Disa nga gazetat kryesore franceze e trajtuan çështjen e grushtit të shtetit që përmbysi familjen Bongo, e cila ka qenë në krye të Gabonit për një kohë të gjatë, me analiza dhe shumë fokus në këto ngjarje. Revista Le Figaro paralajmëron se diplomacia franceze është hedhur jashtë ekuilibrit nga epidemia e grushteve të shtetit në Afrikë. Gazeta La Croix paralajmëron se themelet historike të Francës në Afrikë po dridhen, ndërsa Le Point paralajmëron se Franca nuk e kupton globalizimin e Afrikës përmes grushteve të shtetit.
Le Figaro e krahasoi këtë grusht shteti me torturat “në vaskë” për diplomatët francezë, kështu që ata mezi guxojnë të nxjerrin kokën nga uji derisa një grusht shteti t’i shtyjë përsëri në një mënyrë më brutale. Deri më tani, ka pasur tetë grushte shteti ushtarake në Afrikën Qendrore dhe Perëndimore që nga viti 2020.
Efekti domino
Gazeta beson se këto grushte shteti në Afrikë kujtojnë çdo herë diskreditimin e demokracisë, si dhe rënien e ndikimit perëndimor në botë. Forcat autoritare imponojnë modelet e tyre alternative mbi popullsinë e joshur nga zgjidhjet e fuqishme dhe ushtarake. Një grusht shteti në Gabon do ta bëjë veçanërisht të vështirë detyrën e Francës për t’i rezistuar forcave që duan ta largojnë atë nga Afrika, veçanërisht nëse efekti domino nuk është ndalur ende.
Nga ana tjetër, gazeta beson se Franca do ta ketë të vështirë të justifikojë standardet e dyfishta përballë dy grushteve të ndryshme në Niger dhe Gabon. Ajo thekson se ngjarjet në Gabon përfaqësonin një goditje tjetër për ndikimin francez, duke pasur parasysh intensitetin e ndjenjave antifranceze në të gjithë kontinentin.
Edhe pse gëzimi i dukshëm në rrugët e Libreville të mërkurën nuk u shoqërua me histeri antifranceze, siç ndodhi në Niamey, e vërteta është se ish-fuqia koloniale do ta ketë të vështirë të justifikojë standardet e dyfishta përballë këtyre dy grushteve të ndryshme. I bllokuar në Afrikë, presidenti francez Emmanuel Macron i sheh kërcënimet e tij në Niger të neutralizuara nga iluzioni i ndërhyrjes kundër gjeneralëve gabonezë, edhe nëse ata i nënshtrohen tundimit të diktaturës.
Nga ana e tij, La Croix beson se një grusht shteti në çdo vend duhet parë si një rast më vete. Gaboni është një vend nafte që drejtohet për 55 vjet nga një familje që ka abuzuar rëndë pushtetin e saj. Grushti i shtetit ndodhi një ditë pas zgjedhjeve, rezultati i të cilit ishte një përfundim i paramenduar në favor të presidentit në largim Ali Bongo. Ushtria e pa këtë farsë elektorale si një justifikim të vlefshëm për të shprehur indinjatën dhe pakënaqësinë e saj të madhe me popullsinë e atij vendi.
La Croix beson se të rinjtë, e ardhmja e të cilëve është e pashpresë janë përgjegjës për këtë valë grusht shtetesh, duke vënë në dukje se liderët politikë duhet të tregojnë përgjegjësi dhe besim në mekanizmat demokratikë, sepse stabiliteti, transparenca dhe vazhdimësia e institucioneve janë të nevojshme për të garantuar zhvillimin, dhe sepse një ndryshim është më mirë se një grusht shteti.
Në një intervistë për Le Point, shkrimtari Antoine Glaser thotë se Afrika ka hyrë në një proces të pakthyeshëm, i cili do të çojë në daljen e Francës. Vite më parë, “asaj iu desh të tërhiqej nga ish-kolonitë e saj në Afrikën Perëndimore dhe Qendrore, por donte të vazhdonte të luante policin në Afrikë. Ajo zgjodhi të mbante bazat ushtarake në kontinent, në një kohë kur fuqitë e tjera të mëdha bënin tregti. Rezultati është sot dëbimi i ushtarëve francezë nga Afrika, ndërkohë që pjesët e tregut të kompanive franceze janë më të vogla se ato të vendeve të tjera. Të rinjtë afrikanë besojnë, me të drejtë ose gabim, se Franca e sheh veten në Afrikë si në shtëpinë e saj”.
Franca nuk ka më prezencë në Afrikë
Glaser i tha gazetës se Franca ka dalë nga verbëria e saj që e pengoi atë të shihte se Afrika po kthehet drejt globalizimit. Macron tregoi zemërim të madh, sepse realpolitika e kishte kapërcyer. Ai mendoi se mjaftonte të thoshte: “Epoka e Franko-Afrikës ka mbaruar”, i vetëdijshëm se rreziku me të cilin përballet Franca tani është i tillë që “nuk ekziston më askund”. Ajo nuk ka më të drejtë vote në Afrikë, ndërkohë që gjermanët u distancuan nga pozicioni francez në Niger, italianët në Libi dhe qeveria spanjolle e Pedro Sanchez u mbajt në anën e tezës marokene në lidhje me Saharën Perëndimore.
Kur u pyet për të ardhmen e bazave ushtarake franceze në Afrikë, autori thekson se Franca u përpoq të niste një proces të butë tranzicioni, duke ruajtur bazat duke ndryshuar gradualisht natyrën e tyre dhe duke i vënë ato në dispozicion të ushtrive lokale bazuar në marrëveshjet e trajnimit. Ky ishte transformimi që Macron parashikonte dhe dëshironte, ndaj le të pyesë veten se çfarë do të ndodhë me rreth 350 ushtarët francezë të stacionuar në Gabon dhe a do të ngrihet më pas çështja e bazave në Bregun e Fildishtë dhe Senegal?
Le Figaro, nga ana tjetër, shtroi pyetjen: Cilat janë pasojat e kësaj për interesat ekonomike franceze? Franca vitin e kaluar importoi produkte në vlerë prej 310 milionë eurosh nga Gaboni, ndërsa eksportet në atë vend nuk i kalonin 500 milionë euro. Kjo do të thotë se “ndikimi në Francë në aspektin tregtar nuk duhet të jetë shumë i madh”, mendon Aroni Chaudhuri, ekonomist përgjegjës për rajonin e Afrikës në kompaninë e sigurimit të kredive Coface. /tesheshi.com/
