Qarqet zyrtare, media dhe publiku në Turqi e kanë mirëpritur gjerësisht nënshkrimin e marrëveshjes së paqes dhe ndërprerjen e luftimeve që zgjatën për javë me radhë midis Armenisë dhe Azerbajxhanit.
Jerevani, Baku-ja dhe Rusia njoftuan dy ditë më parë se ishte arritur një marrëveshje për t’i dhënë fund luftës në rajonin e Nago-Karabakut, e cila parashikon kthimin e territoreve të okupuara te Azerbajxhani dhe vendosjen e paqeruajtësve rusë, pasi forcat e Azerbajxhanit përshpejtuan ritmin e afrimit me pjesë të mëdha të rajonit.
Ndërsa media turke raportoi për marrëveshjen si një fitore për Azerbajxhanin dhe një sukses në çlirimin e territoreve të saj të okupuara me dekada, aktivistët folën për marrëveshjen si fitoren e Ankarasë, pasi ajo konsiderohet një partner kryesor në luftime.
Sidoqoftë, teksti i marrëveshjes, i cili bën thirrje për vendosjen e vetëm forcave ruse në rajon, ngriti pikëpyetje në lidhje me rolin e Turqisë në marrëveshje dhe pikëpamjen e saj nëse zhvillimet aktuale konfirmojnë efektivitetin e politikës “së ashpër” që ajo ka ndjekur?
Forcat turke në rajon
Kësaj pyetje iu përgjigj Rasul Tusun, një nga udhëheqësit e AK Parti, i cili konfirmoi se skicat e marrëveshjes u përcaktuan nga një pakt midis Presidentit Rexhep Tajip Erdogan dhe homologut të tij rus Vladimir Putin një ditë para nënshkrimit.
Tusun konfirmoi se Turqia do të marrë pjesë në njësitë paqeruajtëse së bashku me forcat ruse dhe se oficerët turq do të jenë në qendrën e monitorimit të armëpushimit.
Ish-parlamentari Tusun tha se fitorja e Azerbajxhanit është gjithashtu fitorja e Turqisë. “Marrëdhënia jonë me Azerbajxhanin është vëllazërore dhe ne jemi një komb në dy shtete,” tha ai.
“Marrëveshja përmban një pikë shumë të rëndësishme për ne, që është krijimi i një korridori tokësor që lidh Azerbajxhanin me rajonin Nakhchivan. Kjo do të thotë që Azerbajxhani do të lidhet me Turqinë me tokë për herë të parë, gjë që disa vende janë përpjekur të parandalojnë. Kjo, natyrisht, mund të konsiderohet me fitoren gjeostrategjike të Turqisë, ”shtoi ai.
Kanalet e komunikimit
Nga ana e tij, një burim nga Zyra e Komunikimit e Presidencës Turke konfirmoi se “marrëveshja e arritur midis Armenisë dhe Azerbajxhanit ndoqi iniciativat turke dhe ruse nga fillimi i konflikteve të fundit”.
“Dispozitat e marrëveshjes janë jashtëzakonisht të përshtatshme për Azerbajxhanin dhe Turqinë, veçanërisht sepse ato i japin Azerbajxhanit një korridor që lidhet drejtpërdrejt me Turqinë dhe kthen territoret e pushtuara nga Armenia,” tha ai.
Ai shpjegoi se qëllimi kryesor për momentin është sigurimi i integritetit të territoreve azerbajxhanase. Ankaraja do të mbetet në kontakt dhe koordinim me Baku-në në mënyrë që të pengojë çdo kërcënim të ardhshëm të guerileve armene në territorin e Azerbajxhanit, siç e përshkroi ai.
Ai vuri në dukje se marrëveshja gjithashtu i dha mundësi Turqisë të bëhet një fuqi me ndikim në Kaukazin e Jugut dhe të ketë një pozicion më të fortë në çështjet e energjisë, pasi Azerbajxhani është i rëndësishëm për Turqinë për sa i përket sigurisë së energjisë.
Sipas burimit, zbatimi i marrëveshjes nënkupton hapjen e kanaleve të komunikimit ekonomik midis Turqisë dhe Azerbajxhanit, si dhe me Uzbekistanin, Kazakistanin dhe Turkmenistanin, deri në Taxhikistan, Afganistan dhe Pakistan, të gjitha pa kaluar përmes Iranit.
Rajoni i Nakhchivan
Para marrëveshjes, hyrja në rajonin Nakhchivan kërkonte kalimin ose përmes Iranit ose përmes Armenisë. Ndërsa tani, pasi të rikthehet kontrolli i rajonit, Azerbajxhani do të lidhet gjeografikisht me Turqinë me një vijë kufitare 23 kilometra të gjatë dhe komunikime të gjera 8 kilometra.
Rajoni i Nakhchivan është një rajon autonom i Azerbajxhanit dhe ndodhet midis Armenisë, Iranit dhe Turqisë në një pllajë në jug të rajonit të Kaukazit, me kryeqytet me të njëjtin emër. Ky rajon është një nga pjesët më të izoluara të ish-Bashkimit Sovjetik, dhe turistët rrallë e vizitojnë atë.
Zona e Nakhchivan-it është rreth 5363 kilometra katrorë dhe është e prerë gjeografikisht nga pjesa tjetër e Azerbajxhanit, së cilës i përket. Ka rreth 450 mijë banorë. Disa nga figurat e shquara që vijnë nga ky rajon janë Heydar Aliyev, ish-presidenti i Azerbajxhanit dhe Ilham Aliyev, presidenti aktual, si dhe shumë udhëheqës të tjerë të republikës.
Sipas mediave turke, tanket turke dhe forcat e tjera tokësore mund të arrijnë në Nakhchivan në një mënyrë të veçantë.
Hekurudha dhe baza ushtarake
Shtypi turk raporton se, përgjatë rrugës midis Turqisë, Nakhchivan-it dhe Azerbajxhanit, ekziston një hekurudhë në ndërtim e sipër që do të lejojë transportimin e llojeve të ndryshme të mallrave me rëndësi strategjike.
Ky lajm vërtetohet nga një deklaratë e mëparshme e Kirill Semenov, një ekspert i Këshillit të Çështjeve Ndërkombëtare të Rusisë, në të cilën ai u përgjigjej rasteve të granatimeve armene të rajonit Nakhchivan gjatë krizës së Nago-Karabakut, duke thënë: “Këto sulme mund të ndryshojnë natyrën e konfliktit”.
“Në rast se luftimet përhapen vërtet në Nakhchivan, Ankaraja mund të transferojë njësitë e saj atje, duke përdorur infrastrukturën ushtarake të Azerbajxhanit që është tashmë atje,” shtoi ai.
Sipas mediave azerbajxhanase, në një takim të mëparshëm midis ministrit turk të Mbrojtjes dhe një delegacioni të lartë ushtarak azerbajxhanas, u përgatitën dokumente shumë të rëndësishme midis Baku-së dhe Ankarasë. Të dy palët diskutuan krijimin e një baze ushtarake turke në Nakhchivan, një bastion i Azerbajxhanit në kufi me Turqinë. /tesheshi.com/
