Përmbysja e Bashar al-Assad-it pengoi planin e Izraelit për të ndarë Sirinë në tre blloqe, në mënyrë që të ndërpresë lidhjet e saj me Iranin dhe Hezbollahun, raporton Middle East Eye (MEE), duke cituar burime rajonale të sigurisë.
Izraeli planifikoi të krijonte lidhje ushtarake dhe strategjike me kurdët në verilindje dhe druzët në jug, duke e lënë Assad-in në pushtet në Damask nën financimin dhe kontrollin e Emirateve të Bashkuara Arabe.
Kjo do të shërbente gjithashtu për të kufizuar ndikimin e Turqisë në Siri në Idlib dhe në veriperëndim (fortesat e mbajtura nga Hay’at Tahrir al-Sham (HTS) dhe grupet rebele të mbështetura nga Turqia, sulmet e të cilëve në fillim të këtij muaji çuan në rënien e Assad-it).
Plani u la të kuptohet në një fjalim të ministrit të Jashtëm izraelit Gideon Saar një muaj më parë, kur ai tha se Izraeli duhet të kontaktojë kurdët dhe druzët në Siri dhe Liban, duke shtuar se ka “aspekte politike dhe të sigurisë” që duhet të merren parasysh.
“Ne duhet të shikojmë zhvillimin e ngjarjeve në këtë kontekst dhe të kuptojmë se në një rajon ku do të jemi gjithmonë pakicë, mund të kemi aleanca natyrore me pakicat e tjera”, tha Saar, shkruan MEE.
Megjithatë, plani izraelit u tejkalua nga ngjarjet kur forcat besnike të Assad-it u shtypën në Homs dhe Hama, duke lënë të hapur rrugën për në Damask.
Në atë kohë, rebelët kishin thyer tashmë linjat e frontit dhe kishin pushtuar Aleppo-n, qytetin më të madh të Sirisë, pa luftë, duke transformuar ekuilibrin e fuqisë në luftën civile 13-vjeçare të vendit.
Në orët e para të së dielës, 8 dhjetor, Mohammad Ghazi al-Jalali, ish-kryeministri i Assad-it, u shfaq në video duke thënë se ishte gati për një dorëzim paqësor.
Ahmed al-Sharaa, udhëheqësi i HTS i njohur më mirë si Abu Mohammed al-Jolani, u përgjigj shpejt se ai ishte i përgatitur të mbante Jalali-n në pushtet derisa të organizohej një tranzicion.
Ndërsa HTS iu afrua kryeqytetit, ambasadorët e Emirateve dhe Jordanisë në Siri po përpiqeshin dëshpërimisht të parandalonin HTS që të merrte kontrollin e Damaskut, thanë burimet e sigurisë për MEE.
Jordania inkurajoi Ushtrinë e Lirë Siriane dhe grupet aleate nga jugu që të arrinin në Damask përpara HTS.
“Para se të mbërrinte Jolani, dy ambasadorët morën masa që luftëtarët e Ushtrisë së Lirë Siriane ta merrnin kryeministrin sirian nga shtëpia e tij dhe ta çonin në hotelin Four Seasons, ku ai do t’i dorëzonte zyrtarisht institucionet shtetërore grupeve të armatosura nga jugu”, thanë burime të sigurisë për Middle East Eye, duke folur në kushte anonimiteti.
Kryeministri i Assad-it, Jalali, u filmua duke u shoqëruar në hotel nga ushtarë nga rajoni Hauran i Sirisë jugore që i përket Korpusit të Pestë, një forcë ushtarake e përbërë nga ish-rebelë të cilët më parë ishin pajtuar me qeverinë e Assad-it.
“Jalali ndaloi dhe thirri Jolanin. Jolani i tha ‘Mos e bëj dhe Jalali e ndoqi atë këshillë”, tha burimi.
Kur Izraeli e kuptoi se nuk mund ta pengonte HTS të merrte vendin, filloi të shkatërronte asetet ushtarake siriane, duke përfshirë fundosjen e flotës së luftës në Latakia dhe pushtimin e territorit, duke përfshirë malin Hermon, malin më të lartë të Sirisë pranë kufirit me Libanin dhe lartësitë e pushtuara të Golanit.
Zyrtarët në Jordani dhe Emiratet e Bashkuara Arabe kanë shprehur shqetësimin për marrjen e pushtetit nga HTS.
