Vendimi për të dalë nga marrëveshja bërthamore me Iranin rrit tensionet në një rajon që edhe kështu, është i përfshirë në konflikte të panumërta e të ndërthurura.
Brenda 24 orëve nga njoftimi i presidentit Donald Trump që Shtetet e Bashkuara po braktisnin marërveshjen historike të vitit 2015 për programin bërthamor të Iranit, si Damasku ashtu edhe Riadi përjetuan sulme raketore. Analistët ushtarakë kanë paralajmëruar se duke u larguar nga marrëveshja, veprimi amerikan do të shërbente për të izoluar Teheranin në një kohë kur ai është angazhuar në një numër konfliktesh në gjithë Lindjen e Mesme.
Izraeli që pushtoi një zonë malore nga Siria në vitin 1967, vendosi trupa në këtë zonë duke ndezur sinjalet e alarmit për shkak të frikës se mund të shënjestrohej nga forcat iraniane që operojnë përgjatë kufirit. Baza ajrore më e madhe siriane, T-4 besohet se është fokusi i pranisë së dronëve të Iranit në fqinjen e saj arabe. Në Idlib është përjetuar gjakderdhje ndërsa avionët sirianë dhe rusë kanë bombarduar pozicionet e mbajtura nga kryengritësit. Një koalicion që drejtohet nga sauditët po lufton me aleatët e Iranit, lëvizjen Huthi në jemen, duke e shndërruar pak e nga pak konfliktin fatal civil në një luftë mes rivalësh rajonalë.
Ka lojtarë kyç në rajon, dhe objektivat dhe zonat e tyre të ndikimit janë vatrat më të mundshme ku veprimet e presidentit Trump mund të nxisin dhunë.
Irani
Irani është akuzuar nga armiqtë e tij se po përpiqet të krijojë rritje të ndikimit në një zonë që zgjatet nga kufiri i vet drejt Mesdheut, përmes aleatëve në Irak, Siri dhe Liban, ku ndihmësit e tij, Hezbollahët, kanë konsoliduar pushtetin. Në fazat e hershme të luftës civile shtatëvjeçare në Siri, shiitët e Iranit dërguan këshilltarë taktikë për të mbështetur presidentin Bashar al-Assad. Që prej asaj kohe, Teherani e ka pozicionuar ushtrinë e vet në këtë vend, duke dërguar operatorë dronësh dhe luftëtarë nga trupa e Rojeve Revolucionare. Në shkurt, Izraeli tha se kishte rrëzuar një dron Iranian që kishte depërtuar në hapësirën e tij ajrore.
Izraeli
Kryeministri izraelit ka qenë një prej kritikëve më të furishëm të marrëveshjes me Iranin dhe besohet se ka ndihmuar të bindë presidentin amerikan, Donald Trump të tërhiqet prej saj, duke përdorur paraqitje të thjeshta e teatrale. Benjamin Netanjahu ka paralajëmruar për një luftë të pashmangshme me Iranin, duke e akuzuar krye-armikun e vet se po përpiqet të vendosë prani të përhershme ushtarake në Siri.
Por, ndërkohë që paralajmëron vazhdimisht për komplote të Iranit për të sulmuar, është Izraeli që duket se kryeson në këtë drejtim me disa sulme të raportuara mbi forcat e Teheranit në Siri, këtë vit. Pak pas njoftimit të Trump se Shtetet e Bashkuara do të tërhiqeshin nga marrëveshja me Iranin, media shtetërore siriane tha se mbrojtja ajrore kishte rrëzuar dy raketa izraelite.
Arabia Saudite
Arabia Saudite është mbërthyer në disa luftëra rivale në Lindjen e Mesme me Iranin, të cilat për një kohë të gjatë ishin përqëndruar në Siri, ku dy shtetet më të fuqishme të rajonit shfrytëzuar ndasitë sektariane suni-shiite. Në vitin 2015, Arabia Saudite me dominim sunit dhe një aleancë shtetesh muslimane ndërhynë në luftën civile të Jemenit. Vitin e kaluar, militantët Huthi të mbështetur nga Irani nisën të qëllojnë raketa ndaj Riadit, duke sjellë luftimet në kryeqytetin e mbretërisë, ndërsa dy raketat më të fundit u raportuan të mërkurën. Si pjesë e përpjekjes së tij anti-Iran, lidershipit saudit ka mirëpritur lëvizjen e Trump për të rivendosur sanksione ndaj Iranit.
