Udhëheqësi politik i Hamasit, Ismail Haniyeh, u vra në Teheran në moshën 62-vjeçare në atë që grupi palestinez e quajti një “sulm tradhtar sionist në rezidencën e tij”.
Por më shumë se “tradhëtar sionist”, duket se ekzekutimi ka qenë një akt “tradhëtar iranian”, sipas asaj që po zien në botën islame, e cila e konsideron shiizmin po aq të poshtër sa sionizmin, ku të dy pikëtakohen në armiqësinë ndaj Islamit e muslimanëve.
Haniyeh, i cili shërbeu për një kohë të shkurtër si kryeministër në qeverinë e Autoritetit Palestinez në vitin 2006, u vra herët të mërkurën së bashku me një truproje kur shtëpia ku ai po qëndronte u godit, pas gati dhjetë muajsh të luftës së Izraelit në Gaza. Haniyeh ishte në Teheran për të marrë pjesë në inaugurimin e presidentit të ri të Iranit, Masoud Pezeshkian, të martën.
Udhëheqësi i Hamasit është shfaqur si një figurë kryesore në lëvizjen çlirimtare palestineze dhe, ashtu si kolegët e tij dhe brezat e politikanëve dhe aktivistëve palestinezë, ka qenë prej kohësh në shënjestrën kryesore të Izraelit. Megjithëse Izraeli nuk e ka marrë zyrtarisht përgjegjësinë për vrasjen, një ministër izraelit festoi vdekjen e Haniyeh në një postim në Platformën X.
Haniyeh lindi në kampin e refugjatëve Shati në brigjet e qytetit të Gazës nga prindër që u zhvendosën nga qyteti i tyre Asqalan (tani i njohur si Ashkelon) kur Izraeli u formua në 1948.
Anëtarësimi në Hamas
Si i ri, Haniyeh ishte një student aktivist në Universitetin Islamik në qytetin e Gazës, ku studioi letërsinë arabe. Ndërsa ishte në universitet, në vitin 1983 ai iu bashkua Bllokut Islamik të Studentëve, një organizatë e cilësuar nga shumë njerëz si pararendësja e Hamasit.
Kur në dhjetor 1987 shpërtheu kryengritja palestineze kundër pushtimit izraelit, e njohur si Intifada e parë, Haniyeh ishte në mesin e të rinjve që morën pjesë në protesta. Ishte gjithashtu viti i themelimit të Hamasit, ku Haniyeh ishte ndër anëtarët më të rinj.
Izraeli e burgosi Haniyeh të paktën tre herë. Pasi kreu dënimin e tij më të gjatë, një dënim me tre vjet, ai u deportua në Liban në vitin 1992 së bashku me qindra anëtarë të tjerë të Hamasit, duke përfshirë udhëheqësit e lartë të Hamasit Abdel-Aziz al-Rantisi dhe Mahmoud Zahhar, dhe anëtarë të grupeve të tjera të rezistencës palestineze.
Por Haniyeh u kthye në Gaza një vit më vonë pas nënshkrimit të Marrëveshjes së parë të Oslos dhe u bë një i besuar i ngushtë i Sheikh Ahmad Yassin, udhëheqësi shpirtëror dhe themeluesi i Hamasit. Pasi Izraeli liroi Jasin nga burgu në vitin 1997, Haniyeh u emërua si ndihmës i tij.
Ky pozicion i lartë nënkuptonte që Haniyeh u bë një objektiv për vrasje. Izraeli deri atëherë kishte krijuar një model të gjatë të vrasjes së liderëve palestinezë gjatë viteve.
Haniyeh dhe Yassin i mbijetuan një atentati izraelit së bashku në shtator të vitit 2003, duke i shpëtuar me vështirësi nga një ndërtesë në qytetin e Gazës disa sekonda përpara se të goditej nga një sulm ajror izraelit.
Popullariteti në rritje
Megjithatë, disa muaj më vonë Jasini u vra nga forcat izraelite teksa po dilte nga xhamia pas namazit të sabahut. Muajin pasues, Al-Rantisi u vra në një sulm izraelit me helikopter në qytetin e Gazës.
“Pas vitit 2003, Haniyeh fitoi shumë popullaritet mes njerëzve të Hamasit thjesht për shkak të qëndrimit, pozicionit dhe paraqitjeve të tij në media”, tha për Al Jazeera, Hassan Barrari, një analist dhe profesor në Universitetin e Katarit. “Ai ishte një figurë e shquar deri në atentat”.
