Vendosja e emrit “Ardian Klosi” të një shkolle në Tiranë, për pak sa nuk u bë debat-dite në media sociale e atë online, mbi atë nëse duhet apo jo të nderohet – duke emërtuar një vatër dijeje pra – me emrin e dikujt që ka ikur nga kjo botë duke ia dhënë vetes. Por gjithçka kaloi tangent, mënjanuar nga të tjera tema dite me spec. Ama, koinçidoi risjellja në kujtesë e Ardian Klosit, me dy intervista si pjesë e një përplasjeje disavjeçarë: atë të Kadaresë dhe atë të Lubonjës, ku në secilën prej tyre këta të fundit u sulmuan ndërsjelltazi, mu për shkak të së kalurës së tyre nën komunizëm, shoqëruar nga akte dhe qëndrime të veçanta.
Dhe në këtë rast duhet kujtuar se dikur, këtu e 20 vite më parë, treshja që themeloi një linjë të mendimit kritik shqiptar post-komunist, Edi Rama – Fatos Lubonja – Ardian Klosi, e pati Kadarenë prehnë e vet kryesore. Ata kurrë nuk mund ta pranonin disidencën e pretenduar nga shkrimtari i njohur, duke e renditur atë në shërbëtor par exelence të regjimit të Enver Hoxhës dhe vetë diktatorit nominalisht.
Më poshtë po sjellim një pasazh të të ndjerit Klosi për Kadarenë, gjatë një interviste të tij të atyre viteve, por që nxjerr për herë të parë në dritë dhe një qëndrim të ashpër të tij karshi një tjetër figure të shquar shqiptare (që ai e quante një shqiptar të keq), Aleksandër Moisiut.
Ja si shprehet i ndjeri Klosi për të ndjerin Moisiu:
Ne shqiptarët bëjmë gabim të madh kur mburremi p.sh. me Aleksandër Moisiun. A. Moisi ka qenë një aktor i madh austriak, ndërsa si shqiptar duhet thënë se ka qenë një shqiptar i keq që të mbush me turp. Mirë që më shumë e fshehu se e shprehu që ishte shqiptar, mirë që në karrierën e tij të gjatë nuk recitoi as dy vargje shqip që t’i kishim tani në magnetofon, por, përveç dy stërnipërish nga Durrësi që shkruan monografi për të, Vangjel dhe Kristo Moisiut, këtij vendi ai nuk i la asgjë. Një pemë të kishte mbjellur dobare në Durrës, pale sikur të kishte ngritur me paratë e Burgteatrit një shkollë fillore në mëhallën e fëminisë!
Dhe më tej, ai ekzekuton vetë Kadarenë:
Sa për Kadarenë, ai është aq i veçantë dhe i çuditshëm në të gjithë karrierën e vet, saqë nuk vlen fare si shembull. Ma merr mendja se jeton sot me tantiemat e veprave që i ka shkruar nën diktaturë (sepse po të qe për veprat pas arratisë, si, “Nga dhjetori në dhjetor”, “Pesha e kryqit” dhe “Dialog me Alain Bosquet” ose intervistave në shtypin kosovar, tani do të kishte vdekur urie). Eshtë rast ideal i shkrimtarit i cili vjel pas disa vjetësh frytet e veprës së tij, por të cilin megjithatë vetë, kur mendon harracin e rëndë që ka paguar për këtë vepër, nuk do ta kisha kurrë zili. Sepse, të duash të bëhesh si Ismaili është si të duash të vendoset dhe njëherë diktatura, që t’i ngresh pastaj një kult diktatorit, (për të të lënë rehat të shkruash atë që do), pastaj kulti të arrijë përmasa homerike (Enver Hoxha Skënderbe, si një mal me kryet në re etj.); të të vënë në dispozicion Jusuf Vrionin, që të marrësh nam në Francë….Jo, jo, Ismaili është i papërsëritshëm, madje dhe në mosmirënjohjen ndaj mbështetjes që i është dhënë asaj kohe.
Dhe meqë këto ditë është diskutuar dhe mbi vërtetësinë ose jo të atij Sknëderbeu servirur nga historiografia shqiptare, duhet kujtuar fakti sa Klosi, edhe si përkthyes i Shmid-it, njeriut që e ofroi heroin kombëtar krejt të çmitizuar dhe real, ishte ndër ata që nuk pajtohej me Skënderbeun e dalë nga kuzhina e historiografisë komuniste. Përgatiti: Ermir Hoxha – /tesheshi.com/
