Emri i tij nuk është i panjohur, dhe jo vetëm prej pozitës së lartë që mban, në krye të BFI-së, institucionit që drejton jetën e myslimanëve të Maqedonisë. Reis Sulejman ef. Rexhepi, njihet dhe për shkak se rreth emrit të tij ndodh heraherës të thuhet diçka, të lëshohet ndonjë akuzë, por që siç e thotë dhe në intervistën e mëposhtme, nuk e demoralizojnë.
Tesheshi.com e ka pyetur për disa çështje me interes publik, përfshirë implikimet politike, Burmali Xhaminë, shkuarjen e disa besimtarëve në Siri, përkuljen fizike përballë shtatoreve etj., gjëra që kanë ngjallur debat në radhët e komunitetit të myslimanëve në Maqedoni….
Intervistoi: Mensur Krasniqi
I nderuar Reis, le t’ia nisim nga situata e nxehtë politike që po kalon Maqedonia. A i ndiqni zhvillimet dhe në ç’kontekst i ndiqni?
Ekziston një rregull i pashkruar, sipas të cilit edhe nëse ti nuk merresh me politikë ajo merret me ty! Në këtë drejtim, edhe unë si të gjithë qytetarët e tjerë të Maqedonisë, i ndjek zhvillimet politike me më pak apo me më shumë interesim. Jam i vetëdishëm se politika është ajo që po e determinon dhe që po e përcakton fatin e qytetarit të Maqedonisë dhe, unë nuk kam se si të mos kem qëndrimin ndaj saj. Kuptohet, ky është qëndrimi im personal dhe unë si Reisul Ulema as nuk përpiqem e as që më takon të implikohem në çështje politike.
Nga ana tjetër, duke qenë në krye të një institucioni që është i interesuar që në vend të ketë paqe dhe mirëqenie për besimtarët myslimanë, por edhe për të tjerët, tentoj të rrezatoj në drejtim të zbutjes së tensioneve eventuale. Të them edhe një gjë, Bashkësia Fetare Islame ka punë të ndryshme që lidhen drejtpërdrejt dhe varen nga ligjet e RM. Andaj, unë ngandonjëherë jam i detyruar të komunikoj me udhëheqës të ndryshëm politik, por gjithnjë duke e pasur parasysh interesin e Bashkësisë Islame dhe të besimtarëve myslimanë. Pra, në këtë kontekst e ndjek politikën.
Ju jeni drejtues i një Institucioni të rëndëshëm fetar dhe, çfarë mund të bëni ju për të evituar sadopak tensione politike apo sociale që mund të shoqërojnë stabilitetin shoqëror, pra ju si Institucion?
E thashë, unë përpiqem bashkë me tërë BFI-në, të rrezatojmë urti dhe maturi, ashtu siç mëson dhe obligon Islami. Jo rallë herë kemi ndikuar te besimtarët tanë për të tejkaluar tensionimet, por kur ato kryekëput varen nga politika atëherë nuk e di a kemi ne kompetenca të ndërhyjmë. Ekzistojnë momente që i përkasin ekskluzivisht politikës dhe, në ato sfera, mund të kontribuosh vetëm nëse kërkohet prej teje.
Ju keni përgjegjësi institucionale mbi gjuhën me të cilën drejtuesit fetarë u flasim besimtarëve. Dhe jetojm në një kohë të trazuar edhe sa i përket fesë, më saktë Islamit. A keni dhënë direktiva të caktuara se ç’gjuhë do ishte ajo që do i shkonte më përshtat popullit sot në lidhje me besimin?
Shihni, lidhur me besimin, kjo popullatë e ka të qartë me shekuj se çfarë gjuhe i nevojitet dhe i shkon përshtat. Kuptohet se, me nëpunësit fetarë ne kemi takime shumë të shpeshta, kisha thënë edhe ditore, në të cilat i analizojmë dhe i kanalizojmë qëndrimet që duhet të mbajnë imamët lidhur me një situatë të caktuar. Kohët e trazuara, siç po thoni ju, kujtoj se kërkojnë lidership të urtë që do të dijnë t’i tejkalojnë vështirësitë të cilat kanosen të dëmtojnë trungun, në këtë rast, atë islam. Përndryshe, unë qëndrimet e mia rreth trazirave dhe dukurive të ndryshme vazhdimisht i shpreh në ligjëratat e mia, në takime, në simpoziume dhe në shkrimet autoriale. Dhe, gjithnjë i shpreh në gjuhën shqipe, por, edhe në gjuhët e tjera që i di e që i përkasin komuniteteve të ndryshëm të besimit islam në Maqedoni.
