Nga Blendi Gashi
Mbrojtja e dëshmitarëve në proceset gjyqësore vazhdon të mbetet një nga sfidat për sistemin e drejtësisë në Kosovë.
Kohët e fundit, organet e ndjekjes penale kanë kryer një varg arrestimesh, përfshirë edhe persona të profilit të lartë politik, siç është Azem Syla, apo siç quhen shpesh, “peshqit e mëdhenj”, të dyshuar për krim të organizuar dhe korrupsion.
Edhe pse që nga viti 2011, Kosova ka ligjin për mbrojtjen e dëshmitarëve, i cili mundëson masa mbrojtëse për të siguruar mbrojtje të personit të mbrojtur nga rreziku serioz, ky ligj nuk po gjen zbatim në Kosovë.
Në kuadër të institucioneve të drejtësisë ekziston një komision, i cili merret me mbrojtjen e dëshmitarëve dhe udhëhiqet nga kryeprokurori i Shtetit, kryesuesi i Zyrës së hetuesisë së Policisë së Kosovës dhe drejtori i Drejtorisë për mbrojtjen e dëshmitarëve.
Ehat Miftaraj, nga Instituti i Kosovës për Drejtësi (IKD) thotë se Ligji për mbrojtjen e dëshmitarëve luan rol vendimtar në hetimin, ndjekjen dhe gjykimin e kryesve të veprave penale serioze, ku hyn krimi i organizuar, korrupsioni, veprat penale të trafikimit, etj.
Miftaraj thotë se Ligji i aplikueshëm në Kosovë që rregullon këtë fushë ofron masa mbrojtëse procedurale dhe joprocedurale lidhur me personat që hyjnë në kuadër të programit për dëshmitar të mbrojtur.
Por, sipas tij zbatimi i këtij ligji në Kosovë ende mbetet sfidë.
“Përderisa, EULEX-si në raste të caktuara ka zbatuar dhe është duke zbatuar ligjin për mbrojtjën e dëshmitarëve në raste të caktuara, kjo në praktikë nuk vërehet edhe tek prokurorët vendore, e veçanërisht tek Prokuroria Speciale e Republikës së Kosovës, si prokurori me kompetencë për të hetuar dhe ndjekur kryesit e veprave penale më serioze në Kosovë.
Rol vendimtar në sigurimin e dëshmisë së dëshmitarëve të mbrojtur dhe fitimin e besimit që të njëjtit të dëshmojnë në rastet e rënda ndaj kryesve të veprave penale të profilit të lartë, është ofrimi i sigurisë fizike dhe mirëqenies së vetë dëshmitarit dhe anëtarëve të familjes së tyre. Fatkeqësisht në shumë raste të tilla në Kosovë, organet kompetente kanë dështuar të ruajnë në radhë të parë identitetin e vet dëshmitarëve dhe me këtë, të njëjtit kanë qenë subjekt të sulmeve dhe kërcënimeve”, ka thënë Miftaraj, për tesheshi.com.
Sipas tij, kjo qasje e tillë, ndikon drejtpërdrejtë që dëshmitarët eventual të humbin besimin në organet e drejtësisë dhe me këtë edhe të hezitojnë të bashkëpunojnë dhe dëshmojnë për organet e ndjekjes.
Kurse, avokati i njohur kosovar Arianit Koci, thotë se frikësimi i dëshmitarëve është një problem i madh për gjithë shtetet e regjionit, madje sipas tij edhe në Tribunalin e Hagës, ka qenë prezent ky problem.
“Ka shumë fjalë për këtë çështje, por sa i përket dënimeve, qoftë nga EULEX-i apo ana e vendorëve, sa di unë, nuk kemi asnjë aktgjykim dënues në Kosovë.
Sidoqoftë, dëshmitarëve duhet të ju krijohet një ambient i sigurt për të dëshmuar të qetë dhe pa presion”, thotë avokati Koci, për tesheshi.com.
Ndryshe, Kodi i Procedurës Penale të Republikës së Kosovës parasheh mbrojtje për dëshmitarët në procedurë penale, në rast se ka rrezik serioz për rrezikim të jetës, shëndetit apo pronës së dëshmitarit apo edhe anëtarit të familjes, siç është urdhri për masa mbrojtëse apo urdhri për anonimitet nga të pandehurit apo publiku.
Pas luftës, mbrojtja e dëshmitarëve si kompetencë u ka takuar organizatave ndërkombëtare; fillimisht administratës së Kombeve të Bashkuara – UNMIK-ut, e më pas misionit të Bashkimit Evropian për Sundim të Ligjit, EULEX-it. /tesheshi.com/
