Edi Rama ka folur sot për herë të parë mbi një temë apo telash, që shqiptarët kanë mbi 25 vjet që rropaten: dokumentet, letrat, apo malin me noterizime dhe konfirmime që janë kthyer në një makth real për një detyrë që shteti e ka 100% të tijën dhe ka të gjitha mundësitë dhe lehtësitë për të siguruar dokumentacionin e duhur.
Ndodhi që me rrëzimin e sistemit komunist, në Shqipëri u ngrit një sistem i frishëm, po mjaft i fuqishëm i “dokumenteve”, ku prapa dhe para qëndronin sekserë dhe noterë, gjyqtarë e prokurorë, deri tek majat e pushtetit politik.
Në dokumentet e pronësisë, por edhe në letrat e dëmshpërblimin e të ish-tëpërndjekurve politikë, ka ndodhur ana më e hidhur dhe më dramatike e këtij shteti që “u pi gjakun” si mushkonja shtetasve të vet.
Të përndjekurit politikë në Shqipëri, në vitin 1991 morën me vendim të Parlamentit pafajësi dhe shteti merrte përsipër që të bënte dëmshpërblimin e tyre, pra, të gjithë atyre që gjatë periudhës 1941-1990 ishin dënuar më të ashququajturët “krime politike”, ku në krye qëndronte “agjitacioni e propaganda” dhe një grupim tjetër nenesh nga Kodi Penal komunist.
Kalendat e shtetit komunist ishin preçize siç zakonisht ndodh në çdo diktaturë.
Defterët e dënimit të kundërshtarëve të regjimit ishin jo vetëm të përpikta, por me karakteristika të plota për të tërë fisin dhe farefisin e tyre.
Në çdo ndërmarrje, nëpër zyrat e kuadrit kishte dosje më shumë politike për të gjithë punonjësit dhe lidhjet e tyre më “elementë armiq”. Pra, shteti ishte një database fantastik, ku ti mjaft të thoje emrin dhe gjithçka zbardhej në çast, se kush ishte dhe ç’të takonte.
Por c’ndodhte? Si ish-të përndjekurve, ish-pronarëve, e gjithë asaj kategorie nevojtare për shërbime, shteti “iu nxirrte qumshëtin e nanës” duke i detyruar të bredhin zyrë më zyrë, për të siguruar dokumenta që vetë shteti i posedonte si database që është. Ka qenë një rropatje mizore, shoqëruar dhe me rryshfete, ku gjithçka ishte nën pushtetin e korrupsionit në rastin më të keq, dhe të paaftësisë mbuluar me bukrokraci në rastin më të mirë.
Dhe ja si funksiononte ky sistemi mizor: paguan dikë për diçka që ai që paguan jo vetëm s’ka punë, por ka shkelur ligjin dhe meriton të dënohet.
Shteti, i cili ka të gjitha regjistrat, letrat e arkivat i kërkonte qytetarëve që të plotësonte certifikata dhe të mbushte kërkesa, që më pas duheshin noterizuar, dhe marrë vulë pas vule në zyrat e shtetit.
Vetëm shtetet me njëri-tjetrin përdorin atë që quhet “vulë apostile”, që do të thotë “vulë e saktë” e pafalsifikueshme, në mënyrë që të mos ketë dublikimi. Por edhe kjo tashmë ka rënë sepse përdoren sistemet unike me database dixhitale.
Ndërsa tek ne kishte dhe ka organe shtetërore që duhet të nxjerrin letra mbi organet, apo shteti legalizon letrat e veta.
Kjo ndodhi, pasi në vitet 1990-1992 u vu dorë mbi regjistrim themeltar, njerëzit ndryshuan me vendime gjykatash jo vetëm emrin por edhe amzat e tjera siç janë datë lindja dhe vendlindja.
Të dhëna që janë bazike për shumë e shumë gjëra të tjera, u përmbysën kadastra dhe u dogjën hipoteka.
Pas vitit 1997, u vendos një sistem konfirmimi të dhënash, i cili realisht jo vetëm nuk rregulloi por u vendos si barrikadë e re e qytetarit në rrugën për të marrë të drejtën apo një gjë që i takon nga organet e shtetit.
Një dokument pronësie, pra e famshmja tapi, tërhiqej deri para një viti, jo prej personit të interesuar por prej noterit, i cili së bashku me zyrën e regjistrimit krijuan një rrjet të tmerrshëm lidhjeje, i cili kreu masakrat e mëdha mbi pronësinë, apo ato që quhen tashmë si “mbivendosje”; që do të thotë se për një truall ekzistojnë më shumë se dy njerëz pronarë.
Dhe kjo ka ndodhur pikërisht se qytetari nuk ka akses tel letrat, por dikush tjetër. Kështu ndodhi edhe me të përndjekurit politikë.
Mjaft njerëz që kishin pasur histori tjetër penale në diktaturë arritën të bëhen të përndjekur politikë dhe madje të përfitojnë dëmshpërblime përpara atyre që ishin dënuar realisht.
Kjo situatë rriti shumë tensionet mes ish-të përndjekurve dhe qeverisë, sa që çoi në kulminacionin e saj, kur një dy grevistë të urisë në vitin 2012, Gjergj Ndreca dhe Lirak Bejko i vunë zjarrin vetes pasi ishin lyer me benzinë.
Bejko fatkeqësisht humbi jetën. Në vitin 2013 kur Edi Rama erdhi në qeveri, vendosi që të përndjekurit të trajtohen me “sira”, pra me radhë.
Në fillim duhet të merrnin paratë të burgosurit e gjallë dhe më pas trashëgimtarët.
Në bazë të kësaj skeme, e cila ishte në vetvete verifikuese, u arrit që të marrin lekët një numër i madh të përndjekurisht që morën edhe këstin e tetë.
Në këtë model u ndoq edhe me legalizimet; edhe pse në vitin 2005 u ngrit një strukturë e tërë që e bëri premtim elektoral, në terren nuk u ndanë as çereku i çertefikatave të atyre që kishin aplikuar.
Artan Lame, i cili njihet si një intelektual me dell shtetformues drejtoi një process që në thelb kishte konceptin që zyrtari shkon në shtëpinë e qyetarit, i bënte matjet, dhe i përgatiste dokumentet.
Dhe pikërisht këtu e ka origjinën suksesi i legalizmeve, tek sjellja e mirë me qytetarët, të cilët nuk merreshin me stërmundimin e gjetjes së letrave dhe vulave.
Sipas raporteve ndërombëtare, korrupsioni më i madh në administratën shqiptare këto vite ka qenë pikërisht tek sektorët e letrave, ku njerëzit kanë paguar e paguar vazhdimisht për një gjë, që në çdo vend të botës ju vjen në shtëpi me postë.
Kurse tek në për mbi 25 vjet u ngrit një sistem i tmerrshëm që u pasurua në kulm vetëm duke shitur shërbimet qytetarëve, ashtu si priftërinjtë e para Luterit shisnin indulgjencat…/tesheshi.com/
