Termi mikroplastikë është tashmë pjesë e fjalorit tonë, pasi këto grimca të dëmshme kanë përmbytur mjedisin dhe veçanërisht detet me të paktën tetë milionë tonelata plastike që kanë përfunduar në oqeane. Ekspertët paralajmërojnë se nëse nuk merren masa të menjëhershme, oqeanet do të kenë më shumë plastikë – për nga pesha – sesa peshq deri në vitin 2050.
Mikroplastika dhe nanoplastika që rezultojnë nga dekompozimi i tyre kanë një efekt negativ në ekosistemin detar, ku shumë specie ushqehen me to, duke rezultuar në ngordhjen e tyre në shumë raste. Prania e tyre është aq intensive, në fakt, saqë sipas hulumtimeve, gaforret eremite zgjedhin të “veshin” plastikën si “armë” për të mbrojtur trupin e tyre të brishtë dhe jo guaskat e kërmillit si zakonisht, pasi ato janë të bollshme në mjedisin e tyre.
Ka shumë iniciativa nga organizata për të pastruar detet nga plastika, me risi që lejojnë grumbullimin e mbetjeve, si në rastin e The Ocean Cleanup që ka mbledhur më shumë se tetë tonë plastikë në mbarë botën, por disa shkencëtarë tani po thonë “stop” në këto përpjekje.
Për çfarë arsye? Ata argumentojnë se plastika duhet të mbetet në mjedisin detar për aq kohë sa ato veprojnë si një “shtëpi” për organizma të ndryshëm. Prandaj, nëse ato tërhiqen nga oqeani, çmimi në humbjet e kafshëve do të jetë i rëndë.
Për disa, ajo që noton në sipërfaqen e detit është thjesht mbeturina, por në realitet është diçka më komplekse dhe e ndërlikuar.
Një nga biologët detarë që mbështet idenë e rivlerësimit të përpjekjeve të pastrimit është Rebeça Helm, një profesore në Universitetin e Karolinës së Veriut Asheville në SHBA.
Sipas saj, organizmat e vegjël dhe të mesëm që përbëjnë të ashtuquajturin llum jetojnë në sipërfaqen e detit dhe përdorin plastikën lundruese si shtëpinë e tyre. Midis tyre janë algat ose bakteret, të cilat mund të jenë të vogla dhe për këtë arsye të nënvlerësuara, por ato luajnë një rol të rëndësishëm në ekosistem. Nëse ato humbasin, atëherë do të prishet ekuilibri i ri që është ndërtuar në kushtet e ndotjes plastike.
Por mendimi i saj nuk ndahet nga qendrat e mëdha kërkimore dhe, siç pritej, nga organizatat që kanë marrë detyrën e pastrimit të oqeaneve. Nuk është rastësi që në komentin e saj publik, përfaqësuesit e The Ocean Cleanup u përgjigjën me argumente duke kërkuar të prishin arsyetimin e saj.
Megjithatë, ajo këmbëngul se ekziston një ekosistem i tërë në sipërfaqen e oqeanit, që funksionon dhe rritet mes tapave të hedhura dhe shisheve të harruara, siç është rasti në të ashtuquajturën “Arna e Madhe e Plehrave” në Oqeanin Paqësor. Asaj vetë nuk i pëlqen veçanërisht termi që i është atribuuar sipërfaqes prej 1.5 milion km katrore të mbushura me sende plastike që janë grumbulluar në vend për dekada. Përkundrazi, beson se emërtimi i dhënë “kontinentit të tetë” – me mbeturina të gjetura katër deri në 2000 metra nën sipërfaqe – i mungon kuptimi që ky realitet paralel mund t’u japë formave të jetës.
Shumë prej organizmave jo vetëm që po përshtaten, por po lulëzojnë, dhe rajoni mund të jetë shtëpia e komuniteteve të tëra që studiuesit ende nuk i kanë studiuar. Ndërhyrja e dhunshme e makinerive në kuadër të pastrimit do të kishte efekte të konsiderueshme, si heqja e një ekosistemi për të cilin ende nuk ka informacion dhe nuk dihet nëse mund të rikthehet.
Një studim i mëparshëm vlerësoi se do të duheshin rreth 200 pajisje nga The Ocean Cleanup, që funksionojnë për 130 vjet, për të mbledhur 5% të plastikës lundruese të planetit. Për më tepër, hulumtimi vlerësoi se për çdo katër pjesë plastike që përfundonin në rrjetat e organizatës, një organizëm u fshi, i cili ngordhi dy ditë më vonë.
Sigurisht, kjo nuk do të thotë se deti nuk duhet të çlirohet nga plastika, por problemi duhet të ndalet në burimin e tij: të kufizojë prodhimin e objekteve plastike, përdorimin e tyre dhe të ndjekë menaxhimin, asgjësimin dhe riciklimin e duhur dhe korrekt të tyre.
Në të njëjtën kohë, është e nevojshme të studiohen organizmat që mbijetojnë mes kaq shumë mbeturinave, në mënyrë që ekspertët të kuptojnë këtë univers të veçantë që jeton dhe evoluon në vend dhe të merret i gjithë informacioni i nevojshëm përpara çdo veprimi. /tesheshi.com/
