Në orët e hershme të mëngjesit, brenda një boulangerie komode të Parisit, makina të mëdha përzierësish përgatisin brumë për prodhimet e mëngjesit që është bërë një simbol i ushqimit të mirë francez. Furrtari Frederic Pichard thotë se nuk është sekret se si të bësh një krosant të mirë.
“Gjithë çfarë ju duhet është një savoir-faire (njohuria) dhe sigurisht qumësht, sheqer, vezë dhe miell”, thotë Pichard. “Por përbërësi kyç është gjalpi. Nga tetë kilogramë brumë këtu, tre kilogramë janë gjalpë. Më shumë se një e treta e krosantëve janë bërë nga gjalpi.”
Pichard, i cili fitoi një çmim për krosantin më të mirë të Parisit në vitin 2017 dhe “pain au chocolat” më të mirë në vitin 2016, ka një kontratë me një fermë që i jep atij gjalpë të freskët. “Shyqyr Zotit”, thotë ai. “Sepse për shkak të një mungese, shumë furrëtarë të Parisit mezi po gjejnë gjalpin për të cilin kanë nevojë”. Pichard parashikon që disa mund t’i kthehen përdorimit të margaritës, një lloj herezie kulinare për çdo kuzhinier francez.
Vendi i sos-kremit dhe krosantit, është duke përjetuar një mungesë gjalpi, që nuk është parë në kohët e fundit. Francezët konsumojnë më shumë gjalpë për frymë se çdo komb tjetër në botë: rreth 18 funta për person çdo vit. Pra, frika nga mungesa – qoftë e vërtetë apo e fryrë – ka shkaktuar panik.
“Ju duhet të kuptoni se gjalpi ka një rol kyç në kuzhinën franceze dhe ne hamë gjalpin në çdo vakt”, thotë Bernard Rouyer, kreu i Qendrës Interprofessionnel de la Economie Laitiere, një organizatë që përfaqëson industrinë franceze të qumështit. “Duke qenë francez, nuk mund të imagjinoj të ha ndonjë gjellë me rrepkë pa gjalpë dhe ne e konsiderojmë kombinimin e një baguette dhe gjalpit si çift i përsosur”.
Kriza aktuale është rezultat i rritjes së kërkesës botërore për gjalpë, me prodhuesit që përpiqen të mbajnë lart çmimet. Në perëndim, yndyra nuk konsiderohet më armiku ushqimor si dikur, dhe rrjedhimisht kjo ndryshoi qëndrimin ndaj përdorimit të gjalpit. Rouyer tregon kopertinën e para disa vitesh të Time Magazine që proklamonte “Hani gjalpë”.
Ndërkohë, konsumi i gjalpit po rritet në shumë vende në zhvillim.
“Disa vende të reja po importojnë gjithashtu gjalpë, një fenomen ky që nuk është parë 10 vjet më parë”, thotë ai. “Vende si Kina.”
Konsumi i gjalpit në Kinë është rritur dhjetë herë gjatë dekadës së fundit, kryesisht për shkak të rritjes së të ardhurave dhe rritjes së urbanizimit. Dhe Rouyer thotë se njerëzit në Kinë kanë zhvilluar një shije për produkte të pasura franceze.
Mungesa e beurre-t është duke krijuar frikë dhe humor nëpër Francë.
Videot që tregojnë se si të bëjnë gjalpë në shtëpi janë gjithnjë e më të popullarizuara, dhe kërkimet në internet në këtë temë janë rritur deri në 925 për qind sipas mediave franceze.
Një qumështore franceze dërgoi një tëeet-paralajmërim për “beurre-out” dhe renditi numrin e saj të telefonit si linjë telefonike emergjente.
Cindy Maisonneuve është përgjegjëse për marketing për Les Fayes Bulmet në rajonin rural Limousin të Francës. Ajo thotë se ata kanë nxitur një furi në media mbi mungesën e gjalpit për të marrë një publicitet të vogël. Cicërrima e qumështores përfshiu një paralajmërim për të mos iu kthyer assesi margarinës.
“Ne jemi në një zonë të vendit ku flasim shumë për ngrënie të mirë”, thotë ajo. “Ne jemi kundër ushqimeve të përpunuara dhe gjërave kimike. Për ne, margarina është një herezi”, qesh ajo. “Ne bëjmë shaka me njerëz që e hanë atë. Ushqimi i mirë ka të bëjë me produkte të thjeshta që nuk janë transformuar, si gjalpi”.
Por pjesa më e madhe e krizës në Francë është e vetë-shkaktuar. Analistët thonë se kjo është për shkak të sistemit të ngurtë të çmimeve dhe sistemit të shpërndarjes në vend. Supermarketet refuzuan të paguajnë çmime më të larta për shkak se çmimet e gjalpit janë të fiksuara çdo vit. Prandaj, prodhuesit shitën gjalpin e tyre jashtë vendit.
84-vjeçarja Nicole Regai ishte përballur me mungesën së fundi, derisa po shikonte në raftet gjysmë të zbrazëta të gjalpit në një supermarket të Franprix në qendër të Parisit.
“Nuk ka mbetur asgjë”, thotë ajo. “E mira është, se unë kam krijuar rezerva të gjalpit në frigoriferin tim në shtëpi.”
Regai thotë se herën e fundit që ajo kujton një mungesë të tillë të gjalpit ishte gjatë Luftës së Dytë Botërore.
Si një vajzë e vogël ajo ecte nëpër Paris për t’i shpëtuar gjermanëve. Regai thotë se ato ishin kohë shumë të vështira dhe nuk kishte fare gjalpë.
Rouyer i industrisë së qumështit thotë se ka një lajm të mirë në horizont. Pas negociatave emergjente, shitësit kanë pranuar një rritje të çmimeve. Pra, konsumatorët do të gjejnë raftet e pajisur me gjalpë në kohë mu para Krishtlindjes.
Përgatiti: Jeton Zenuni – /tesheshi.com/
