Presidenti amerikan Trump është mburrur për një marrëveshje të mundshme që do t’i jepte SHBA-së akses në mineralet e tokës të rralla ukrainase në këmbim të mbështetjes së Uashingtonit për Kievin gjatë kohës së luftës në përpjekjen për pushtim të plotë të Rusisë ndaj fqinjit të saj.
Trump u tha gazetarëve në Shtëpinë e Bardhë se donte “kompensim” nga Ukraina për mbështetjen “pothuajse” 375.8 miliardë dollarë të Uashingtonit.
“Ne i thamë Ukrainës se ato kanë metale të rralla të tokës jashtëzakonisht të vlefshme,” tha Trump. “Ne po shqyrtojmë mundësinë e një marrëveshjeje me Ukrainën ku ata do të kthejnë atë që ne u japim me metale të rralla dhe gjëra të tjera.”
Sipas Institutit Gjerman Kiel, i cili monitoron ekonominë botërore, SHBA-ja ndau 88.33 miliardë euro (92 miliardë dollarë) për Ukrainën nga janari 2022 deri më 31 tetor 2024.
Gjermania, e cila është në vendin e dytë kur bëhet fjalë për dërgimin e ndihmave në Ukrainë, dha 16.3 miliardë dollarë dhe Mbretëria e Bashkuar është në vendin e tretë me 15.3 miliardë dollarë.
Kancelari gjerman Olaf Scholz e kritikoi propozimin e Trump si “shumë egoist”, duke shtuar se Kievit do t’i duheshin burimet e tij natyrore për të financuar rindërtimin pasi të përfundojë lufta.
Më poshtë është një përmbledhje e informacionit më të rëndësishëm në lidhje me mineralet e tokës të rralla të Ukrainës:
Mineralet e rralla të tokës janë një grup prej 17 metalesh të rënda (15 lantanide nga tabela periodike e elementeve, plus skadiumi dhe ittriumi), që gjenden në koren e Tokës në të gjithë botën.
Në vitet e fundit, kërkesa për këto minerale është rritur pasi ato përdoren në prodhimin e makinave elektrike, telefonave dhe pajisjeve të tjera moderne.
Sipas Shërbimit Gjeologjik të Shteteve të Bashkuara (USGS), në vitin 2023 kishte 110 milionë depozita të materialeve të rralla të tokës në mbarë botën.
Prodhuesi më i madh i këtyre mineraleve është Kina, e cila nxjerr të paktën 60 për qind të furnizimit botëror. Kina gjithashtu përpunon të paktën 90 për qind të metaleve të rralla të tokës, duke i dhënë asaj një “monopol” pothuajse, raportoi Qendra për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare në 2024.
Kina ka aplikuar gjithashtu për mijëra patenta në teknologjinë e përpunimit.
Sa minerale të rralla të tokës importon SHBA?
USGS vlerëson se vlera e përbërjeve dhe metaleve të tokës të rralla të importuara nga Shtetet e Bashkuara ishte 190 milionë dollarë, shtatë për qind më pak se një vit më parë.
Ata shtuan se në vitin 2024, SHBA u mbështet në Kinë, Malajzi, Japoni dhe Estoni për 80 për qind të nevojave të saj për metale të rralla.
Përveç 17 metaleve të rënda, SHBA po kërkon edhe minerale të tjera kyçe si tungsteni, teluri, litiumi, titani dhe indiumi.
Ku gjenden këto minerale në Ukrainë?
Ukraina thotë se mineralet e saj të rralla të tokës dhe mineralet e tjera kryesore janë të vendosura në gjashtë vende në të gjithë vendin.
Në vitin 2023, revista e biznesit Forbes vlerësoi se burimet minerale të Ukrainës arritën në 111 miliardë tonë, kryesisht qymyr dhe mineral hekuri, me vlerë 14.8 trilion dollarë.
Megjithatë, më shumë se 70 për qind e burimeve janë në rajonet Donetsk dhe Lugansk në Ukrainën lindore, të cilat kontrollohen pjesërisht nga Rusia.
Ka edhe minerale në Dnipropetrovsk, i cili kufizohet me rajonet Donetsk dhe Zaporizhia, të cilat Rusia i aneksoi ilegalisht në vitin 2022. Trupat ruse aktualisht po përparojnë atje. Gadishulli i Krimesë është gjithashtu i pasur me minerale, por u aneksua nga Rusia në vitin 2014.
Në vitin 2022, Ukraina tha se ishte një nga 10 vendet më të pasura në botë për sa i përket rezervave të provuara të titanit, që përbën shtatë për qind të prodhimit global.
Cilat janë reagimet e Ukrainës ndaj komenteve të Trump-it?
Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky u tha gazetarëve në Kiev se ishte i pari që përmendi idenë për t’i dhënë Shteteve të Bashkuara akses në mineralet e rralla të tokës në shtator.
Zelensky tha se Ukraina është e hapur për investime nga aleatët që po e ndihmojnë atë në luftë.
“Ne jemi të hapur për faktin se e gjithë kjo mund të zhvillohet me partnerët tanë, të cilët na ndihmojnë të mbrojmë vendin tonë dhe të zmbrapsim armikun me armët e tyre, praninë dhe paketën e sanksioneve. Dhe kjo është plotësisht e drejtë”, shtoi ai.
Zelensky gjithashtu e quajti idenë një “pikë të rëndësishme ekonomike” në “planin e tij të fitores”, i cili u njoftua vitin e kaluar si një rrugë për t’i dhënë fund luftës gati tre-vjeçare.
Cili është reagimi i Rusisë?
Zëdhënësi i Kremlinit Dmitry Peskov beson se komentet e Trump-it sugjerojnë se Ukraina duhet të “blejë ndihmë”.
“Kjo do të thotë se nuk do të ketë më asistencë falas apo ndonjë formë tjetër, por ajo do të ofrohet mbi baza komerciale”, tha Peskov, sipas agjencisë ruse të lajmeve TASS.
Do të kishte qenë më mirë nëse SHBA “të mos kishte ofruar asnjë ndihmë [për Ukrainën], duke kontribuar në përpjekjet për t’i dhënë fund këtij konflikti,” tha ai. /tesheshi.com/
