Nga Bashkim Kastrati
Sektori privat në Kosovë është punëdhënësi më i madh në Kosovë. Por fatkeqësisht në këtë sektor të drejtat e punëtorëve shkelen shumë, krahasuar me sektorin publik. Edhe pse ka shkelje nga me të ndryshmet të të drejtave të punëtorëve, punëdhënësit nuk i japin askujt llogari për këtë.
Ligji i Punës i garanton dhe i mbron të drejtat e punëtorëve, por ky ligj nuk ka gjetur zbatim sa duhet. Inspektorati i Punës është trupë ekzekutive që do të duhej që të monitoronte zbatimin e Ligjit të Punës, por fatkeqësisht ky inspektorat pak po arrin që ta bëjë këtë. Kjo për faktin se ky inspektorat ka vetëm 50 inspektorë dhe nuk arrin që të inspektojë as 10 për qind të bizneseve të Kosovës, pa përfshirë këtu edhe sektorin publik.
Gjithashtu edhe sindikatat nuk po arrijnë që të mbrojnë të drejtat e punëtorëve, këta të fundit nuk kanë guxim, por as shpresë për të paraqitur rastet e tyre në sindikatë apo në inspektorat.
Duke marrë parasysh nivelin e shkeljes së të drejtave të punëtorëve është e domosdoshme që të krijohen sindikata brenda kompanive private, veprim ky që kërkon guxim nga punëtorët përballë menaxherëve të kompanive përkatëse. Por një gjë e tillë nuk po bëhet, gjatë gjithë inspektimeve që ka bërë Inspektorati i Punës në sektorin privat, nuk ka hasur në asnjë sindikatë.
Organizimi sindikal është vullnetar, nuk është i detyrueshëm. Mirëpo edhe pse është vullnetar, punëdhënësi nuk e ka të drejtën që të ndalojë organizimin sindikal. Dhe, në qoftë se punëdhënësi bën pengesë për organizim sindikal të punëtorëve, atëherë inspektorati e sanksionon.
Jusuf Azemi, kryetar i Sindikatës së Pavarur të Sektorit Privat në Kosovë, ka thënë për tesheshi.com se kompanitë private apo punëdhënësit nuk kanë krijuar hapësirë për organizimet sindikale dhe se tendencat për të ndërmarrë vendime sindikale ndëshkohen apo përjashtohen nga puna nga punëdhënësit.
“Për mos organizim të mjaftueshëm sindikal janë shumë arsye, si frika nga pronari, frika nga vet punëtori dhe kontestet e sterzgjatura nga gjykata në rastet e largimit të punëtorëve nga puna. Pronarët e kompanive janë “alergjik” ndaj sindikatës, e sidomos ata qe nuk respektojnë kodin e punës”, thotë Azemi.
Sipas përfaqësueseve të punëtorëve, në këtë sektor, ku llogaritet se punojnë mbi 220 mijë persona, sindikatat nuk janë themeluar për faktin se pronarët, organizimin sindikal e shohin si rival, e jo si partner bashkëpunimi.
Sindikata, po ashtu, ka fuqi të madhe ligjore për t’i mbrojtur anëtarët e vet me anë të grevave të ligjshme. Sindikata mund të pezullojë punën e ndërmarrjeve, derisa të drejtat e punëtorëve të mos shkelen.
Organizatat sindikale, madje, mund t’i drejtohen gjykatës për veprime ndërhyrëse ose kërcënime ndaj punëtorëve. /tesheshi.com/
