Vetëm ata që vijnë nga India mund të mos e kuptojnë gjithë rrëmujën që bëhet për burokracinë franceze. Ata kanë precedent tjetër: nëse nuk të duhet të pajtosh dikë të presë në radhë në mënyrë që të marrë vesh se çfarë dokumentesh duhen plotësuar, përpara se të pajtosh dikë tjetër për të mbushur formularët, atëherë sistemi është efikas.
Eshtë e vërtetë që në disa pika, administrata franceze është e mirë-organizuar sa mund të quhet fenomen. Në Britani, vera e studentëve që presin rezultatet zakonisht shoqërohet me pritjen e ankthshme. Në Francë, rezultatet e “baccalauréat”, provimit të mbarimit të shkollës vendosur nga Napoleoni që në vitin 1808, janë aq të shpejta sa adoleshentët i gjejnë notat brenda disa ditësh. Eshtë e çuditshme sesa shpejt një ushtri prej 170 mijë korrigjuesish shqyrtojnë provimet e gati 700 mijë kandidatëve deri në javën e parë të korrikut. Ndoshta nuk është gjë e keqe që edhe korrigjuesit mendojnë për pushimet e tyre.
Por, thënë këto, sapo nis të admirosh kompetencën e qetë të burokracisë, të vjen ndër mend që francezët e kanë shpikur këtë term që do të thotë, fjalë për fjalë, “qeveri nga zyrat”. Dhe shembujt e burokracisë franceze nëse jeton aty, janë ndonjëherë përtej imagjinatës.
Kështu, nëse shkon të regjistrosh djalin që sapo ka mbushur 16 vjeç për shërbimin ushtarak. Sigurisht nuk bëhet fjalë për shërbim të mirëfilltë që është shfuqizuar në vitin 1997. Port ë gjithë adoleshentët, djem dhe vajza, duhet të shpenzojnë një ditë me ushtrinë franceze, për të mësuar për ndihmën e parë mjekësore. Nëse nuk e bëjnë këtë, ata nuk marrin dëftesën e shkollës.
Përpara se të nisesh për në zyrat e bashkisë, sajti në internet thotë se çdo prind mund të kryejë regjistrimin, mjafton që fëmija të jetë nën 18 vjeç. Kështu që bashkë me dokumentet e domosdoshëm, duhet të shfrytëzosh orët e punës në bashki. Zyra është e mbyllur. Ditën tjetër zyra është e hapur, ndërsa tre zonja ulur pas tryezave, duken arsyeshëm në humor të mirë. Nuk ka shumë radhë. “Ah, jo”, dëgjon kur të vjen radha. Të gjithë fëmijët duhet të regjistrohen personalisht pasi ata duhet të nënshkruajnë aplikimin. “Por në faqen e bashkisë thuhet se mund të bëhet nga prindi”,vjen kundërshtimi patetik. “E dimë që thuhet kështu, replikon nëpunësja, “por nuk është e vërtetë”.
Kjo të kujton radhën e punës kur duhet të rinovosh lejen e drejtimit të makinës. Këtë herë, rrugëtimi burokratik të çon në prefekturë, të armatosur me dokumentet e listuara në faqen zyrtare. Kur arrin në fillim të radhës, ndodh e njëjta gjë. “Ah jo, ne nuk listojmë çdo gjë që kërkohet online”, thotë gruaja pas tryezës. Mund të dallosh edhe një notë triumfi në zërin e saj.
Në këtë rast, megjithatë, del të marrësh edhe pak drejtësi. Pasi firmos konfirmimin nga autoriteti i licencave, pasi e formalizon pranë një noteri dhe pasi mbledh disa dokumente identiteti dhe vendbanimi, dosaj shkon në prefekturë. Pranohet dhe thirresh të tërheqësh dokumentin.
Kur arrin në krye të radhës, gruaja pas banakut nxjerr letrën e autorizimit që të duhet dhe e kqyr. Diçka ka ndodhur. Ajo vështron me skepticizëm dhe më pas hedh sytë tek dokumenti. Një koleg pyetet. Ata e konsultojnë letrën së bashku dhe të shohin sërish me vërejtje. Mban frymën për më të keqen.
Por, ja kur në banak shfaqet licenca, me foton dhe detajet. Gruaja hap faqen e brendshme, që liston kategoritë e ndryshme të mjetit që je autorizuar të ngasësh, merr vulën dhe vulos çdonjërën prej tyre. Mjete të tonazhit të rëndë, autobuzë, çfarë të duash: ke autorizimin francez për t’i ngarë. Mund të mbetesh i mahnitur.
Ashtu si dëshmon një gazetar britanik që jeton në Paris: “Parizienët dalin nga ndërtesat qeveritare me ndjesinë e njëjtë të njujorkezëve pas një palestrimi të mirë: tërë dhimbje muskujsh dhe të lodhur, por në majë të botës”.
Përgatiti: Juli Prifti – /tesheshi.com/
