Nga Bashkim Kastrati
Gjiganti metalurgjik Trepça nuk ka arritur të rimëkëmbet që nga përfundimi i luftës. Shfrytëzimi dhe degradimi që iu bë Trepçës nga okupatori serb la pasoja të mëdha, ndërsa tash e 18 vite nuk është arritur që ky gjigant metalurgjik të vihet në funksion siç duhet.
Aktualisht Trepça është e ndarë në dy pjesë, në veriun e dominuar nga serbët dhe në jug me minatorë shqiptarë.
Në vazhdimësi ndër vite nga udhëheqësit e Trepçës u tha se funksionalizimin e pengoi statusi i pazgjidhur dhe ndarjes që ngjasonte edhe në vetë qytetin e Mitrovicës.
Në shkurt të vitit 2015 ndërmarrja Trepça, ishte rrezikuar të shkojë në likuidim, por Qeveria e Kosovës me hapa të shpejtë miratoi Ligjin për Ndërmarrje Publike, sipas të cilit Trepça nxirret nga administrimi i Agjencisë Kosovare të Privatizimit (AKP) dhe shndërrohet në ndërmarrje publike, të menaxhuar nga shteti. Ky vendim, në atë kohë ishte kundërshtuar nga partitë opozitare, të cilat kishin kërkuar që Trepça të trajtohet me një ligj të veçantë.
Po atë vit, Kuvendi i Kosovës miratoi Ligjin për Trepçën, me të cilin u tha se gjiganti ekonomik do të rimëkëmbet dhe do të rikthehet në treg. Ligji e përcaktoi Qeverinë e Kosovës si pronare të 80 për qind të aksioneve të kombinatit. Por ligji i miratuar për Trepçën, edhe pas një viti që nga miratimi, nuk arriti të zbatohet.
Vendimi i Qeverisë së Kosovës për kombinatin Trepça kishte nxitur reagimin e Beogradi zyrtar, pasi ndërmarrjen Serbia e konsideron pjesë të saj.
Ndërsa, Ministri i Zhvillimit Ekonomik Valdin Lluka, ka ka deklaruar se pritet që në gjashtë mujorin e parë të vitit 2018 të funksionalizohet kombinati Trepça.
Pas luftës, gjatë periudhës 2000 – 2004, miniera nuk ka funksionuar, por kishin filluar të bëhen përgatitjet e punishteve për prodhim, për të bërë të gatshme atë në vitin 2005, por me kapacitet minimal.
Nga rreth 600 mijë ton xehe në vit sa prodhonte miniera në vitet 1945 deri në periudhën e para vitit 1990, sot nga aty nxirren jo më shumë se 150 mijë ton xehe.
Në Trepçë ka nevojë të bëhet edhe vlerësimi i rezervave minerare, pasi që deri tani të dhënat për rezervat e Trepçës janë të viteve të 70-ta, e të cila nuk janë të mjaftueshme si të dhëna për investitorë të huaj, prandaj dhe duhet të bëhet një rivlerësim rezervave.
I vetmi studim për të gjitha resurset natyrore të Kosovës, që është bërë në vitin 1992, pati vlerësuar se potenciali material i Trepçës mund të jetë 85 miliardë dollarë amerikanë.
Korrupsioni dhe keqmenaxhimi ka ndikuar në rënien e prodhimit
Shyqyri Sadiku kryetar i Sindikatës së Trepçë ka thënë për tesheshi.com se gjendja e minierës së Trepçës aktualisht nuk është e mirë për shumë arsye dhe se kushtet e punëtorëve janë shumë të rënda.
Ai thotë se nuk zbatohet Ligji i Punës si dhe marrëveshja kolektive gjithashtu mungon edhe ligji i pensioneve ku minatorët janë të detyruara të punojnë deri në moshën 65 vjeçare në kushte të vështira,pas miratimit të ligjit për Trepçën nga Kuvendi i Republikës së Kosovës ne kemi menduar që Qeveria e Republikës së Kosovës që në bazë të ligjit për Trepçën do ta formojë bordin mbikëqyrës mirëpo ky proces është neglizhuar nga Qeveria dhe deri më tani nuk kemi bord.
“Gjendja financiare nuk është stabile, ka rënie të prodhimit në krahasim me vitin paraprak për 30% dhe arsyet kryesore kanë qenë keq menaxhimi, keqpërdorimi, korrupsioni dhe nepotizmi”, thotë Sadiku.
Ai thotë se aktualisht në Trepçë punojnë 1340 punëtorë, ku mesatarja e moshës së tyre është 55 vjeç që ballafaqohen me probleme të ndryshme dhe për shkak të mungesës së ligjit të pensioneve për miniera punëtorët punojnë deri në moshën 65 vjeçare.
“Ne Sindikata dyshojmë se për shkak të kushteve të rënda të punëtorëve dhe moshës së shtyrë nga viti 2014 deri në vitin 2017 kemi 21 minatorë të vdekur që kanë qenë në marrëdhënie pune”, u shpreh Sadiku.
Kryesindikalisti Sadiku na tregon se aktualisht në Trepçë punohet me sistemin 4 brigadësh ku në horizontet e nëntokës procesi i prodhimit zhvillohet në horizontet 8,9,10,11 ku prodhimi ditorë është përafërsisht 400 ton xehe në ditë.
“Është me rëndësi të potencohet se objektet vitale të minierës janë në gjendje të mirë ku ka kapacitet miniera që t’i jap prodhim deri në 700 mijë ton në vit. Vija është funksionale nga prodhimi deri në procesin e pasurimit ( flotimit). Gjatë procesit të flotimit ndahet koncentrati i plumbit dhe zinkut dhe aktualisht ne e shesim si koncentrat”, theksoi Sadiku.
Trepça sot, brenda Kosovës, përbëhet prej 41 njësive të ndryshme, që grupohen kryesisht në tri komplekse të mëdha: në miniera me flotacione, në parkun industrial në Mitrovicë dhe në kompleksin e shkritoreve. /tesheshi.com/