Që nga shpërthimi i revolucioneve të Pranverës Arabe në 2011, Emiratet kanë qenë në ballë të përpjekjeve anti-demokratike kundër-revolucionare në Egjipt, Libi, Tunizi dhe Jemen.
Jordania ka mbi një milion refugjatë sirianë dhe ndan një kufi të gjatë shkretëtirë me Sirinë, i cili është i rrethuar nga fise që jetojnë në të dy anët e kufirit.
Në përgjigje të ngjarjeve në Damask, Jordania mblodhi Komitetin Ministror Arab për Sirinë në Akaba fundjavën e kaluar.
Deklarata, e publikuar më pas, flet për nevojën e “monitorimit të procesit të tranzicionit” dhe “forcimit të përpjekjeve në luftën kundër terrorizmit… duke pasur parasysh se ai përbën një rrezik për Sirinë dhe sigurinë e rajonit”.
Orët e fundit të Assad-it në Damask
Detajet e momenteve të fundit të sundimit të Assad-it u konfirmuan pjesërisht nga redaktori i gazetës Al Akbar, Ibrahim al-Amin, i cili dihet se pasqyron pozicionin e Hezbollahut.
Amin shkroi se Assad ishte aq i sigurt se Emiratet do t’i vinin në ndihmë, saqë priti deri në orët e fundit para se të largohej nga Damasku.
“Një nga ndihmësit e Assad-it, i cili qëndroi me të deri në orët e fundit para se të largohej nga Damasku, thotë se ai ende shpresonte se diçka e madhe do të ndodhte për të ndaluar sulmin e fraksioneve të armatosura. Ai besonte se komuniteti arab dhe ndërkombëtar do të preferonin më mirë që ai të qëndronte në pushtet sesa islamistët të merrnin administrimin e Sirisë”, shkroi Amin.
Assad e kuptoi se loja ishte nisur pasi ministri i Jashtëm turk Hakan Fidan bindi homologët e tij rusë dhe iranianë, Sergey Lavrov dhe Abbas Araghchi, të cilët po merrnin pjesë në një konferencë në Katar, të mos ndërhynin.
“Sapo rusët dhe iranianët informuan Bashar al-Assad-in se nuk do të ishin në zemër të betejës, njeriu e dinte se humbja po vinte”, ka shkruar Amin.
“Hezbollahu refuzoi t’i dërgonte ndihmë Assad-it kur pa se ushtria e tij nuk ishte gati të luftonte për të,” shtoi ai.
Plani i qeverisë izraelite për të ndarë Sirinë erdhi përpara vendimit për armëpushimin me Hezbollahun në Liban, i cili u ra dakord në fund të muajit të kaluar.
Presidenti i Emirateve, Mohammed bin Zayed, ka rritur kontaktet e tij me komunitetin Druze në Izrael. Ai u takua me Sheikh Mowafak Tarif, udhëheqësin shpirtëror të Druzëve në Izrael, në Abu Dhabi më 7 dhjetor.
Një javë më parë, SHBA dhe Emiratet zhvilluan bisedime mbi mundësinë e heqjes së sanksioneve si një mjet për të bindur Assad-in të ndërpresë lidhjet me Iranin dhe të mbyllë rrugët përmes të cilave armët iraniane kalojnë nëpër Siri për të furnizuar Hezbollahun.
Sanksionet më të ashpra, të njohura si Akti i Cezarit, i miratuar nga Kongresi në vitin 2020, skadojnë javën e ardhshme nëse ligjvënësit amerikanë nuk i rinovojnë ato.
Të premten, zyrtarët amerikanë mbërritën në Damask për bisedimet e tyre të para zyrtare me përfaqësuesit e HTS, e cila është ende i ndaluar si një grup terrorist në SHBA dhe vende të tjera perëndimore.
Geir Pedersen, i dërguari i posaçëm i Kombeve të Bashkuara për Sirinë, i tha Këshillit të Sigurimit të martën se duhej një “fund i butë” i sanksioneve për të adresuar nevojat e mëdha të Sirisë.
Shqetësimi turk nga operacionet izraelite
Planet e Izraelit për Sirinë ndezën kambanat e alarmit në Ankara shumë përpara se të zhvillohej situata aktuale në Siri.
