Nga Bardha Nergjoni
Është mëse e natyrshme që lypja si fenomen të shfaqet pranë objekteve të kultit, kishë a xhami, e sigurisht në raste festash fetare. Por nëse tek të krishterët përballja me lypësit ndodh tre herë në vit, Pashkë e Krishtlindje, tek muslimanët nuk ndodh vetëm dy herë, pra për dy Bajrame, pasi ata kanë dhe festën javore, të xhumanë – ditë e premte – ku dyert e xhamive, veç besimtarëve të shumtë gëlojnë edhe nga lypësit dorështrirë me fraza të përshpirtshme të mësuar përmendësh e të artikuluar mirë, madje dhe me kantilenat e duhura vokale që shprehin përvujtshmëri, si të ishin trajnuar tek dega e dramës në Akademinë e Arteve.
Ndërsa besimtarët nga ana e tyre, vuajnë sakaq dy përjetime të brendshme të kundërta, teksa ballafaqohen me duar e shtrira, zërat e përvajshëm e fytyrat me mimika të brengosura. Nga njëra anë, besimi i nxit që të jenë dorëdhënës, ndihmëtarë të të pamundurve dhe hallexhinjve. Por nga ana tjetër, etika e besimit e ndalon lypjen, e ndalon që në vend të punës njeriu të zgjedh të shtrijë dorën për të jetuar. Dhe për më tepër, mundohen dhe nga fakti se ata, ushtria e lypësve punon për ndonjë kapo, që më pas, paratë e mbledhura prej tyre gjatë ditës, shkon i bën rrush e kumbulla.
Për ta forcuar këtë dyshim, ndonjë besimtar ngre dhe pyetjen se përse këta lypës nuk ndalen në derën e ndonjë furre-buke, byrektoreje apo ushqimoreje, për t’u kërkuar pra klientëve të atyshëm diçka për të ngrënë, por gjithnjë ndalen në objekte kulti duke kërkuar vetëm para të thata në dorë?!
Dhe ja, ndërsa në xhaminë e Et’hem Beut falet xhumaja, janë me dhjetra lypës që presin përfundimin e faljes për t’u kërkuar besimtarëve pak para.
Elsa ka tre fëmijë të vegjël. Ajo është 31 vjeç edhe me fytyrë të drobitur. Gruaja thotë se ka 3 djem të vegjël dhe nuk ka mundësi tjetër veç lypjes. Çdo të premte e gjen para xhamisë në pritje të pak të hollave. Është shumë e lumtur pasi një zonjë i ka dhënë 5 mijë lekë të vjetra, të cilat i shtërngon me shumë shpresë se do të jetë një ditë e mirë për të. “Dalim këtu çdo të premte. Jemi shumë pasi të gjithë e kanë kuptuar se vetëm këtu njerëzit mund të japin diçka se janë besimtarë”.
Pyetjes nëse ka qenë një ditë e mirë për të, Elsa i përgjigjet se ka edhe më të mira siç është Bajrami. “Në Bajram fitojmë mirë dhe ato janë ditë festash për ne. Ka shumë besimtarë që japin madje edhe të huaj. Edhe tani na japin edhe euro të huajt që vijnë e falen tek kjo xhami. Nuk është se mbledhim shumë, por fitojmë më mirë se kudo”. Jana gjithashtu është një nënë me fëmijë që lyp para xhamisë së Et’hem Beut. Ajo thotë se ka dy djem të vegjël dhe do të duhet të shëtisë Tiranën dhe të vijë këtu çdo të premte pasi njerëzit janë më zemërbardhë kur falen në xhami. “Nuk na japin shumë por është më mirë se në çdo vend që kam lypur. Prandaj vijmë të gjitha këtu çdo të premte. Besimtarët edhe shqetësohen se jemi shumë. Edhe nuk na japin por më mirë se këtu nuk dalim në ndonjë vend tjetër”.
Jana kërkon të sigurojë ushqim dhe veshje për fëmijët. Burri i saj mbledh kanaçe e plastikë në plehra, por paratë janë e pamjaftueshme për të rritur fëmijët e vegjël. Jana është 21 vjeç dhe me fëmijën në krah rend të kapë ndonjë besimtar për të fituar pak para.
Ndërsa pyetjes se përse kërkojnë veç para e jo ushqim, duke u ndalur atje ku tregëtohet, bëjnë sikur nuk e kuptojnë.
Kështu që do ishte më mirë që gjithë ajo panoramë e trishtë urbane me lukuni lypësish që u ngjiten e s’u shqiten njerëzve, besimtarëve posaçërisht, të ishte vetëm nga varfëria; e jo nga varfëria e përzjerë dhe me pak djallëzi. /tesheshi.com/
