E ardhmja e Bashkimit Evropian kërcënohet seriozisht nga kërcënimet e brendshme dhe të jashtme, sipas ish-gazetarit dhe zyrtarit francez William Desmonts në analizën e tij të situatës në BE për La Grande Coversation.
Në pamje të parë, ngjarjet e muajve të fundit duket se kanë forcuar BE-në dhe kanë hapur një të ardhme premtuese. Shkaktuar nga pandemia, pas problemeve fillestare, gjë që është e kuptueshme duke pasur parasysh mungesën e një precedenti të tillë prej më shumë se një shekulli, reagimi i institucioneve evropiane ishte mjaft i përshtatshëm.
Megjithëse BE-ja nuk ka asnjë kompetencë në shëndetësi; prokurimi i përbashkët i vaksinave, i përfunduar në kohë rekord, bëri të mundur arritjen e mbulimit në vetëm pak muaj, gjë që mundësoi rikthimin në jetën normale sociale dhe ekonomike.
Në korrik 2020, BE theu gjithashtu një tabu kritike duke krijuar për herë të parë një borxh të përbashkët, në shumën e konsiderueshme prej 750 miliardë eurosh, për të zbutur pasojat ekonomike dhe sociale të pandemisë duke përshpejtuar tranzicionin e gjelbër dhe dixhital. Kjo nismë, e paimagjinueshme vetëm pak muaj më parë, më në fund u mirëprit pothuajse njëzëri.
Përballë pushtimit rus të Ukrainës, BE-ja në më pak se një vit arriti të heqë qafe pothuajse të gjithë gazin, naftën dhe qymyrin rus nga të cilat ekonomia e saj varej shumë. Dhe BE-ja e bëri këtë pa ndërprerje në furnizimin me energji që me të drejtë mund të frikësohej në fillim të konfliktit. BE ishte gjithashtu në gjendje të niste një përgjigje të fortë për sa i përket sanksioneve dhe mbështetjes për Ukrainën, pavarësisht frenimit të fortë të vendosur nga rregulli i unanimitet mbi politikën e jashtme.
Edhe këtu, BE-ja ka thyer tabutë duke ofruar ndihmë të konsiderueshme ushtarake për vendin në luftë dhe trajnim masiv të ushtarëve ukrainas. Për herë të parë, ajo madje krijoi një mekanizëm për prokurimin e përbashkët të municioneve për të ndihmuar Ukrainën, ndërsa në të njëjtën kohë rimbushte rezervat evropiane. Me pak fjalë, ndryshe nga pritshmëritë e presidentit rus Vladimir Putin, Bashkimi Evropian nuk u nda dhe u paralizua, por mbeti i fortë.
Gjithmonë thuhet se integrimi evropian lulëzon në kriza. Vitet e fundit e kanë konfirmuar këtë thënie. Në një botë që është bërë më e pasigurt dhe me sa duket më armiqësore, Eurofobia është larguar dhe “largimi nga Evropa” nuk është më tërheqës për shumë njerëz. Edhe e djathta franceze Marine Le Pen, si dhe kryeministrja italiane e ekstremit të djathtë, Giorgia Meloni, e kanë braktisur këtë ide, ndërsa në Britaninë e Madhe Brexit-i tashmë njihet gjerësisht si një fatkeqësi.
Pra, pse të shqetësoheni për të ardhmen e integrimit evropian? Në analizën e tij, Desmonts thekson se shumë re po mblidhen nga tre burime njëherësh: dinamika e brendshme politike e Unionit, niveli gjeopolitik dhe së fundi gjendja ekonomike. Dhe, sipas tij, duket e pamundur që Evropa të jetë në gjendje të përballet në mënyrë efektive me këtë kombinim sfidash.
Dinamika e brendshme shqetësuese
Para së gjithash, thekson ai, jemi dëshmitarë të një kthese të përgjithshme djathtas në opinionin evropian. Socialdemokracia është kudo në tërheqje dhe të gjelbërit nuk mund ta zëvendësojnë atë. Kjo prirje është e lidhur me një fenomen po aq shqetësues: digat midis të djathtës tradicionale dhe të djathtës ekstreme janë thyer dhe e djathta tradicionale tani në përgjithësi preferon të qeverisë me të djathtën ekstreme sesa me qendrën e majtë kur përballet me një zgjedhje.