Të vjen keq nganjëherë kur dëgjon që edhe brenda institucioneve fetare, të cilat pa dyshim që duhet të jenë shembull, ndodhin trazira, incidente, ka mospajtime dhe antagonizma. Diçka e tillë ka ndodhu dhe tek ju. Si po i jepni zgjidhje?
Është për të ardhur keq kur dëgjon për mospajtime kudo që ndodhin ato dhe jo vetëm në BFI. Do të kisha dashur që Bashkësia Fetare Islame asnjëherë të mos preket nga shqetësimet e këtilla, por ja që edhe atë e përbëjnë vetëm njerëz. Njerëzit janë të llojeve e të sojeve të ndryshme. Jam shumë fatëlum dhe i kënaqur që vite me radhë Bashkësia Islame po i sfidon ndërkëmbëzat që po i vihen nga individë të caktuar. Falë Allahut Fuqiplotë dhe falë forcës sonë për ta ruajtur unitetin, si dhe falë besimit tonë të paluhatshëm, ne po ngadhnjejmë shumë lehtë mbi çdo tendencë përçarëse. Madje fare lehtë i tejkalojmë dhe nuk preferojmë fort të merremi me to. Jemi të dhënë pas perspektivës sonë të cilën e shohim gjithësesi, të ndritshme. Kështu ndodhi edhe së fundmi, nëse këtu e patët qëllimin e pyetjes.
Duke qëndruar sërish tek modelet, kritikohet politika për shkak të mungesës së virtyteve, sidomos ajo shqiptare që kurrë nuk di të tërhiqet, nuk dëgjon kurrë që një politikan shqiptar të japë dorëheqjen kur e sheh se nuk ka mundur t’ju japë njerëzve atë çfarë u ka premtuar. Por nga ana tjetër, mungojnë dhe klerikë që dëgjojmë të japin dorëheqje. Si është kjo në gjykimin tuaj?
Shpesh thuhet që dorëheqja është, mbi të gjitha, një akt moral, qoftë në politikë apo në sferat e tjera të jetës. Po shoh e po dëgjoj raste të ndryshme të insistimit për të dhënë dorëheqje një politikan apo një figurë tjetër publike. Për fat të keq, shpesh po del se ato kërkesa formulohen kuluareve dhe më tepër kanë për bazë inatet sesa mossukseset eventuale. Nëse populli me vetëdije të plotë e voton një parti ose një politikan atëherë mbetet shumë pak hapësirë që t’i shtrohen kërkesat për dorëheqje. Sukseset janë më të fuqishme se sa kërkesat e tilla me plotë inat. Merret vesh, nëse kërkesat dhe insistimet për dorëheqje të një personi publik argumentohen ashtu siç e do puna në shoqëritë e zhvilluara demokratike, atëherë ajo është e domosdoshme dhe e paevitueshme.
Çdo gjë tjetër, për fat të keq, mbetet punë thashethënash. Por, megjiathatë, dua që këtu ta nënvizoj edhe një fakt tjetër: ka raste kur dorëheqja perceptohet edhe si akt dorëzimi para sfidave, si akt kapitulimi. Në këto raste qëndresa do të ishte akt moral, sepse në perspektivë të presin sukseset të cilat do t’i lakuriqësonin të gjitha kërkesat meskine pë dorëheqje. Në të shumtën e rasteve nuk dihet se ku e kanë burimin kërkesat e tilla për dorëheqje. Historia dëshmon se shpesh këto manovrime janë ndërmarrur vetëm me qëllim që të pengohet realizimi i sukseseve shumë domethënëse për një popull.
Figura dhe emri juaj është përfolur jo pak. Dihet që në Islam, askush nuk mund të akuzohet pa u provuar konkretisht dhe bindshëm një akuzë. Ju ç’rrugë dhe ç’mënyrë keni zgjedhur për t’ju përgjigjur akuzave, pra për të mbrojtur nderin tuaj, nëse ai u është cënuar me të padrejtë?
Ja pra, këtë po e them! Unë jetoj me parime islame dhe, prej atyre buron çdo bindje e imja, çdo veprim i imi. Akuzat që më janë bërë edhe mua edhe sikundër shumë njerëzve të tjerë publik, i konsideroj si shpifje me të cilat nuk ia vlenë të merresh fort. Unë flas vetëm me argumente dhe, përveç Allahut xh.sh. i besoj edhe argumentit valid. Rruga që kam zgjedhur unë për t’ju kundërvënë shpifjeve dhe trillimeve, është rruga e drejtësisë me të cilën merren organet shtetërore të gjyqësorit. Është punë e kotë, më duket mua, të dal e të mbrohem nga çdo akuzë e pabazë dhe e sajuar nga shpirtzinjtë.
