Politikanët dhe qeveritë po përgatiten për trazira të mundshme sociale në një kohë kur shumë vende po përballen me krizë energjetike dhe inflacion të lartë.
Ekonomia globale është duke u rrëmbyer nga lufta në Ukrainë, mungesa e naftës, karburantit dhe ushqimit dhe rritja e çmimeve në qiell, kriza që po ndërlikojnë njëra-tjetrën.
Të gjithë sytë janë tani nga Evropa ndërsa ajo përgatitet për dimrin e ardhshëm. Temperaturat e ftohta dhe mungesa e naftës dhe gazit natyror për shkak të sanksioneve kundër Rusisë po kërcënojnë bizneset dhe familjet, duke minuar themelet e të gjithë ekonomisë.
Dimrin e ardhshëm
Analistët, megjithatë, argumentojnë se ky dimër nuk do të jetë një problem aq i madh sa disa frikësohen, duke theksuar se problemi i vërtetë do të fillojë në vitin 2023.
“Është e sigurt që na pret një dimër i vështirë, por dimri i radhës do të jetë edhe më i vështirë. Furnizimi me hidrokarbure në 2023 do të jetë i ngushtë në krahasim me vitin 2022, duke pasur parasysh krizën e vazhdueshme,” tha CEO i Vitol, Russell Hardy në fjalët e fundit në konferencën Adipec në Abu Dhabi, duke shtuar se “efektet e krizës energjetike dhe rritja e çmimeve të energjisë, të cilat në mënyrë të pashmangshme çojnë në një rritje të kostos së jetesës do të jenë temat kryesore të diskutimit në vitin 2023”.
Me këtë këndvështrim pajtohet edhe CEO i BP, Bernard Looney, i cili argumentoi se “çmimet e energjisë po i afrohen niveleve që si konsumatorët ashtu edhe kompanitë nuk do të jenë në gjendje të përballojnë. Shumë familje tashmë po shpenzojnë 50% të të ardhurave të tyre për të paguar faturat e fryra të energjisë.”
Europa, megjithatë, është në një pozitë të mirë këtë vit, për shkak të rimbushjes së ethshme të rezervave të saj të gazit natyror dhe masave të qeverisë për të mbrojtur familjet.
“Kriza e këtij viti është trajtuar. Tani duhet t’i kthejmë sytë nga dimri i vitit 2023”, theksoi Looney.
Drejtori i Përgjithshëm i gjigantit italian të energjisë Eni, Claudio Descalci, nga ana e tij, argumentoi se “ne jemi në pozitë të mirë këtë vit. Por siç e përmendëm, shqetësimi ynë kryesor duhet të jetë dimri i ardhshëm. Ne nuk do të kemi gaz natyror rus në vitin 2023. Flukset do të reduktohen me 98% apo edhe me 100%.”
Trazirat sociale
Kjo mund të çojë në trazira të rënda sociale. Duhet theksuar se në Gjermani, Austri dhe Çeki kanë nisur tashmë marshimet protestuese për koston e rëndë të energjisë. Analistët paralajmërojnë se këto përqendrime të mesme janë vetëm fillimi.
“Goditjet e shkaktuara nga rritja e çmimeve të energjisë, qoftë çmimet e stacioneve të karburantit apo gazit të lëngshëm të naftës (LPG) shpesh çojnë në trazira sociale,” nënvizoi CEO i Petronas, Datuk Tengku Muhammad Taufik, i cili theksoi se vlerësimi i dollarit dhe rritja e çmimeve të karburantit po dëmtojnë themelet e shumë ekonomive aziatike. E gjithë kjo në një kohë kur qeveritë tashmë kanë marrë masa për të kompensuar presionet e çmimeve.
“Shumë ekonomi aziatike po përballen me vështirësi për shkak të pandemisë, e cila ka shkaktuar një stuhi falimentimesh në sektorin e SME-ve. Ekziston një rrezik real i trazirave të rënda sociale në këto vende aziatike”, argumentoi Taufik.
“Topi” tek rregullatorët
Një pjesë e madhe e qytetarëve akuzojnë kompanitë energjetike për përfitime, pasi shumë prej tyre po gëzojnë fitime të tepruara në një kohë kur kostoja e jetesës për familjet po rezulton të jetë e papërballueshme.
Sipas deklaratave të disa CEO të kompanive të tilla për CNBC, këto kompani thjesht po i përgjigjen çekuilibrit të ofertës dhe kërkesës, ndërsa theksohet se qeveritë janë ato që duhet të marrin masa për të mbështetur investimet në sektorin e energjisë, të cilat janë ulur vitet e fundit për shkak të kalimit në burimet e rinovueshme të energjisë (BRE).
“Bota duhet të kuptojë realitetin e ri të sotëm dhe të nesërm”, theksoi Looney, duke shtuar se “duhet të ketë investime në hidrokarbure pasi i gjithë rrjeti ynë energjetik bazohet në to”.
Megjithatë, shumë janë rregullatorët që janë hapur kundër përdorimit të hidrokarbureve, duke nënvizuar se kriza e vërtetë është ndryshimi themelor i klimës. Sipas deklaratave të fundit të Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së, Antonio Guterres, “çdo thirrje për investime të reja në hidrokarbure është ‘iluzive'”.
Drejtuesit e Përgjithshëm e kundërshtojnë këtë pikëpamje, por pranojnë se kalimi në BRE kërkon më shumë përpjekje dhe investime për të shmangur krizat e ardhshme, qofshin ato artificiale si mungesa aktuale e gazit natyror, apo ato reale.
“Në Evropë, kostot e energjisë janë deri në 15 herë më të larta se në SHBA. Nuk mund të vazhdojmë me këtë situatë. Shumica e vendeve evropiane janë të mbi-borxhuara dhe duhet gjetur një zgjidhje për problemin që mundon infrastrukturën tonë energjetike. Prandaj, ne duhet të investojmë edhe në tranzicionin më të shpejtë, por edhe për të kuptuar se çfarë është në interesin tonë financiar dhe çfarë jo”, shtoi Descalci. /tesheshi.com/
