Jo vetëm në Shqipëri: hallet e Zvicrës me energjinë

Hidrocentrali i kthyeshëm Nant de Drance në jug të liqenit të Gjenevës në Alpet Valais do të vihet në punë këtë verë. Me një kapacitet prej 900 megavat (MW), do të jetë i dyti më i madhi në Zvicër dhe do të ketë fuqinë e një blloku të madh të termocentraleve bërthamore ose me qymyr, shkruan Deutsche Welle.

Rezervuari lart është në një lartësi prej 2200 metrash dhe mban ujë të mjaftueshëm për 20 orë punë nën ngarkesë të plotë. Hidrocentrali më i madh i kthyeshëm në Konfederatë, Linth-Limmern, ndodhet në kantonin qendror të Glarus. Është lidhur me rrjetin në vitin 2016 dhe mund të prodhojë 1000 MW deri në 33 orë.

Kjo është shumë energji e rinovueshme. Por ajo që i bën dy termocentralet veçanërisht të vlefshëm për procesin e kalimit në burimet e rinovueshme të energjisë: ata mund të kalojnë nga modaliteti i prodhimit në ruajtje në më pak se dhjetë minuta. Turbinat më pas pompojnë ujë nga rezervuari i poshtëm me të njëjtin ritëm, duke rikthyer potencialin e tyre të prodhimit.

Rritja e hidrocentraleve ka ngecur

Duke pasur parasysh nevojën në rritje për ruajtjen e energjisë, nuk duhet të jetë befasi që kompanitë e energjisë po ndërtojnë termocentrale të kthyeshme – edhe nëse shumat e investimit janë të mëdha. Të dy hidrocentralet zvicerane kushtojnë rreth 2.1 miliardë euro. Megjithatë, e matur nga performanca dhe kapaciteti, ruajtja e energjisë kushton shumëfish. Veçanërisht pasi hidrocentralet e kthyeshme janë projektuar për një jetë shërbimi prej 80 vjetësh dhe teorikisht për një numër të pafund ciklesh ngarkimi dhe shkarkimi, ndërsa sistemet e mëdha të ruajtjes së energjisë litium-jon humbasin deri në një të tretën e kapacitetit të tyre pas dhjetë deri në 20 vjet, duke humbur kështu përdorshmërinë.

Por, në fakt, ndërtimi i termocentraleve të kthyeshme me parimin e depozitimit të ujit – me ose pa stacion pompimi – ka ngecur prej vitesh. Dhe jo vetëm në Zvicër. Në Gjermani, potenciali për investime tregtare tashmë është i kufizuar për shkak të mungesës së maleve të larta. Për sa i përket mbrojtjes së mjedisit, organizatat mjedisore gjithashtu besojnë se potenciali për këtë formë të termocentralit është ezauruar në masë të madhe. Kjo e fundit është veçanërisht e vërtetë për Austrinë, shkruan DW.

Kombinimi i burimeve të energjisë elektrike në këtë vend është shumë i ngjashëm me atë në Zvicër: dy të tretat e hidrocentraleve, rreth 15 për qind e burimeve të rinovueshme. Zgjerime të vogla kryhen këtu kryesisht në hidrocentralet e magazinimit. Sepse një gjë është e qartë: krijimi i rezervuarëve nënkupton gjithmonë një ndërhyrje të madhe në natyrë.

Kjo është edhe temë e debatit të ashpër në Zvicër. “Edhe për projektet që parashikojnë vetëm zgjerimin e rezervuarëve ekzistues, procedurat e miratimit shpesh zgjasin 15 ose më shumë vjet,” thotë Robert Boes, profesor i hidrologjisë në ETH Zyrih.

Vjeshtën e kaluar, shoqatat federale mjedisore, operatorët e termocentraleve në Tryezën e Rrumbullakët të Hidroenergjisë ranë dakord për 15 projekte konkrete që duhet të rrisin kapacitetin e termocentraleve të kthyeshme sezonale me 2 deri në 11 teravat orë (TWh) deri në vitin 2040. Kjo korrespondon me konsumin mesatar të energjisë elektrike në Zvicër për dy muaj. Qeveria gjithashtu dha mbështetje ligjore.

Por Shoqata Zvicerane e Ujit (SWV) është skeptike: këto projekte nuk janë me kosto efektive për momentin. Ajo që duhet këtu, thonë ata, është një marrëveshje me Bashkimin Evropian.

Nevojitet marrëveshje me BE-në

Por ajo ende s’po duket. Kjo është arsyeja pse SWV nuk përfiton nga tregu fitimprurës dhe tërheqës i energjisë i BE-së. Por edhe këtu dy kanë të bëjnë me kosto-efektivitetin e hidrocentraleve të kthyeshme. Kjo mund të ndryshojë në të ardhmen kur të rritet prodhimi i energjisë së rinovueshme, me të cilën termocentralet e kthyeshme plotësohen mirë. Por askush nuk e di ende se kur do të ndodhë.

Në Zvicër, energjia nga uji ka një traditë. Vendi alpin mbulon 60 për qind të nevojave të tij nga hidrocentrale të ndryshme. Energjia elektrike edhe eksportohet, sië në vitin 2020 me deri në 5560 teravat orë, që është 10 për qind e energjisë së prodhuar në Zvicër. Por tepricat prodhohen vetëm midis marsit dhe tetorit. Në pjeswn tjetër e vitit, bora dhe akulli bllokojnë masat ujore.

Kjo është arsyeja pse centralet bërthamore zvicerane hyjnë në lojë në dimër: por edhe me termocentrale të reja të kthyeshme, Zvicra nuk do të jetë në gjendje të mbulojë nevojat e saj në dimër dhe kësaj duhet shtuar fakti se ky vend, ashtu si Gjermania, dëshiron shpëtojë nga termocentralet e saj bërthamore.

Prandaj ka një marrëveshje me BE-në që do të lehtësonte fluksin ndërkufitar të energjisë elektrike duke hequr pengesat fiskale dhe burokratike.

Akumulimet, më të mira se bateritë

Megjithatë, Gjermania dhe vendet e tjera të BE-së duhet gjithashtu të shqyrtojnë mënyra për ta vënë në dispozicion energjinë e erës dhe diellit në çdo kohë. Ruajtja me bateri litium-jon nuk është ende një alternativë adekuate. Ky lloj rezervuari është i përshtatshëm për furnizim afatshkurtër me energji elektrike – për shembull, kur retë errësojnë parkun diellor.

Edhe sistemet më të mëdha të ruajtjes së baterive nuk mund të kalojnë fazat për ditë pa rrezatim diellor dhe erë. “Zgjerimi i rezervuarëve ekzistues dhe zgjerimi i termocentraleve të tjera të kthyeshme, të tilla si kohët e fundit në Linth-Limmern dhe Nantes de Drance, mund të jenë pjesë e zgjidhjes për të ardhmen,” thotë profesor Boes. /tesheshi.com/