E djathta ekstreme është në pushtet ose e lidhur me të në Suedi, Finlandë, Letoni, Poloni, Hungari, Sllovaki dhe Itali. FPÖ dominon spektrin politik austriak dhe AfD është bërë partia e dytë më e fortë në Gjermani sipas sondazheve. Ndërkohë, në Francë, politikat e zbatuara nga presidenti Macron dhe paaftësia e së majtës për të ofruar një alternativë të besueshme, po forcojnë çdo ditë RN-në e djathtë Marine Le Pen.
“Kjo valë e ekstremizmit të krahut të djathtë është kryesisht rezultat i dëmit të shkaktuar në shoqëritë evropiane nga katër dekada të derregullimit që shoqërojnë globalizimin dhe politikat evropiane të nxitura në thelb nga një kult naiv i konkurrencës dhe tregtisë së parregulluar. Megjithatë, ajo nuk do të bëjë asgjë për të zhbërë dëmin e bërë nga neoliberalizmi.
Përkundrazi, ajo ngadalëson progresin thelbësor të integrimit evropian për sa i përket të drejtave sociale, tranzicionit ekologjik, buxheteve të përbashkëta dhe taksave. Me politikën e saj ksenofobike, ajo forcon marrëdhëniet e Evropës me “jugun global”. Dhe mund të ndodhë që ndihma evropiane për Ukrainën të jetë e kufizuar, nëse nuk bllokohet”, thotë William Desmonts.
Konteksti i përkeqësuar gjeopolitik
Lufta kundër Ukrainës ka forcuar shumë lidhjet mes BE-së dhe SHBA-së. Pas presidencës së Donald Trump, forca e angazhimit amerikan ndaj Ukrainës erdhi si një surprizë qiellore për evropianët.
“Pa aleatët tanë përtej Atlantikut, nuk ka dyshim se Putini do ta kishte fituar tashmë luftën në Ukrainë. E ardhmja, megjithatë, ka të ngjarë të jetë më pak idilike. Para së gjithash, episodi ukrainas nuk e ka ndryshuar vizionin strategjik të amerikanëve, të cilët, në të gjithë spektrin politik, e konsiderojnë Kinën kundërshtarin e tyre kryesor. Ata nuk pranojnë që edhe Kina është bërë një fuqi e madhe dhe duan të kundërshtojnë statusin e saj si të tillë. Dhe konkurrenca e brendshme politike në SHBA çon në një përshkallëzim të vazhdueshëm të konfliktit me Kinën”, thotë Desmonts.
Ai shton se Evropa është seriozisht e ndarë për këtë çështje. Ekonomia e saj, dhe veçanërisht industria gjermane, është shumë e varur nga tregu kinez. Meqenëse Evropa ka vetëm një prani margjinale në Paqësor, shumë evropianë besojnë se BE-ja nuk ka domosdoshmërisht të njëjtat interesa si SHBA-ja dhe se Kina nuk përbën një kërcënim të drejtpërdrejtë, edhe nëse ka fërkime.
“Shumë kanë frikë se do të përfshihen në një proces që mund të çojë në luftë me Kinën. Përkundrazi, ata shpresojnë, megjithëse në mënyrë naive, se Kina mund të ndihmojë në bindjen e Putinit të tërhiqet nga Ukraina. Të tjerë besojnë se regjimi autokratik i Kinës është kërcënimi kryesor për të gjitha demokracitë dhe se Evropa nuk duhet të bëjë të njëjtat gabime me Kinën siç bëri me Rusinë në dekadat e fundit. Në këtë këndvështrim, Evropa duhet të shtrëngojë dhe të kufizojë seriozisht marrëdhëniet ekonomike me Kinën, duke kuptuar se ajo është shumë e dobët, veçanërisht përsa i përket sigurisë së saj, për të bërë diçka tjetër veçse të ndjekë SHBA-në në këtë fushë”, mendon analisti francez.