Ilaçi më i mirë dhe i vetmi kundër akuzave të pabaza dhe shpifjeve është sabri, durimi i Pejgamberit tonë, Muhamedit s.a.v.s., i cili na ka mësuar se kur njeriu niset për ta kryer një mision nuk ka se pse të merret me ndërkëmbëzat e shpirtligëve e të ngatërrohet në kurthet e tyre. Ai duhet të ec rrugës së projektuar për realizimin e misionit apo të amanetit! Njerëzit më njohin mua, sepse jam gati gjysëm shekulli aktiv dhe në mesin e popullatës sonë. Nderi im nuk cënohet, po përsëris, nga intrigat dhe trillimet. Unë kam shumë kujdes që ta ruaj e ta mbroj nderin tim aty ku duhet dhe kur të duhet.
A mbani kontake me masën e besimtarëve, apo vetëm me drejtues xhamish? Dhe, qoftë nga njëra rrugë apo tjetra, ç’shqetësime kanë besimarët, ç’duan ata nga udhëheqësit e tyre?
Nënkuptohet se mbaj kontakte me besimtarët e mi, sepse edhe unë jam pjesë përbërëse e tyre dhe asnjëherë nuk e kam konsideruar veten mbi ata dhe jashtë tyre. Prej ditëve të mia të para si imam, unë kam krijuar kontakte, marrëdhënie miqësie, raporte të ngushta, të cilat edhe sot i kultivoj me besimtarët myslimanë të vendit dhe më gjërë. Ata e dinë se dera ime, qoftë në kabinet, qoftë në shtëpi, është përherë e hapur për ata dhe unë i dëgjoj me ëndje por edhe me shqetësim kur më parashtrojnë ndonjë vështirësi apo problem të tyre. Ata kërkojnë nga udhëheqësit e tyre angazhim për tejkalimin e vështirësive në jetën fetare dhe, pikërisht për këtë gjë edhe unë por edhe të punësuarit në BFI jemi këtu për t’ju dalur në ndihmë.
Nga ana tjetër, cili është raporti im si xhemat i thjesht me imamin e xhamisë. Unë jetoj në katundin tim të lindjes, në Sullaren e Epërme! Ky katund ka imamin e vet dhe, unë jam xhemat i tij dhe, si të gjithë të tjerët, edhe unë i paguaj kontributet e mia të domosdoshme që jepen për mirëvajtjen e jetës fetare islame. Por, nga imami im kërkoj që t’i kryej me rregull të gjitha detyrimet fetare që i ka ndaj xhematit të vet. Kur janë në pyetje parimet fetare por edhe të mirat e komunitetit apo, po të duani të kombit, këtu kompromis nuk ka!
Të jemi më konkret: kohë më parë në Tetovë ndodhi që u shfaqën ca rite në një xhami, për të cilat pati reagime të shumta nga masa e madhe e besimtarëve. U morët me këtë çështje dhe si u zgjidh?
Është e ditur zyrtarisht por edhe publikisht se tarikatet janë nën ombrellën e BFI-së dhe të mbrojtura me Kushtetutën tonë. Ne i respektojmë të gjitha rregullat dhe ritet e tyre që janë brenda parimeve islame. Edhe rasti konkret, për të cilin po aludoni ju e që ka ndodhur në Tetovë, tashmë është tejkaluar nga ky këndvështrim i akteve tona normative. Problemin në fjalë në mënyrë më të mirë e ka zgjedhur vetë Myftinia e Tetovës.
Kohë më parë në Shkup (Saraj) u vendos busti i heroit kombëtar shqiptar, Isa Boletinit. Në këtë ceremoni festive të pranishëm ishin figura të ndryshme politike, artistike, kulturore. Në mesin e tyre ishit edhe ju bashkë me disa hoxhallarë të tjerë. Atëherë ç’mendim keni për përmendoret shikuar në aspektin fetar?
Dua të them publikisht se unë kam respekt të veçantë dhe dashuri për figurën dhe veprën e Isë Boletinit, dhe, kam marrë pjesë në atë event për ta shprehur këtë respekt timin. Kuptohet, kam respekt edhe për të gjitha figurat e tjera kombëtare të cilët dhanë jetën e tyre për këtë vatan ku ne sot, veç të tjerash, e kultivojmë islamin. Sa i përket shtatoreve dhe përmendoreve, është i mirënjohur qëndrimi i Islamit ndaj tyre, por, ne jetojmë në një shtet laik, në të cilin çdo kush ka të drejtë të shpreh bindjet e veta ashtu si do.