Statusi i Haniyeh brenda lëvizjes palestineze u rrit më tej në vitin 2006 kur Hamasi kandidoi për zgjedhjet parlamentare në Palestinë për herë të parë që nga themelimi i tij. Në një rezultat tronditës, grupi fitoi më shumë vota, duke i dhënë një goditje Fatahut dhe duke vendosur Haniyeh si kryeministër të Autoritetit Palestinez.
Rezultati i kapi Shtetet e Bashkuara, të cilat i kishin shpallur zgjedhjet, të papritura.
Senatorja e atëhershme e Nju Jorkut, Hillary Rodham Clinton, tha në kasetat e zbuluara pas zgjedhjeve: “Unë nuk mendoj se duhet të kishim shtyrë për zgjedhje në territoret palestineze. Mendoj se ishte një gabim i madh. Dhe nëse donim zgjedhje, atëherë duhet të ishim siguruar që të kishim bërë diçka për të përcaktuar se kush do të fitonte”.
Të pakënaqur me rolin qendror të Hamasit në Autoritetin Palestinez, qeveritë perëndimore kanë pezulluar ndihmën për Autoritetin Palestinez, duke e vënë atë nën presion të madh financiar. SHBA dhe shumë qeveri të tjera perëndimore e shohin Hamasin si një organizatë “terroriste”.
Mes presionit nga Perëndimi dhe tensioneve të rritura midis Hamasit dhe Fatahut, Presidenti i Autoritetit Palestinez Mahmoud Abbas shkarkoi Haniyeh dhe shpërndau qeverinë e tij. Kjo çoi në një qeveri të pavarur në Gaza nën udhëheqjen e Hamasit në 2007, të kryesuar nga Haniyeh.
Rrethimi i Gazës
Pasi Hamasi mori pushtetin, Izraeli, në bashkëpunim me Egjiptin fqinj, vendosi një rrethim 17-vjeçar në enklavë. “Ky rrethim nuk duhet të thyejë vullnetin tonë dhe nuk duhet ta kthejë këtë konflikt në një konflikt të brendshëm palestinez, por konflikti duhet të jetë kundër palëve që imponuan rrethimin kundër popullit palestinez,” tha Haniyeh në një konferencë shtypi në vitin 2006.
I emëruar në krye të Byrosë Politike të Hamasit në vitin 2017, duke zëvendësuar Khaled Meshalin, Haniyeh ka udhëhequr diplomacinë e Hamasit nga një numër vendesh, duke përfshirë Turqinë dhe kryeqytetin e Katarit, Doha, duke shërbyer si negociator në bisedimet e armëpushimit ose duke marrë pjesë në negociatat me Iranin.
“Haniyeh ishte një figurë politike dhe pragmatike për këtë,” tha për Al Jazeera analisti politik palestinez Nour Odeh. “Ai ishte i njohur për mbajtjen e marrëdhënieve shumë pozitive me udhëheqësit palestinezë nga të gjitha fraksionet.”
Pas sulmit të 7 tetorit në Izraelin jugor, qeveria izraelite e bëri të qartë se liderët e lartë të Hamasit ishin efektivisht në listën e saj për t’u goditur. Shumë nga anëtarët e ngushtë të familjes së Haniyeh janë vrarë që atëherë në Gaza.
Vrasjet e familjarëve
Në prill, tre nga djemtë e tij u vranë në një sulm ajror izraelit në automjetin e tyre. Katër nipërit e tij u vranë gjithashtu – tre vajza dhe një djalë. Haniyeh tha se gjithsej 60 anëtarë të familjes së tij ishin vrarë në dhjetë muajt e fundit.
“I gjithë populli ynë dhe të gjitha familjet e banorëve të Gazës kanë paguar një çmim të lartë me gjakun e fëmijëve të tyre dhe unë jam njëri prej tyre”, tha ai në një intervistë.
Vrasja e tij është vrasja e fundit e një lideri të lartë të Hamasit. Këtë vit, zyrtari i lartë i Hamasit, Saleh al-Arouri u vra në një sulm izraelit me dron në Bejrut.
Por Barrari tha se atentatet izraelite “kurrë nuk e përfunduan Hamasin”, as në të kaluarën dhe as tani.
“Nuk është sikur Izraeli po lufton mafian. Këta njerëz përfaqësojnë rezistencën palestineze”, tha ai. /tesheshi.com/