Kjo çështje është dhe do të mbetet padyshim një nga pikat kryesore të mosmarrëveshjes brenda BE-së për vitet në vijim. Në fund, duket se BE do të humbasë në të dyja aspektet: nuk do të bëjë mjaftueshëm në sytë e amerikanëve, duke përforcuar mosbesimin që shumë prej tyre ndjejnë ndaj Evropës, por do të bëjë akoma shumë në sytë e evropianëve, shton analiza.
“Afrimi i BE-së dhe SHBA-së është i lidhur ngushtë me qeverisjen e Biden-it. Zgjedhjet afatmesme treguan, nëse duheshin prova, se vendi është ende i ndarë 50:50. Nëse administrata republikane do të pasonte Biden, edhe nëse presidenti nuk do të ishte Trump, mbështetja e madhe amerikane për Ukrainën, madje edhe pjesëmarrja e saj në Organizatën e Traktatit të Atlantikut të Veriut, mund të vihej shpejt në pikëpyetje”, beson Desmonts.
Perspektiva e vështirë ekonomike
Dinamika shqetësuese e brendshme dhe përkeqësimi i kontekstit ndërkombëtar shoqërohen nga një perspektivë e vështirë ekonomike e lidhur ngushtë me të dyja. Është e vështirë të shihet se si ekonomia kryesore e BE-së, Gjermania, mund të jetë joserioze dhe e ndikuar përgjithmonë nga tensionet në rritje midis SHBA-së dhe Kinës me rritjen e automjeteve elektrike, në të cilat ajo mbetet pas prodhuesve amerikanë dhe kinezë.
“Industria e automobilave është shtylla kurrizore e fuqisë industriale dhe të eksportit të Gjermanisë, duke përfshirë sektorët në rrjedhën e sipërme të makinerive, mekanikës, kimikateve dhe çelikut. Kështu, industria gjermane hyri edhe një herë në turbulenca të rënda afatgjata. Në të kaluarën, ajo është rikuperuar nga fatkeqësitë me një elasticitet të jashtëzakonshëm, në veçanti falë qeverisjes pjesëmarrëse të korporatave që ka imponuar bashkëvendosjen, por këtë herë kërcënimi duket veçanërisht serioz,” paralajmëron Desmonts.
Dobësimi i parashikueshëm i qendrës industriale evropiane kombinohet me një vonesë të konsiderueshme kumulative në të gjitha fushat e teknologjisë së lartë: inteligjencën artificiale, gjysmëpërçuesit, teknologjitë e gjelbra, bioteknologjinë etj. Kjo është për shkak të mungesës së një politike industriale evropiane.
“BE ka arritur të ruajë njëfarë ndikimi falë efektit të Brukselit, aftësisë së tij për të përcaktuar standarde që janë të detyrueshme për industrinë për shkak të madhësisë së tregut vendas. Por kjo performancë po zvogëlohet në mënyrë të qëndrueshme ndërsa tregjet në zhvillim zgjerohen dhe, në afat të gjatë, është e pamundur të mbetesh një përcaktues standard pa zotëruar teknologjitë në fjalë. Pas katër dekadash politikë të drejtuar kryesisht nga konkurrenca dhe ‘tregtia e lirë’, Evropa është në rrugë të mbarë drejt nënshtrimit teknologjik”.
Ndërgjegjësimi për dobësitë e Evropës dhe pasojat e tyre potencialisht serioze janë rritur ndjeshëm vitet e fundit, veçanërisht për shkak të pandemisë. Megjithatë, përgjigja është larg të qenit adekuate, pasi ajo nënkupton transferime të mëdha të sovranitetit, pasi organet evropiane duhet të vendosin të mbështesin një industri të caktuar dhe të bashkojnë burime të konsiderueshme. Nëse kjo diagnozë është e saktë, do të na duhet një dozë e fortë e “optimizmit të vullnetit” për të pasur sukses në lëvizjen e integrimit evropian në një drejtim më ekologjik, solidar dhe demokratik në vitet e ardhshme, përfundon analiza.
Evropa dhe evropianët kanë treguar tashmë se, përballë vështirësive, ata janë të aftë të bëjnë hapa që fillimisht dukeshin të pamundura. /tesheshi.com/