Siria
Lufta civile siriane ka shkatërruar vendin ndërsa fuqitë botërore kanë kryer lëvizje në mbështetje të fraksioneve të opozitës për t’i kontrolluar ato. Në fushatën e vet për të zmbrapsur atë që e sheh si ndikim saudit, Irani e ka përcaktuar veten si një lojtar kyç në luftë, duke operuar kryesisht përmes milicive pro-Asad që janë shpërndarë në të gjithë shtetin e dërrmuar. Izraeli thotë se Irani ka rekrutuar me dhjetëra mijë luftëtarë shiitë në Siri.
Libani
Grupi militant dhe politik i Hezbollahëve në Liban prej kohësh ka qenë vegël e padronit të tij, Iranit për të zbatuar axhendën shumë përtej kufijve të vet. Izraeli dhe Hezbollahët luftuan për një muaj në vitin 2006 dhe zyrtarë të mbrojtjes izraelite kanë paralajmëruar se Irani po dërgon raketa për grupin me anë të një rruge tokësore përmes Sirisë.
Jemeni
Arabia Saudite dhe kundështarët e saj në Jemen, lëvizja e armatosur Huthi janë në një luftë trevjeçare që ka nxitur një prej krizave më të rënda humanitare në botë. Një koalicion i drejtuar nga sauditët, mbështetur nga britanikët dhe amerikanët, ka nisur sulme ajrore që kanë vrarë me dhjetëra civilë. Irani nuk e pohon përfshirjen e drejtëpërdrejtë në Jemen, por besohet gjerësisht se është në mëbshtetje të lëvizjes Huthi. Të mërkurën, Arabia Saudite dhe rrebelët Huthi qëlluan një raund raketash mbi Riad që u interceptuan mbi kryeqytetin e vendit.
Iraku
Duke armatosur dhe trajnuar me mijëra militantë shiitë në Irak, Teherani ka kërkuar të zmbrapsë luftëtarët e ISIS të cilët morën në kontroll pjesën më të madhe të vendit të shkatërruar nga konfliktet në vitin 2014. Këto fraksione mbeten të armatosura dhe të fuqishme në Irak, ndërsa Teherani kërkon të përkrahë qeverinë e brishtë të vendit.
Turqia
Presidenti turk, Recep Tayyip Erdoğan tha se Shtetet e Bashkuara do “të humbisnin në fund” nga tërheqja prej marrëveshjes historike bërthamore me Iranin e vitit 2015, dhe paralajmëroi se lëvizja e Trump mund të krijonte “kriza të reja në rajon”. Marrëdhëniet midis Turqisë dhe Shteteve të Bashkuara tashmë janë dëmtuar edhe nga mbështetja amerikane ndaj milicive kurde brenda Sirisë me të cilat Ankaraja lufton. Një zëdhënës i Erdoganit paralajmëroi pak pas njoftimit të Trump, se veprimet e presidentit amerikan do të shkaktonin “paqëndrueshmëri dhe konflikte të reja”.
Katari
Izoluar mes vendeve të Gjirit, Katari është përplasur me shtetet e tjera arabe. Arabia Saudite, Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Egjipti vendosën sanksione ekonomike dhe bojkot diplomatik mbi vendin e vogël e të pasur të rajonit, duke e akuzuar atë se mbështet militantët ekstremistë dhe se e kishte rreshtuar veten me Iranin. Katari i mohon akuzat, por marrëdhëniet me fqinjët mbeten të tensionuara dhe vendi ka rikthyer lidhjet diplomatike me Teheranin.
Përgatiti: Juli Prifti – /tesheshi.com/
