Më 27 maj, Henry Kissinger do të festojë ditëlindjen e tij të njëqindtë dhe një jetë të gjatë me trashëgimi të jashtëzakonshme në dy botë shumë konkurruese të diplomacisë dhe ideve.
Duke ikur nga Gjermania naziste, Kissinger erdhi në Shtetet e Bashkuara në vitin 1938 si një adoleshent i lexuar mirë, pa shumë perspektiva për sukses. Tridhjetë vjet më vonë, ai ishte në ballë të politikës së jashtme amerikane, fillimisht si këshilltar për sigurinë kombëtare dhe më pas si sekretar i shtetit i dy presidentëve, Richard M. Nixon dhe Gerald R. Ford. Ai mori Çmimin Nobel për Paqe në vitin 1973 së bashku me Le Duc Tho.
Në katër vitet e tij si Sekretar i Shtetit, ai ndihmoi në përfundimin e luftës më të diskutueshme të Amerikës, ndarjen e Kinës nga Rusia dhe rishikimin e kufijve të disa shteteve kombëtare. Librat e tij, voluminoz dhe të pasur me kërkime dhe argumente të kujdesshme, vazhdojnë të jenë në listën e bestsellerëve ku tërheqin vëmendjen e liderëve dhe mendimtarëve në mbarë botën. Dekada pasi dha dorëheqjen, ai ende konsultohet nga CEO, kandidatët presidencialë dhe drejtuesit e televizionit, shkruan Ahmed Charai në një artikull të botuar nga National Interest.
Qendra për Studime Strategjike dhe Ndërkombëtare, e drejtuar nga një njeri tjetër i madh, një patriot dhe një nga njerëzit më të ndritur në establishmentin amerikan, John Hamre, organizoi një pritje për nder të Kissinger-it për të festuar arritjet e tij të jashtëzakonshme. Hamre filloi me një përmbledhje të historisë dhe historinë se si Kissinger e shënoi atë.
Fillimisht ishte Lufta e Vietnamit. Me afrimin e zgjedhjeve presidenciale vendimtare, Vietnami ra në një ngërç vdekjeprurës. Viti filloi me ofensivën e madhe Tet nga forcat vietnameze të veriut, ndaj së cilës SHBA u kundërpërgjigjën në mënyrë të dëshpëruar. Deri në shtator, Viet Kongu kishte pushuar së ekzistuari si një forcë e veçantë luftarake, por kjo nuk do të thoshte fitore për SHBA-në. Ushtria e Vietnamit të Veriut po bëhej një forcë gjithnjë e më vdekjeprurëse me divizionet e saj në rritje të tankeve sovjetike, avionëve dhe raketave anti-ajrore gjithnjë e më efektive. Ndërsa BRSS dhe Kina mbështetën Veriun, SHBA nuk mund ta mposhtnin në asnjë rrethanë, shkruan Charai.
Amerika e ndarë
Ngërçi ishte i dukshëm dhe e ndau Amerikën. Protestat, si kundër luftës ashtu edhe pro-luftës (“Hard Hat Riot” pro-ushtarak në Central Park ishte një nga protestat më të mëdha të viteve 1960), ndanë Amerikën. Amerikanët panë në televizor rrënojat e djegura në Saigon dhe djegien e librezave ushtarake në Seattle. Publiku po lodhej nga lufta.
Kissinger udhëhoqi negociatat e paqes. Vërtet, Vietnami i Jugut u shemb në vitin 1975. Por, dy vjet më parë, ushtria amerikane ishte në gjendje të tërhiqej në mënyrë të sigurt dhe mbi të gjitha dinjitoze.
“Ne i detyrohemi Kisingerit politikën e njohur të detentimit me Bashkimin Sovjetik. Për herë të parë, SHBA dhe BRSS ranë dakord të ngadalësojnë ndjeshëm garën e armëve bërthamore. Kjo rezultoi në de-përshkallëzimin e disa konflikteve rajonale. Lufta bërthamore u shmang dhe jetët u kursyen në Azinë Juglindore, Afrikën e Jugut dhe midis ishujve të Paqësorit – kudo ku guerilët komunistë luftuan shtetet lokale që trashëguan fuqitë koloniale”, shkruan Charai për National Interest.
Për të forcuar pozicionin e Amerikës në Azi, administrata e Nixon u afrua diplomatikisht me Kinën kontinentale, nga e cila SHBA-të ishin larguar që nga viti 1949, kur komunistët morën kontrollin. Për të vulosur marrëdhënien e re, Nixon bëri një vizitë spektakolare në Kinë në shkurt 1972.
Pas 6 tetorit 1973, zyrtarët izraelitë telefonuan për të informuar Kisinger-in se ata po luftonin një pushtim. Forcat egjiptiane sulmuan Sinain dhe ushtria siriane sulmoi nga veriu. E ashtuquajtura Lufta e Katërt Arabo-Izraelite ka filluar. Nixon dërgoi Kissinger-in për të negociuar me Izraelin, Egjiptin dhe Sirinë – “diplomacia e famshme e anijes ose proxy” e Kissinger-it.
Përfitim për interesa
Në fund pati një paqe të re dhe, këtë herë, një paqe më të qëndrueshme. Ky zhvillim ishte i dobishëm për disa interesa të rëndësishme amerikane: ndaloi ciklin e pushtimeve, pezulloi embargon e shteteve arabe eksportuese të naftës dhe përgatiti terrenin për marrëveshjen historike të paqes midis Izraelit dhe Egjiptit (Marrëveshja e Camp David e periudhës së Carter-it). Kissinger është ndoshta i vetmi fitues i çmimit Nobel për Paqe që pas marrjes së çmimit bëri më shumë se më parë për paqen, shkruan Charai.
Këto suksese e bëjnë atë një diplomat me reputacion historik. Intensiteti dhe shtrirja e këtyre nismave diplomatike dhe suksesi i tyre – në kuptimin që të gjitha rezultuan në marrëveshje – janë të pashembullt në historinë amerikane, dhe ndoshta edhe në historinë izraelite. Me mrekullitë e tij të diplomacisë, Kissinger la gjurmë në shekullin e 20-të.
Edhe pse Kissinger pranon se ligjvënësit kanë “vizionin më të fortë”, ai vlerëson më shumë shtetarët sepse ata i kuptojnë realitetet në terren dhe janë në gjendje të shohin vlerën në sukseset në rritje.
Fatkeqësisht, klima aktuale politike nuk inkurajon shfaqjen e një lideri si Kissinger-i. Libri i tij mbi “udhëheqjen” shpjegoi me shembuj rëndësinë e ndërtimit të konsensusit për çështje të rëndësishme. Një lider politik nuk mund të zhvillojë një vizion që i jep statusin e një burri shteti përmes postimeve në Twitter ose Facebook. Liderët krijohen, sipas Kissinger, nga një studim i kujdesshëm i historisë.
Të gjitha demokracitë vuajnë nga e njëjta sëmundje: një klasë politike e varfër intelektualisht që është më e fiksuar pas sondazheve dhe mediave sociale sesa me një vizion për shoqëritë e tyre.
Por ky është një problem që edhe mendimtarët afatshkurtër duhet ta marrin në konsideratë: Si mund të vazhdojë Amerika të udhëheqë botën pa një lider që di të kombinojë teorinë e lartë dhe pragmatizmin vigjilent, si Kissingeri? /tesheshi.com/
