Kur Donald Trump mundi Hillary Clinton në garën presidenciale në 2016, pavarësisht nga fakti se gati 3 milion më pak amerikanë zgjodhën për të sesa kundërshtari i tij, shumë njerëz në të gjithë botën menduan “Si është e mundur edhe kjo?”.
Ndryshe nga anëtarët e Dhomës së Përfaqësuesve dhe Senatit, të cilët zgjidhen drejtpërdrejt nga votuesit, presidentët, siç thuhet në Seksionin 2 të Kushtetutës së SHBA, nuk zgjidhen në këtë mënyrë. Kushtetuta thotë që presidenti dhe zv.presidenti zgjidhen si më poshtë: “Çdo shtet do të emërojë, në atë mënyrë që legjislatura e tij mund të përcaktojë, një numër zgjedhësish (votuesish) të barabartë me numrin e përgjithshëm të senatorëve dhe përfaqësuesve që shtetet mund t’i japin Kongresit.
Në praktikë, kjo do të thotë që votuesit në çdo shtet të SHBA votojnë për listën e “zgjedhësve”, të cilët, pasi numërojnë dhe verifikojnë votat, janë të detyruar të votojnë për kandidatët për president dhe zv.president.
Fituesi “i merr të gjitha”
Në 48 shtetet dhe Distriktin e Kolumbias, kushdo që merr më shumë vota, merr të gjitha votat e atij shteti. Bëhet fjalë për parimin – fituesi merr gjithçka. Në Maine dhe Nebraska, zgjedhësit shpërblehen në varësi të kush është fituesi i secilit rreth kongresist dhe fituesi i përgjithshëm i shtetit. Fituesi në këto shtete merr dy vota elektorale për numrin e përgjithshëm të votave, dhe të tjerët jepen për fituesin e çdo rrethi kongresi.
Zgjedhësit atëherë mblidhen si Kolegj Zgjedhor në datën e përshkruar nga ligji federal – “të hënën e parë pas të mërkurës së dytë në dhjetor”, këtë herë në 14 dhjetor, për të vendosur mbi votat për president dhe zv.president.
Në 50 shtete dhe Distriktin e Kolumbias, ka gjithsej 538 votues. Shtetet me më shumë banorë gjithashtu kanë më shumë përfaqësues në Dhomën e Përfaqësuesve, dhe kështu një numër më të madh të zgjedhësve. Numri i zgjedhësve që ka secili shtet përcaktohet duke shtuar numrin dy në numrin e përfaqësuesve të tij në Kongres, i cili përfaqëson numrin e senatorëve të secilit shtet.
Shtetet me popullsi më të vogël kanë tre votues: dy për senatorët amerikanë dhe një për secilin anëtar të Dhomës së tyre të Përfaqësuesve.
Kalifornia, shteti më i populluar amerikan, për shembull, ka 55 votues. Kjo pasqyrohet përmes dy senatorëve amerikanë, plus 53 anëtarë të Dhomës së Përfaqësuesve të caktuar bazuar në popullsi.
Distrikti i Kolumbias, ku është vendosur qeveria, nuk konsiderohet shtet dhe nuk ka të drejtë vote në Kongres. Por në 1961, u miratuan ndryshime në kushtetutë, duke i dhënë rrethit tre vota elektorale.
Lufta për 10 shtete kryesore
Për të fituar, një kandidat duhet të mbledhë një shumicë të thjeshtë prej gjithsej 538 votues, ose 270.
Zgjedhjet e vitit 2016 ishin të pestat në histori rezultati i të cilave u vendos nga Kolegji Zgjedhor e jo nga numri i përgjithshëm i votave.
Si humbi Hillary Clinton, edhe pse kishte më shumë vota, në Kolegjin Zgjedhor?
Ajo ka arritur fitore kyçe në disa nga shtetet më të mëdha – 4.26 milion më shumë se Trump në Kalifornia, shteti më i populluar në Shtetet e Bashkuara, 1.7 milion më shumë në New York dhe 944,000 më shumë në Illinois. Trump, nga ana tjetër, fitoi në tre shtete kryesore me një diferencë shumë më të vogël – në Michigan, Pennsylvania dhe Wiscons – ndërsa në Arizona, Florida dhe Karolina e Veriut ai fitoi me më pak se një diferencë prej 4 përqind.
Kolegji zgjedhor është arsyeja pse çdo garë presidenciale zvogëlohet në vendet ku ka një betejë kryesore dhe ku zgjedhja e votuesve është e pasigurt (“shtetet në lëvizje”). Shtetet e tjera përgjithësisht konsiderohen me siguri demokratike ose republikane dhe këto vota elektorale mund të parashikohen shumë më përpara.
Këtë vit, ka rreth dhjetë shtete në të cilat kandidatët kanë hedhur kohën dhe paratë e tyre, dhe janë këto shtete që kanë ndikimin më të madh në vendosjen se kush do të jetë fituesi i zgjedhjeve presidenciale të SHBA. /tesheshi.com/