Në tetor, parlamenti turk thirri një seancë të mbyllur për të trajtuar operacionet ushtarake izraelite, të cilat udhëheqja turke i përshkroi si “kërcënim për sigurinë kombëtare”.
Dy muaj përpara fjalimit të Saar, presidenti Rexhep Tajip Erdogan i tha parlamentit turk se Izraeli kishte ambicie ekspansioniste që mund të synonin “pjesë të Anadollit”.
“Axhenda ekspansioniste e Izraelit, e nxitur nga fanatizmi fetar, nuk ndalet në Gaza. Objektivi i tyre i ardhshëm mund të jetë atdheu ynë”, tha Erdogan.
Hakan Fidan, ministri i jashtëm i Turqisë dhe ish-shefi i inteligjencës, dërgoi një mesazh nga konferenca e Dohas ndërsa qeveria e Assad-it u shkatërrua.
Fidan deklaroi: “Izraeli nuk donte fare largimin e Assad-it”, duke shtuar se Shtetet e Bashkuara “informuan [Turqinë] se Izraeli dëshiron vetëm Assad-in”.
I pyetur nëse Assad ka qenë ndonjëherë një anëtar aktiv i boshtit të rezistencës së Iranit, Fidan u përgjigj: “Për 13 vjet, ndërsa isha kreu i agjencisë së inteligjencës, mbaja kontakte me Iranin. Unë u thashë atyre se ideja që Assad-i të ishte një front i rezistencës ishte kundër Iranit. Ishte joreale në realitet. Ishte një shaka dhe Assad po i shërbente vetëm Izraelit.”
Thirrja e Erdoganit për kujdes iu bë kohët e fundit jehonë nga aleati i tij politik, kreu i Partisë Lëvizja Nacionaliste (MHP) Devlet Bahçeli.
Bahçeli tha: “Nëse Izraeli vazhdon ambiciet e tij ekspansioniste me një politikë hegjemonie dhe agresioni, një konflikt midis Turqisë dhe Izraelit do të jetë i pashmangshëm”.
Udhëheqësi i HTS, Jolani, ose udhëheqësi i administratës tranzicionale siriane, Ahmed Sharaa, u përpoq të qetësonte frikën e Perëndimit se Siria nën sundimin e tij do të ishte një bazë për sulmet ndaj Izraelit. Ai i tha BBC-së këtë javë se Siria nuk është një kërcënim për botën dhe bëri thirrje për heqjen e sanksioneve.
“Tani, pas gjithçkaje që ka ndodhur, sanksionet duhet të hiqen sepse kishin për qëllim regjimin e vjetër. Viktima dhe shtypësi nuk duhet të trajtohen njësoj”, tha Sharaa.
Burimet e sigurisë mbeten të sigurta se është vetëm çështje kohe para se Sharaa do t’i duhet të trajtojë çështjen e okupimit të territorit sirian nga Izraeli jashtë Lartësisë Golan, i cili njihet ndërkombëtarisht si pjesë e Sirisë, por që është pushtuar – dhe më vonë aneksuar – nga Izraeli që nga viti 1967.
Gati 130,000 sirianë u dëbuan nga shtëpitë e tyre kur forcat izraelite pushtuan Lartësitë Golan. Ata u vendosën në periferi të Damaskut ku komuniteti i tyre që atëherë është rritur në mbi 800,000. Familja e Jolanit ishte një prej tyre.
“Ndryshe nga Sinai, të cilin forcat izraelite e pushtuan në vitin 1967 dhe më pas e kthyen, Izraeli aneksoi Lartësitë Golan. Kjo do të thotë se nuk kishte rrugë të hapur për paqe për këtë çështje, sepse asnjë sirian nuk do të hiqte dorë nga kërkesat e tij”, tha një burim i sigurisë.
Megjithëse Netanyahu dëshiron që ne të besojmë se ai ka fituar në Siri duke thyer boshtin iranian të rezistencës, realiteti është se një bosht i ri po formohet me shpejtësi me Turqinë dhe një Siri të re të udhëhequr nga muslimanët suni në thelbin e saj.
“Kjo vetëm sa do të thellojë sfidat me të cilat përballet Izraeli, pasi ai hap një konfrontim me botën më të gjerë sunite”, tha burimi. /tesheshi.com/
