dhe përçmim, apo zengjinëve dikur barktharë, që për hatër të delirit dhe tangërllëkut të tyre janë gati të na sakrifikojnë ndërsa lahemi në det me familjen. /tesheshi.com/