Pra, edhe përmendoret janë një formë e shprehjes së përcaktimeve të atyre që i ngritin. Nuk i përkas vehabizmit që shtatoret, përmendoret apo skulpturat t’i konsideroj si blasfemi! Ato janë vlera që flasin për një kulturë, për një histori, për një civilizim. Një shtet apo një popull që nuk ka vlera të tilla në formë objekti, është me një të kaluar skajshmërisht të varfër, me një histori e civilizim shumë të diskutueshëm. Personalisht nuk përkulem përpara shtatorëve, përkulem përpara veprës dhe idealit fetar e kombëtar
Meqë pretendohet që shtëpia e oficerëve serbë, një objekt i dikurshëm nga koha e mbretërisë serbe, është rikthyer në sheshin e Shkupit, në vendin ku janë edhe themelet e Burmali Xhamisë, na thoni, cili është fati i kësaj xhamie?
Ky është një problem politik do kisha thënë, i cili, kuptohet që prek shumë në emocionet tona. Nuk ka mysliman në Maqedoni, pra as unë, që sot apo nesër do të heq dorë nga Burmali Xhamia. Por, duhet gjetur mundësinë reale dhe objektive për ta rikthyer atë. Opinioni e di se sa shumë ka bërë BFI për atë xhami, biles, ja tani po e them, unë personalisht kam pasur përplasje shumë të forta me njerëz nga kreu politik i këtij vendi lidhur me këtë çështje, e cila, jam i bindur, pa involvimin e Shtetit të Turqisë, vështirë se do të zgjidhet. E kemi kërkuar edhe ndihmën e Shtetit Turk për ta zgjidhur këtë problem. Në arkivin tonë ekzistojnë shumë dokumente, relacione që i kemi mbajtur me organet gjegjëse të Turqisë e që dëshmojnë për përpjekjet tona, për lutjet tona që të na ndihmojnë në kthimin e kësaj Xhamie.
Së fundmi, në një takim ndërkombetar, të mbajtur në Edrene të Turqisë, pasi e ngrita edhe një herë shqetësimin tonë për Burmali Xhaminë, para bashkëpunëtorëve të mi më është thënë që të kota janë përpjekjet e mia, sepse kurrë nuk do ta kem përkrahjen e asnjë institucioni zyrtar të shtetit turk, kështu që, do të ishte mirë që sa më parë të heq dorë nga kjo çështje. Unë për këtë qëndrim të tyre kaq nonshalant kërkova shkresë zyrtare, kurse homologu im turk me tha që një gjë e tillë nuk mund të ndodhë nga ana e institucioneve shtetërore kurse më premtoi se vetë ai do të më niste një shkresë zyrtare. Edhe përkundër dy intervenimeve tona, që nga momenti i premtimit të asaj shkrese zyrtare, deri më sot nuk kemi kurrfarë përgjigje. Prandaj, që në fillim thashë se ky është një problem politik “i sferave më të larta të interesit”! Pa dyshim, unë kam alarmuar edhe tërë korin diplomatik por edhe instanca të ndryshme ndërkombëtare lidhur me këtë padrejtësi. Mbetemi me shpresë se Burmali Xhamia, sikundër edhe dhjetra objekte të tjera fetare e profane, do të rikthehen si pronë të BFI-së.
Ç’ndodh me myslimanët në Maqedoni, a ka patur dhe në rradhët e tyre që kanë marrë rrugën drejt frontit të luftës në Siri? Janë evidentuar, dhe a ka patur një ndërgjegjësim me kalimin e kohës që shkuarja ka qenë e gabuar?
Lufta në Siri është një nga tragjeditë më të mëdha dhe më të pakuptimta që po i ndodhin muslimanëve sot. Është e dhimbshme se sa njerëz po vdesin aty, e sa miliona të tjerë po bredhin rrugëve, kufinjëve, po mbyten detrave, duke kërkuar shpëtimin e tyre. Aq shumë interesa janë përzier në atë luftë sa që njeriu vërtet mbetet i pafjalë. Për fat të keq, në atë luftë u involvuan edhe besimtarë tanë, nga trevat tona, biles kemi edhe një numër viktimash nga radhët e tyre. Kam thënë dhe po e nënvizoj sërish se ajo luftë nuk është e jona, andaj, kthehuni djema në familjet e juaja dhe ndërtoni këtu ardhmërinë tuaj. Për ndryshe, BFI ka ndërmarrë sërë aktivitetesh për ndërgjegjësimin e popullatës sonë për konfliktet në disa nga shtetet arabe. Natyrisht, aktivitetet tona kanë ndikuar pozitivisht dhe, jam i kënaqur që të paktën kemi arritur që ta minimizojnë deri në zero trendin e shkuarjes së të rinjve tanë në ato vatra të luftërave të pakuptimta. /tesheshi.com/
Redaksia e Portalit TE SHESHI autorizohet që ta botojë këtë intervistë me Reisul Ulemanë e BFI-së, H. Sulejman ef. Rexhepi.
