Konklava që e ngriti Papa Leon në trashëgiminë papnore u zhvillua në një Kishë thellësisht të ndarë midis modernitetit dhe traditës, ndërsa problemi financiar është aq urgjent sa e detyron udhëheqësin shpirtëror të 1.4 miliardë besimtarëve të funksionojë edhe si… një mbledhës fondesh.
Siç thekson Politico, mes thesareve të veprave të paçmuara të artit, Papa i ri mori detyrën me një deficit që u rrit në 83 milionë euro në vitin 2024, më shumë se dyfishi i raportit zyrtar të mëparshëm. Donacionet nga Shtetet e Bashkuara – burimi më i madh i të ardhurave – janë tharë, duke ushtruar presion mbi funksionimin e të gjithë mikrokozmosit të Vatikanit.
Kalimi te donatorët konservatorë
Leo u zgjodh pjesërisht sepse besohej se ai mund të rifitonte besimin e humbur të katolikëve tradicionalë amerikanë. Qëndrimi i tyre i ftohtë ndaj Papa Françeskut dhe zhgënjimi me qëndrimet e tij më liberale mbi çështjet LGBTQ+ dhe martesën çuan në një rënie të kontributeve, ndërsa skandalet, të tilla si blerja e dështuar e një prone në Londër, gati prekën fundin.
“Donatorët e mëdhenj në SHBA janë absolutisht të emocionuar”, tha një udhëheqës katolik konservator anonim. “Ata nuk i kanë hapur ende librezat e çeqeve, por atmosfera është pozitive.”
Papa i ri e paraqet veten si një ekuilibrues: ai nuk lëviz shumë djathtas, por po sinjalizon se i kupton shqetësimet e më tradicionalëve. Ai është rikthyer në rezidencën klasike papale, këndon në latinisht dhe bisedon me figura kyçe në bllokun konservator, siç është Kardinali Burke.
Zgjedhja e tij përkoi me “Javën e Amerikës” luksoze në Romë, ku thuhet se u premtuan donacione deri në një miliard euro – nëse zgjidhej papa “i djathtë”.
Hijet e korrupsionit mbeten
Historia e financave të Vatikanit është e gjatë dhe e errët. Nga dyshimet për pastrim parash me mafian dhe shërbimet sekrete në vitet 1970 deri te misteri i bankierit të gjetur të varur nën Urën Blackpool në Londër, paratë e Selisë së Shenjtë kanë qenë gjithmonë në prag të errësirës.
Françesku ka ndërmarrë hapa drejt transparencës, ka punësuar auditorë të jashtëm, ka vazhduar me gjyqet e kardinalëve dhe është përpjekur të vendosë rregull në financa. Por strukturat dhe interesat e vjetra mbeten të forta, dhe edhe sot llogaritë shkruhen “me laps mbi copa letre”, siç e ka përshkruar ish-kryeauditori.
“Gjithmonë ka një mënyrë për të gjetur para”
Papa Leo duket se preferon strategjinë e mbledhjes së burimeve ndaj kursimit, ofrimit të bonuseve për punonjësit e Kurias dhe njoftimit të investimeve të reja në pasuri të paluajtshme. Në të njëjtën kohë, ai po përpiqet ta çlirojë Vatikanin nga “mbetjet toksike” të skandaleve duke rihapur rastet simbolike.
Nëse ai do të ketë sukses do të varet nga disponimi i donatorëve amerikanë dhe nëse ai mund ta bindë Kurinë e fuqishme se edhe rastet e shenjta kanë nevojë për bilanc. “Gjithmonë do të ketë një mënyrë për të gjetur para, ashtu siç gjithmonë do të ketë njerëz të varfër”, komentoi një prift në Sheshin e Shën Pjetrit. “Ajo që më intereson tani është dreka”.
