Nga Bashkim Kastrati
Buxheti i varfër i Kosovës mund të goditet rëndë nga proceset gjyqësore të arbitrazhit. Vetëm tri raste nëpër gjykata të arbitrazhit, dy të përfunduara dhe një në proces, Kosova mund të humbë hiç më pak se 400 milionë euro.
Pala kosovare në gjykatat e arbitrazhit zakonisht ka dalë humbëse. Tashmë dy procese i ka humbur, atë të pasaportave biometrike me një kompani austriake, ku duhet të paguajë rreth 5 milionë euro. Ndërkaq para disa muajve Post-Telekomi i Kosovës ka humbur rastin me kompaninë “Devolli”, përkatësisht Z-mobile, dhe në këtë kontest humb rreth 30 milionë euro.
Aktualisht qeveria e Kosovës është paditur nga kompania “Axos” e cila pretendon qindra milionë euro si dëmshpërblim me arsyetimin e Qeveria e Kosovës është tërhequr nga shitja e 75% të aksioneve të Post-Telekomit të Kosovës. Në fakt kjo kompani nuk kishte para për të paguar mjetet e financiare sipas marrëveshjes dhe për këtë arsye ka kërkuar afate shtesë, ndërkaq pak para se të përfundoi afati i fundit shtesë, Ministria e Zhvillimit Ekonomik është tërhequr nga marrëveshja. Ndërkohë ishte raportuar se kjo kompani nuk kishte mjete financiare për të blerë 75 % të aksioneve të Post-telekomit dhe se zyrat e kësaj kompanie ishin të vendosur në një shtëpi të thjeshtë dykatëshe. Ky fakt i befasoi të gjithë se si kjo kompani doli fituese në garën për të blerë aksionet e PTK-së.
Në anën tjetër, Qeveria e Kosovës harxhon miliona euro për përfaqësim juridik nga ekspertë të huaj për këto konteste.
Sipas njohësve të ekonomisë dhe shoqërisë civile, këto “gabime” të zyrtarëve të Kosovës mund të bëhen qëllimisht dhe të humbet arbitrazhi dhe ndoshta edhe ata të përfitojnë nga kjo pasi që mund të ketë marrëveshje paraprake.
Pra pas këtyre rasteve janë hedhur dyshime se zyrtarët e institucioneve po bëjnë gabime të qëllimshme në mënyrë që të humbet rasti në arbitrazh, duke shmangur gjykatat e Kosovës dhe të fitojë kompania e përfshirë në kontest.
Kontestet e humbura në arbitrazh të papërballueshme për buxhetin e Kosovës
Ekonomisti Lulzim Beqiri ka thënë për tesheshi.com se është shumë shqetësuese fakti që një pjesë e buxhetit të Kosovës po harxhohet në kontekste gjyqësore në vend dhe jashtë vendit, siç është problemi me kontratën për pasaporta biometrike, kontrata me “Z-mobile” tash edhe me operatorin e telefonisë “Vala”.
“Nëse e shikojmë nga aspekti ekonomik, padyshim që është shumë e dëmshme një situate e tillë, jo veç që dëmtohet ekonomia e vendit por ka edhe imazh negative për investitorët potencial nga jashtë”, thotë Beqiri.
Ai thotë se të gjitha këto humbje të kontesteve janë bërë për shkak të gabimeve profesionale nga njerëz të papërgatitur për t’iu prirë këtyre proceseve, por nuk e përjashton mundësinë që një gjë e tillë të jetë bërë edhe qëllimisht nga zyrtarët qeveritarë në mënyrë që rastin ta fitojë kompania paditëse.
“Mendoj që nuk është vetëm gabim profesional, këtu ka gisht dikush nga organet kompetente. Qeveria e Kosovës duhet të formojë një ekip profesionale juridike dhe të bëjë strategji për ta mbrojtur buxhetin e shtetit, sepse tek e fundit e kanë edhe obligim kushtetues”, thotë Beqiri.
Ekonomisti Mustafë Kadriaj ka thënë për tesheshi.com se një shtet siç është Kosova me një buxhet të varfër që ende nuk e ka arritur shifrën 2 miliardë euro buxheti vjetor, të humbësh miliona euro në konteste gjyqësore është e papranueshme.
“Për Kosovën kjo është shqetësuese sepse së pari Kosova po i hedh në treg asetet më vitale që në ato oferta të ofruara janë nënçmuese për vlerën e kapitalit që e kanë dhe njëherit Qeveria e Kosovës me ose pa dashje nuk po është korrekte në realizimin e marrëveshjeve dhe si rezultat Kosova në vazhdimësi po humb kontekstin gjyqësor përmes arbitrazhit”, thotë Kadriaj.
Ai thotë se ashtu siç kanë ecur punët deri më tani ka vend për dyshime dhe kjo të bie në dy pikëpyetje të mëdha. Qeveria e Kosovës me të vërtet është e dobët në krijimin e marrëveshjeve dhe amortizimin e tyre sipas afateve ose mbrapa këtyre kompanive ofertuese qëndrojnë njerëzit e pushtetit.
Ai mendon se Qeveria e Kosovës në të dy rastet del joserioze nëse është treguar e dobët se si të menaxhojë një kontratë dhe se kjo e bie në pikëpyetje anën morale dhe profesionale, por nëse do të del që me të vërtet mbas këtyre skenarëve në dëm të Kosovës qëndrojnë njerëz të pushtetit, këtu do të ketë punë gjykata e krimeve të rënda.
“Sipas gjithë asaj se si është shkuar që nga mbas lufta, konsideroj se mbas këtyre skenarëve në dëm të buxhetit të Kosovës qëndrojnë njerëzit e pushtetit, sepse kur është fjala për pasuritë e tyre nuk kanë kompromise dhe nuk besoj që këto skenarë janë si rezultat i gabimeve profesionale”, thotë Kadriaj. /tesheshi.com/
